Wat is folliculitis?
Folliculitis is een ontsteking van een of meerdere haarzakjes of follikels.
Haarzakjes zijn instulpingen van de bovenste huidlaag, van waaruit de haren groeien.
Oorzaak
Ontsteking van de haarzakjes (folliculitis) kan op verschillende manieren ontstaan, maar meestal is een infectie de oorzaak. Het kan dan gaan om een bacterie, een schimmel, een virus of een parasitair micro-organisme (bijvoorbeeld een mijt). Veruit het meest frequent is de bacterie Staphyloccoccus aureus.
- De infectie ontstaat dikwijls op plaatsen waar de huid beschadigd werd. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren door scheren, wrijving van strakke kleding of waxen.
- Het kan ook zijn dat chemische producten zoals zepen, vette zalven en oliën de talgkliertjes verstoppen. Daardoor raakt de huid geïrriteerd en wordt ze gevoeliger voor infecties.
- Folliculitis kan ook ontstaan door blootstelling aan besmet water, zoals in hot tubs of zwembaden. Dat wordt hot tub-folliculitis genoemd.
- In zeldzame gevallen kan ook bepaalde medicatie folliculitis veroorzaken, zoals bijvoorbeeld:
- cortisone;
- geneesmiddelen tegen epilepsie;
- androgene hormonen, bijvoorbeeld testosteron.
Meestal is folliculitis mild en gaat het vanzelf over.
Diepe folliculitis
Soms breidt de ontsteking zich toch verder uit in de diepte:
- Een furunkel (ook wel een zevenoog of steenpuist genoemd) ontstaat wanneer de infectie zich vanuit het haarzakje uitbreidt naar de omliggende huid en het onderhuids weefsel.
- Een karbonkel (een negenoog) is een verzameling van meerdere furunkels.
- Als de ontsteking blijft verder evolueren, kan er een huidabces ontstaan, maar die kans is eerder klein.
Diepe folliculitis komt meer voor bij mensen met een verminderde weerstand, zoals in geval van diabetes en HIV.
Hoe kan je folliculitis herkennen?
Een ontsteking van de haarzakjes (folliculitis) komt altijd voor op behaarde huidzones, vooral het hoofd, de nek, de oksels, de liezen en de bilstreek.
Ontstoken haarzakjes (follikels) zien eruit als kleine rode, harde en pijnlijke knobbeltjes (papels) op de huid, op een plaats waaruit een haartje groeit.
- Vaak jeukt de huid.
- Na verloop van tijd wordt het knobbeltje zacht en komt er in het midden een etterig kopje op (een pustel).
- Die kan vanzelf opengaan of opdrogen met vorming van een klein korstje.
- Vaak geneest het spontaan.
Folliculitis is niet besmettelijk, maar wanneer etter in contact komt met wondjes in de huid, kunnen daar wel nieuwe ontstekingen ontstaan.
Folliculitis kan samen voorkomen met acne en wordt dan dikwijls verward met een opstoot van acne.
Diepe folliculitis
Bij diepe folliculitis is de ontsteking meer uitgebreid en zijn de 4 klassieke tekenen van ontsteking aanwezig:
- lokale warmte,
- roodheid,
- pijn,
- zwelling.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts kan de diagnose eenvoudig stellen op basis van een lichamelijk onderzoek.
Heb je herhaaldelijk last van ontstekingen van de haarzakjes? Dan stuurt je arts een staal van de etter naar het labo voor een kweek. Er gebeurt ook een bloedonderzoek om te controleren op onderliggende aandoeningen, zoals diabetes.
Wat kan je zelf doen?
Neem contact op met je arts als:
- je je ziek voelt of koorts hebt;
- er na 1-2 weken geen verbetering is;
- je een furunkel hebt in je gezicht of als je afweer slecht is;
- je een karbonkel of huidabces hebt;
- je vaak ontstoken haarzakjes (folliculitis) hebt.
Preventie
- Preventie komt op de eerste plaats! Het belangrijkste is een goede hygiëne van haren en huid. Was je gewoon met water en zeep, en spoel je huid goed af.
- Draag losse kledij.
- Overdrijf niet met cosmetische producten. Ze kunnen de haarzakjes en de talgklieren verstoppen. Gebruik enkel producten die geschikt zijn voor jouw huidtype.
- Laat je schoonheidsbehandelingen doen? Kies dan voor een salon dat met steriel materiaal werkt.
- Enkele adviezen bij het scheren:
- Deel geen scheermessen met anderen.
- Scheer voorzichtig om geen wondjes te maken. Scheren met de haargroei mee kan het risico verlagen.
- Als er bij waxen of scheren wondjes ontstaan, moet je die goed ontsmetten met chloorhexidine of isobetadine.
- Water in een hot tub moet voldoende ontsmet en ververst worden.
Heb je al last van ontstoken haarzakjes (folliculitis)?
- Smeer niets op de aangedane huid. De huid kan je wel wassen met ontsmettende zeep (chloorhexidine of iso-betadine).
- Doe er ook geen pleisters of verband op.
- Scheer of epileer de aangedane huid niet.
- Vermijd contact met de aangedane huid. Raak de puistjes niet aan en knijp ze niet uit.
- Probeer de infectie niet naar andere delen van je lichaam te verspreiden door je handen meerdere keren per dag te wassen met ontsmettende zeep en daarna goed af te drogen. Neem elke dag een nieuwe handdoek.
- Heb je pijn? Neem dan paracetamol.
Heb je vaak last van ontstoken haarzakjes (folliculitis)?
- Neem contact op met je arts om te zoeken naar de oorzaak.
- Zorg voor goede lichaamshygiëne, zoals regelmatig wassen met ontsmettende zeep.
- Probeer je minder te scheren en op een goede manier te scheren (zie tips hierboven).
- Voor terugkerende folliculitis in de baard kan voorzichtig scheren helpen om terugkeer te verminderen.
- Voor je je scheert, is het belangrijk om de baardstreek te wassen met ontsmettende zeep en af te spoelen met warm water. Leg daarna gedurende een vijftal minuten warmwaterkompressen op de baardstreek, en daarna een goede laag scheerschuim. Scheer pas dan.
- Elektrisch of met een scheermesje: beide kunnen.
- Scheren met de haargroei mee kan het risico verlagen.
- Spoel na het scheren af en leg gedurende een vijftal minuten koudwaterkompressen op de baardstreek. Breng nadien aftershave aan.
- Je kan laserontharing of ontharingsmiddelen overwegen.
Wat kan je arts doen?
Ontstekingen van de haarzakjes (folliculitis) gaan meestal vanzelf over. Je kan de aangedane huid wassen met ontsmettende zeep (chloorhexidine of isobetadine).
Behandeling is nodig als
- je je ziek voelt of koorts hebt;
- er na 1-2 weken geen verbetering is;
- je een furunkel hebt in je gezicht of als je afweer slecht is;
- je een karbonkel of huidabces hebt;
- je vaak ontstoken haarzakjes (folliculitis) hebt.
Meestal geeft je arts je dan antibiotica, aangezien een bacteriële infectie de meest voorkomende oorzaak is.
Een karbonkel of huidabces moet ook worden ingesneden om de etter eruit te laten.
Verbeteren de ontstekingen van de haarzakjes niet met antibiotica of heb je er vaak last van? Dan kan er een kweek genomen worden om de oorzaak op te sporen en die gericht te behandelen.
Meer weten?
- Thuisarts.nl:
- Gebruik je medicijnen? Zoek eenvoudig betrouwbare informatie op FarmaInfo.