Wat is het?
Klierkoorts of mononucleose is in de volksmond beter bekend als de ‘kusziekte’. Soms spreekt men ook van de ziekte van Pfeiffer. Klierkoorts is het gevolg van een infectie veroorzaakt door het Epstein-Barrvirus. Dit virus wordt doorgegeven via het speeksel; vandaar de naam ‘kusziekte’.
Ziekteverloop
De meeste mensen die besmet worden, ondervinden geen last. Ze kunnen het virus echter wel doorgeven en zo andere personen besmetten. Bij personen die wel ziek worden, zijn de ernst en de duur van de ziekte zeer wisselend. Zo is het verloop van de ziekte ernstiger bij oudere mensen en bij mensen met een stoornis in het afweermechanisme.
Duur
Bij sommige patiënten worden de symptomen van klierkoorts chronisch. Bij andere personen flakkert de ziekte regelmatig op, terwijl ze tussendoor geen symptomen hebben. Doordat het virus na een doorgemaakte besmetting levenslang aanwezig blijft in het lichaam, kan het bij een vermindering van de natuurlijke afweer immers weer opflakkeren.
Hoe vaak komt het voor?
Een klierkoortsbesmetting komt zeer vaak voor. De helft van de kinderen onder de 5 jaar en ongeveer 90% van de volwassenen in Noord-Europa heeft antistoffen tegen klierkoorts, wat wijst op een doorgemaakte infectie of blootstelling zonder klachten.
Klierkoorts kan op alle leeftijden optreden, maar er zijn twee piekleeftijden: kinderen onder de 5 jaar en jongvolwassenen.
Hoe kun je het herkennen?
De meeste mensen die besmet worden met het virus, worden niet ziek. Als er wel ziekteverschijnselen optreden, dan variëren ze naargelang de leeftijd en de persoon:
- Bij jonge kinderen kan milde koorts en huiduitslag optreden. Uitzonderlijk kan het virus ook een longontsteking veroorzaken. De periode tussen besmetting en het optreden van de symptomen is kort: 4 tot 10 dagen.
- Bij jongvolwassenen is de periode tussen besmetting met het virus en het optreden van de ziekteverschijnselen langer: 4 tot 7 weken. De symptomen zijn ook meer uitgesproken:
- hoge koorts;
- keelpijn;
- pijn bij het slikken door zwelling;
- etterig beslag op de amandelen;
- gezwollen en pijnlijke klieren (rond de kaakhoeken, onder de kin, in de oksel, boven het sleutelbeen);
- gezwollen oogleden;
- uitgesproken vermoeidheid;
- verminderde eetlust;
- een vergrote en weke milt;
- ontsteking van de lever, die bij sommige zieken een lichte vorm van geelzucht veroorzaakt, waarbij het oogwit en de huid lichtgeel verkleuren.
De keelontsteking duurt gewoonlijk 2 weken.
De klierzwelling verdwijnt meestal na 3 weken.
De koorts kan tot 6 weken na het ontstaan van de klachten aanhouden.
De vermoeidheid kan tot maanden na het verdwijnen van de andere ziekteverschijnselen aanslepen.
Ongeveer één op tien zieken krijgt huiduitslag op het hele lichaam. De kans op uitslag neemt toe als de persoon bepaalde antibiotica (amoxicilline) inneemt. Deze uitslag mag niet verward worden met een allergische reactie.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
- Je arts zal je vragen naar je klachten en een grondig lichamelijk onderzoek uitvoeren om de symptomen vast te stellen. De combinatie van een keelontsteking met grote pijnlijke klieren doet aan klierkoorts denken.
- Klierkoorts kan worden aangetoond door middel van een sneltest. Deze test kan echter bij ongeveer 20% van de mensen met klierkoorts de ziekte niet aantonen.
- Een alternatief is het opsporen van antistoffen tegen het virus in het bloed. Deze kunnen gedetecteerd worden vanaf het ontstaan van de eerste symptomen. Uitzonderlijk zijn de antistoffen op dat moment nog niet aantoonbaar en moet de arts de bloedafname na één week herhalen.
- Soms is het ook nodig om een wisser af te nemen. Hierbij wordt er met een wattenstaafje een beetje etter van de amandel afgenomen. In het labo wordt dan nagegaan of er in deze etter een ziektekiem aanwezig is. Soms zal het immers niet om klierkoorts gaan, maar om een andere besmetting waarvoor antibiotica nodig zijn.
Wat kun je zelf doen?
Het is zinloos om contact met anderen te vermijden. Klierkoorts komt veel voor en verloopt vaak zonder klachten. Personen die besmet zijn, maar geen ziektetekenen vertonen, verspreiden het virus toch. Soms wordt het virus nog doorgegeven geruime tijd nadat de laatste symptomen verdwenen zijn.
Aangezien het virus wordt doorgegeven via speeksel, kun je de verspreiding enigszins beperken door rechtstreeks contact met speeksel van een zieke te vermijden (niet kussen, bestek grondig afwassen en afdrogen, niet uit dezelfde beker drinken).
Meestal is er voor klierkoorts geen behandeling nodig.
- Neem voldoende rust om te herstellen.
- Dagelijks activiteiten mag je, in de mate van het mogelijke, echter wel verderzetten.
- Als je milt vergroot is, bestaat er een verhoogd risico op een scheur van de milt met een bloeding die levensbedreigend kan zijn. Vermijd in dat geval:
- zware inspanningen;
- het tillen van zware lasten;
- contactsporten;
- werken met toestellen die trillingen geven.
Neem opnieuw contact op met je arts als:
- de koorts aanhoudt;
- eten of ademen moeilijk wordt;
- er huiduitslag optreedt;
- je hartslag onregelmatig wordt;
- je oogwit of huid geel verkleurt;
- je krachtverlies ervaart;
- je geen licht meer verdraagt;
- je suf wordt;
- je abnormaal veel slaapt.
Na een doorgemaakte infectie met het Epstein-Barrvirus mag je gedurende 6 maanden geen bloed doneren. Ook het doneren van plasma of bloedplaatjes wordt afgeraden.
Wat kan je arts doen?
- Er bestaat geen vaccin tegen klierkoorts.
- Geneesmiddelen zijn gewoonlijk niet nodig. Bij ernstige klachten kan je arts medicatie voorschrijven die de symptomen vermindert (koortsremmers, ontstekingswerende middelen, pijnstillers). Soms wordt er cortisone gebruikt.
- Alleen bij een duidelijke bijkomende besmetting van de amandelen met streptokokken zal je arts je antibiotica voorschrijven. Over het algemeen is het beter om antibiotica te vermijden, omdat ze het herstel niet bespoedigen en huiduitslag kunnen uitlokken.
- Uitzonderlijk kan klierkoorts ernstige gevolgen hebben. In dat geval zal je huisarts beslissen of een ziekenhuisopname noodzakelijk is.
Meer weten?
- https://www.rivm.nl/pfeiffer-ziekte-van
- https://www.thuisarts.nl/ziekte-van-pfeiffer/ik-heb-ziekte-van-pfeiffer