Wat is het?
Primaire scleroserende cholangitis (PSC) is een ontsteking van de galwegen, de vele kanaaltjes waardoor gal wordt vervoerd van de lever naar de galblaas en vervolgens naar de darm. Deze kanaaltjes kunnen ontsteken door een vernauwing of verstopping (bv: door galstenen) of door bacteriën.
Soms is er echter geen duidelijke oorzaak, en dan spreekt men van PSC. Het is een traag progressieve ziekte, en door de galwegontsteking ontstaat er littekenweefsel en kan een galblokkade optreden. Doordat het gal niet kan worden afgevoerd, ontstaan er problemen met littekenvorming in de lever.
Bij sommige personen kunnen de veranderingen in de galwegen het ontstaan van galwegkanker veroorzaken.
PSC komt vaak voor samen met ontstekingsziekten van de darmen (ziekte van Crohn en colitis ulcerosa) en er zijn aanwijzingen dat het een auto-immuunaandoening betreft.
Hoe vaak komt het voor?
PSC komt voor bij 5 tot 10 mensen per 100.000. Het is frequenter bij mannen dan bij vrouwen. In sommige landen, bijv. Scandinavische landen, komt het vaker voor.
Het begint meestal tussen 25 en 45 jaar, maar kan ook al op kinderleeftijd optreden.
10 tot 15% van de personen met deze aandoening ontwikkelt galwegkanker.
Hoe kan je het herkennen?
Meestal heeft men geen klachten en wordt PSC opgemerkt door afwijkende levertesten in het bloed.
Een galwegontsteking, koorts, gewichtsverlies, jeuk en geelzucht zijn laattijdige aanwijzingen voor de aandoening. Vaak treedt ook vermoeidheid op.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Het beste onderzoek is een ERCP (endoscopische retrograde cholangio-pancreaticografie). Hiervoor brengt de arts een camera met een slang via de mond binnen tot aan de opening van de galweg in de darm. Op die plaats kan de arts contrast inspuiten om het verloop van de galwegen te bekijken. Indien nodig kan het plaatsen van een stent de doorgang van de galweg verzekeren.
Vaak moet er ook een MRI-scan van de buik en een colonoscopie (endoscopisch onderzoek van de dikke darm) uitgevoerd worden. Soms wordt een biopsie (klein stukje weefsel) van de lever genomen.
Wat kan je zelf doen?
Drink geen alcohol wanneer de lever ontstoken is. Alcohol kan het proces van levercirrose versnellen, met name de vervanging van normaal leverweefsel door onherstelbaar littekenweefsel.
Zorg voor een gezond, gevarieerd en verzelrijk dieet. Wanneer vetten door galgebrek niet meer goed worden opgenomen in het lichaam en verloren gaan via de stoelgang (vettige stoelgang), kan je arts je eventueel een specifiek vetarm, vlotter verteerbaar dieet voorstellen.
Wat kan je arts doen?
Er bestaan geen genezende behandelingen.
Een aantal middelen kunnen de aandoening afremmen of de cholesterolgalstenen (ophopingen van samengekoekte cholesterol) oplossen.
Ontstekingen en andere complicaties moeten worden behandeld.
PSC is soms de aanleiding voor een levertransplantatie. Deze wordt uitgevoerd als er aanwijzingen zijn voor (terugkerende) complicaties of snelle progressie van de aandoening.
Personen met PSC worden van dichtbij opgevolgd, om de 3 tot 6 maanden en met regelmatige beeldvormende onderzoeken, afhankelijk van de situatie. Er moet ook jaarlijks een darmonderzoek gebeuren.
Meer weten?
- https://www.mlds.nl/ziekten/galwegontsteking/
- https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/primaire-scleroserende-cholangitis-psc/
- https://www.uzleuven.be/nl/primaire-scleroserende-cholangitis-psc
- https://www.mlds.nl/klachten/vetdiarree/