Wat is het?
Chronische lymfatische leukemie is een langzaam voortschrijdende kwaadaardige bloedziekte, namelijk een chronische vorm van bloedkanker. Hierbij hoopt zich één bepaald type witte bloedcellen, namelijk de lymfocyten, op in het bloed en in het beenmerg. Geleidelijk verdringen zij de gewone, gezonde bloedcellen. De aandoening is niet erfelijk.
Hoe vaak komt het voor?
Chronische lymfatische leukemie is de meest voorkomende vorm van leukemie. Per jaar treft de ziekte 4 per 100.000 personen. Ze komt tweemaal vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Twee derde is ouder dan 60 jaar. Onder de 30 jaar is de ziekte zeer zeldzaam. Bij kinderen komt het zelfs nooit voor.
Hoe kun je het herkennen?
Meestal stelt men de diagnose toevallig, naar aanleiding van een gewoon bloedonderzoek. In het beginstadium zijn er geen klachten. Later ontstaat een tekort aan normale bloedcellen: rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes.
Een tekort aan rode bloedcellen veroorzaakt bloedarmoede (anemie). Dan heb je last van een toenemende abnormale vermoeidheid.
Met een tekort aan bloedplaatjes krijg je stoornissen in de bloedstolling. Dit uit zich door spontane bloeduitstortingen en inwendige bloedingen.
Een tekort aan normale witte bloedcellen vermindert je natuurlijke verdedigingsysteem en verhoogt de kans op infecties door bacteriën, virussen, schimmels en parasieten.
Bij toename van abnormale witte bloedcellen kunnen de milt en de lymfeklieren vergroten. Je kunt dan min of meer grote bolletjes voelen in de lies, hals en oksel. Klieren in de buik kunnen buikpijn veroorzaken.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Zoals gezegd wordt meestal toevallig een verhoging van het aantal abnormale witte bloedcellen gevonden bij een routine bloedonderzoek. De arts zal je in dat geval verwijzen naar een specialist bloedziekten (hematoloog). Die zal o.a. een uitgebreid bloedonderzoek verrichten.
Een beenmergonderzoek is niet nodig op het moment van de diagnose, maar moet uitgevoerd worden vooraleer men de behandeling in een later stadium start.
Wat kun je zelf doen?
Als bij jou de diagnose van chronische lymfatische leukemie is gesteld, dan moet je vooral alert zijn voor infecties. Gezien je lage weerstand kunnen infecties zeer snel en zeer ernstig verlopen. Snelle toediening van antibiotica in voldoende hoge dosis is dan belangrijk. Bij hoge koorts (meer dan 38,5°C) gebeurt dit zelfs bij voorkeur in het ziekenhuis.
Ook het spontaan verschijnen van blauwe plekken over het lichaam is een alarmsymptoom. Het kan betekenen dat je bloedstolling het laat afweten. Een ziekenhuisopname is dan vereist.
Wat kan je arts doen?
In het beginstadium is nog geen behandeling nodig. Er is immers geen bewijs dat vroegtijdige behandeling de levensduur verlengt.
Men start pas een behandeling op wanneer de ziekte gevorderd is of wanneer de klachten hinderlijk worden.
Om het juiste startmoment te kunnen bepalen, gebeurt om de 4-6 maanden een bloedonderzoek. Men kijkt dan ook na of de klieren of milt vergroot zijn. Indien er geen voortgang van de ziekte vastgesteld kan worden, kan het interval van de controles verlengd worden naar 6-12 maanden.
De behandeling omvat de toediening van cortisone en antikankergeneesmiddelen (cytostatica). Het effect ervan moet steeds nauwkeurig opgevolgd worden aan de hand van bloedonderzoek en eventueel een nieuwe beenmergpunctie.
Abnormale bloedcellen kunnen gecorrigeerd worden met transfusies. Er wordt uiteraard bijzondere aandacht besteed aan (mogelijke) infecties.
Al deze behandelingen zijn niet genezend, maar ondersteunend. Ze dienen om de klachten te verminderen en het leven te verlengen.
De enige genezende behandeling is een stamceltransplantatie. Dit is enkel mogelijk bij een beperkt aantal geselecteerde patiënten, en zelfs dan is het resultaat onzeker en is herval steeds mogelijk.
Meer weten?
- https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/leukemie/chronische-leukemie-volwassenen
- https://www.hematologienederland.nl/chronisch-lymfatische-leukemie
- https://www.kanker.nl/kankersoorten/chronische-lymfatische-leukemie/wat-is/chronische-lymfatische-leukemie-cll