Wat is het?
Kinderen jonger dan de schoolgaande leeftijd kunnen vaak nog niet duidelijk maken waar ze last van hebben. Daarom is het nuttig om te weten welke oorzaken ervoor kunnen zorgen dat een peuter of kleuter weigert te stappen of mankt.
De twee meest voorkomende oorzaken waarom een jong kind (plots) weigert te stappen zijn een ongeval met letsel (een banale bloeduitstorting of een breuk) en een voorbijgaande ‘steriele’ gewrichtsontsteking van de heup enkele weken na een virale infectie.
Daarnaast kunnen er nog andere, meer zeldzame, aandoeningen leiden tot manken of stapproblemen:
- bacteriële infecties van een bot of gewricht;
- heupproblemen;
- reumatische aandoeningen;
- kindermishandeling;
- leukemie of kwaadaardige aandoeningen.
Hoe kun je het herkennen?
De reden waarom een peuter weigert te stappen of mankt is pijn.
Die kan een plaatselijke oorzaak hebben, zoals een bloeduitstorting of breuk na een val. Let er dus steeds op of je blauwe plekken ziet. Zo ja, kijk dan of er ook nog op andere plaatsen voorkomen.
Bij een ontsteking zie je dat er plaatselijk zwelling, roodheid en warmte optreedt. Dat kun je redelijk goed beoordelen door met de rug van je hand te voelen, en de rechter- en de linkerkant te vergelijken.
Bij een bacteriële infectie zijn er ook algemene symptomen zoals koorts en slecht eten. Hou ook goed bij wanneer de klachten optreden.
Pijn in rust wijst eerder op een gewrichtsontsteking, terwijl pijn bij bewegen, tijdens of na het stappen eerder duidt op een pees- of botletsel.
Manken dat langer duurt dan 7 dagen is in principe altijd ernstig en moet verder worden onderzocht.
Hoe stelt je arts de diagnose?
Je arts zal je vragen stellen over het verloop van de klachten:
- Hoe is het manken begonnen? Lag er een ongeval aan de basis? Is het geleidelijk aan of plots opgekomen?
- Mankt je kind continu? Merk je een verband met rustperiodes, inspanning of sport, een slecht genezende aandoening?
- Klaagt je kind van pijn? Is er pijn in rust?
- Was je kind recent ziek?
- Is er koorts?
Daarnaast zal hij ook vragen of er sprake is van ‘ochtendstijfheid’ en eventueel of er spierziekten in de familie voorkomen.
Vervolgens onderzoekt de arts de rug, heupen, knieën, onderbenen en voeten.
Hij zal het kind vragen om te stappen en andere testjes uit te voeren zoals stappen op tenen en hielen, op 1 been staan, hurken en rechtkomen. Dat geeft hem een idee over de plaats van het probleem, of het pijn doet, of er een bewegingsbeperking is, of er sprake is van een ontstekingsreactie… Het kan hem ook een indicatie geven of de oorzaak ligt in een bot of gewricht, of eerder in de spieren of de bezenuwing.
Wat kun je zelf doen?
De meest voorkomende oorzaken van manken zijn kwetsuren door vallen of stoten en een voorbijgaande ontsteking van de heup.
Het beste wat je kunt doen is het getroffen been een paar dagen ontlasten. Het kind zal toch niet stappen wanneer het pijn voelt. Als de pijn spontaan verdwijnt, zal het vanzelf opnieuw beginnen te stappen.
Is er binnen de 3 dagen beterschap, dan is verder onderzoek niet echt nodig.
Houden de klachten langer dan een week aan en zijn er ook andere symptomen, dan ga je best langs bij de huisarts. Hij kan de oorzaak inschatten en je zo nodig doorverwijzen naar een specialist voor verder onderzoek.
Wat kan je arts doen?
Wanneer er uit het onderzoek geen onrustwekkende tekenen op de voorgrond treden, zal je arts afwachten en je vragen om je kind in de gaten te houden. Hij schrijft dan alleen rust voor, en een gewone pijnstiller zoals paracetamol. Ontstekingsremmers gedurende een korte periode kunnen de ontstekingsverschijnselen verlichten.
De arts onderzoekt je kind opnieuw wanneer de problemen verergeren of langer duren dan 1 week.
Vermoedt de arts een probleem met een gewricht (heup, knie, enkel of tenen), dan verwijst hij je door naar de specialist voor verder onderzoek zoals een röntgenfoto (Rx), bloedonderzoek en eventueel een botscan.
Een echografie van de heup, knie of enkel wordt alleen uitgevoerd wanneer de arts een ontstekingsreactie vermoedt. Hiermee kan hij de aanwezigheid van vocht in het gewricht vaststellen.