Wat is het?
Een arts kan een bloedonderzoek doen ter gelegenheid van een gezondheidscheck-up, een controle of omdat er klachten zijn. In de meeste gevallen worden hierbij ook de leverfunctie en eventuele leverschade getest.
Hiervoor wordt de concentratie van bepaalde enzymen gemeten. Enzymen zijn stoffen die voedingsstoffen omzetten in bruikbare bestanddelen voor het lichaam. De belangrijkste enzymen zijn ALT, AST, AF en gamma-GT.
Bij een groot aantal aandoeningen kan één of meerdere van deze testen abnormaal zijn. De mate waarin de verschillende levertesten verstoord zijn, kan een aanwijzing geven over de aard van de aandoening.
Hoe kan je het herkennen?
In vele gevallen geeft een afwijkende leverfunctietest geen klachten. De onderliggende aandoening kan wel tot uiting komen door bijv. het geel kleuren van de huid en het wit van de ogen. Verder kan de urine donker kleuren en kan jeuk, pijn, vermoeidheid en gewichtsverlies optreden.
Wat kan je zelf doen?
Een verhoogd lichaamsgewicht en alcoholconsumptie kunnen levertesten verstoren. Het is dus belangrijk een gezonde levensstijl te onderhouden.
Hoe beoordeelt je arts een leverfunctietest?
Verhoogde ALT-waarden
Deze verhoging wordt mogelijk veroorzaakt door:
- acute of chronische hepatitis (leverontsteking);
- obesitas;
- diabetes;
- levertumoren;
- galwegobstructie (bv: galstenen);
- alcoholgebruik;
- inname van geneesmiddelen.
Bij mensen met licht verhoogde ALT-waarden (< 3x de bovengrens) moet de arts de rol van alcohol en obesitas inschatten.
Bij dagelijks alcoholgebruik van > 40 gr bij vrouwen en > 60 gr bij mannen zal de arts denken aan door alcohol veroorzaakte leverschade en zo nodig levensstijladvies geven. Na 12 weken zal een controle plaatsvinden. Als de waarden niet verlaagd zijn, zal verder onderzoek gebeuren, in eerste instantie via een echografie en aanvullende bloedtesten.
Bij mensen met fors verhoogde ALT-waarden (> 3x de bovengrens), moeten steeds verdere onderzoeken gebeuren, en bij klachten zelfs dringend.
Verhoogde AF-waarden
Deze enzymen worden niet alleen aangemaakt door de lever, maar ook door de darmen, de botten en de placenta bij zwangere vrouwen. Afwijkende waarden kunnen dus wijzen op een lever- of galaandoening, maar ook op botziekten. De waarden zijn zelden verhoogd door darmaandoeningen. Indien nodig zullen verdere bloedtesten en een echografie of MRI (scan) gebeuren.
Verhoogde gamma-GT-waarden
Deze kunnen wijzen op galstuwing in of buiten de lever, maar ook op een effect van geneesmiddelen, alcohol of bepaalde dieetfactoren. Een lichte verhoging zonder verhoging van de andere leverwaarden wijst meestal niet op een ernstige leveraandoening. Verdere onderzoeken en follow-up zijn vaak onnodig.
Als alcohol een rol lijkt te spelen, zal de arts voorstellen om na een periode van volledige onthouding opnieuw het bloed te controleren.
Verhoogde AST-waarden
Deze test geeft veel kans op foutmetingen en wordt bijgevolg op veel plaatsen niet meer standaard gebruikt. AST komt vooral voor in de lever, de hartspier en de skeletspieren, maar ook in de nieren en de rode bloedcellen. AST wordt vooral samen met ALT gebruikt om de oorzaak van de leverschade in te schatten.
Meer weten?
https://www.vad.be/assets/richtlijn-voor-alcoholgebruik