Wat is het?
Een moedervlek (naevus) is een bruinzwarte huidvlek. Zo’n vlek ontstaat wanneer een bruine kleurstof (pigmentcellen) zich ophoopt in je huid.
De meeste mensen hebben wel een paar moedervlekken. Gemiddeld zo’n 20 à 30, maar het kunnen er ook honderden zijn.
Sproeten en de meeste bruine vlekjes die verschijnen onder invloed van de zon zijn geen moedervlekken. Ze bevatten geen pigmentcellen. Ook zogenaamde ouderdomswratten (seborroïsche wratten) zijn geen moedervlekken.
Bepalende factoren
Volgende factoren spelen mee in het ontstaan van moedervlekken:
- erfelijke factoren: het komt meer voor in bepaalde families;
- langdurige en herhaalde blootstelling aan de zon.
Hoe kan je het herkennen?
Moedervlekken kunnen van bij je geboorte aanwezig zijn of pas later verschijnen. Ze ontstaan bijna nooit na de leeftijd van 40 jaar.
De vlekjes ondergaan in de loop van de jaren veranderingen. Dat gebeurt zeer traag. Hoe ze eruitzien, kan sterk wisselen:
- vorm: kleine vlekjes, knobbeltjes;
- grootte: een paar mm tot gemiddeld 2 tot 6 mm;
- verspreiding over de huid;
- aantal;
- kleur: huidkleurig, rozig, lichtbruin, donkerbruin tot bruinzwart;
- beharing: geen beharing of lange zwarte haren.
Kwaadaardige moedervlekken
Moedervlekken zijn meestal goedaardig. Af en toe is of wordt een moedervlek kwaadaardig. Dat kan het geval zijn als de vlek:
- toeneemt in grootte;
- van kleur verandert;
- makkelijk bloedt;
- zweren of kratertjes vertoont;
- begint te jeuken;
- pijn doet.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
- Meestal kan je arts een goed- of kwaadaardige moedervlek vaststellen op het zicht.
- Aan de hand van een jaarlijkse foto van je huid kan je arts een vergelijking maken. Zo kan hij de verandering van de huidletsels beoordelen.
- Als je arts twijfelt, kan hij een stukje van het letsel wegnemen om het onder de microscoop in het labo te laten onderzoeken (huidbiopsie).
Wat kan je zelf doen?
Kijk regelmatig zelf je moedervlekken na. Wijkt een vlekje af van je andere moedervlekken? Of duikt er plots een nieuw vlekje op? Let dan extra op.
Pas de ABCDE-regel toe om een verdacht letsel te ontdekken. Een moedervlek is verdacht als ze:
- A: asymmetrisch is of een onregelmatige vorm heeft;
- B: een onscherpe begrenzing heeft;
- C: meerdere kleurtinten (colour) heeft;
- D: een diameter groter of gelijk aan 0,6 cm heeft;
- E: evolueert of verandert (qua grootte, uitzicht, kleur, dikte), of:
- makkelijk begint te bloeden;
- zweertjes of kratertjes vertoont;
- jeukt;
- pijn doet.
Bij de minste twijfel vereist een moedervlek verder nazicht (zie verder).
Wat kan je arts doen?
Moedervlekken zijn bijna altijd goedaardige letsels. In principe hoeven ze geen behandeling. Je arts kan moedervlekken wel behandelen als ze:
- hinderlijk zijn;
- in je gezicht voorkomen (uit esthetische overwegingen).
Verder onderzoek
Wijzen bepaalde tekenen op kwaadaardige veranderingen? Dan is verder onderzoek nodig:
- Meestal neemt de arts een stukje weefsel van het letsel weg (biopsie) voor onderzoek in het labo.
- Zo kan hij een juiste diagnose bekomen en nagaan hoe diep het letsel in de huid groeit.
Moedervlekken verwijderen
Als de arts beslist om een moedervlek weg te nemen, dan kan hij dat op twee manieren doen. Hij kan de vlek wegschrapen (shaving) of wegsnijden (excisie).
Shaving
De arts schraapt de moedervlek met een mesje weg tot die gelijk is met je huid. Deze methode is enkel bruikbaar voor oppervlakkige letsels.
Excisie
Moedervlekken die in de diepte groeien, snijdt de arts weg:
- Hij snijdt de volledige huid en zo nodig de weefsels eronder weg.
- Hij neemt steeds ook een beetje van de gezonde huid weg rond de moedervlek. Zo is hij zeker dat er geen letselrestjes blijven zitten. Daardoor zou de moedervlek opnieuw kunnen uitgroeien.
Meer weten?
- http://www.thuisarts.nl/moedervlekken
- https://thuisarts.nl/moedervlekken/ik-heb-moedervlek-die-ik-niet-vertrouw
- Beslishulp rond moedervlekken en huidkanker
- http://www.huidkanker.be/