Wat is het?
Baarmoederslijmvlies
De baarmoeder is langs de binnenkant bekleed met een slijmvlieslaag (endometrium). Onder invloed van het vrouwelijke hormoon (oestrogeen) groeit het baarmoederslijmvlies aan tijdens de menstruatiecyclus. In de vruchtbare periode wordt de slijmvlieslaag iedere maand afgestoten. Dat noemen we de menstruatie.
Adenomyose
De slijmvlieslaag van de baarmoeder ligt op een spierlaag. Bij adenomyose groeien cellen van het baarmoederslijmvlies in deze spierlaag. Daar vormen zich haardjes van baarmoederweefsel. Waarom dit precies gebeurt, is niet helemaal duidelijk.
Adenomyosehaardjes volgen de menstruatiecyclus. Ze groeien dus elke cyclus aan onder invloed van hormonen. Dat geeft aanleiding tot bloedophopingen in de spierwand van de baarmoeder.
Adenomyose is in feite een vorm van endometriose, maar dan aan de binnenkant van de baarmoeder in de plaats van erbuiten.
Risicofactoren
De kans op adenomyose lijkt te verhogen in geval van:
- vroegere bevalling;
- miskraam;
- curettage;
- overvloedig menstrueel bloedverlies.
Hoe vaak komt het voor?
Hoe vaak adenomyose precies voorkomt, is niet geweten. Vermoedelijk treft het meer vrouwen dan gedacht: mogelijk 5 tot 7%. De aandoening komt meestal voor bij vrouwen tussen 35 en 50 jaar.
Bij 15 tot 20% van de vrouwen bij wie de baarmoeder werd verwijderd, zijn adenomyosehaarden terug te vinden.
Hoe kun je het herkennen?
Je kan last hebben van:
- een gevoel van zwaarte en ongemak in de onderbuik;
- pijnlijke menstruatie (10 tot 30% van de vrouwen);
- overvloedig bloedverlies tijdens de menstruatie (40 tot 50% van de vrouwen).
Van de vrouwen die lijden aan adenomyose ondervindt 30 tot 40% helemaal geen last.
Adenomyose kan ook gepaard gaan met verminderde vruchtbaarheid.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Een gynaecologisch onderzoek kan uitwijzen dat je baarmoeder abnormaal vergroot of gevoelig is. Bij twijfel voert de arts een echografie van je baarmoeder uit. Hierop kan hij een verdikte spierwand en cysten van 1-5 mm in de spierlaag van de baarmoeder zien. Soms voert de arts ook een MRI-scan uit.
De diagnose van adenomyose is doorgaans niet eenvoudig. Pas na microscopisch onderzoek van de letsels is er zekerheid. Je arts kan stukjes van een letsel afnemen tijdens een kijkbuisonderzoek van de baarmoeder (via de vagina) of tijdens een kijkoperatie via de buik.
Wat kan je zelf doen?
Heb je adenomyose én overvloedige en pijnlijke maandstonden? Dan kan een ontstekingsremmer, bijv. ibuprofen of naproxen, het bloedverlies en de pijn verminderen.
Wat kan je arts doen?
Pijn en overvloedig bloedverlies verminderen
- Naast een ontstekingsremmer kan je arts transexaminezuur voorschrijven om hevig bloedverlies tegen te gaan.
- Ook orale anticonceptie (de pil) helpt om pijn en overvloedige menstruatie te verminderen.
- Het hormoonspiraaltje verlicht de klachten bij 90% van de vrouwen met adenomyose.
- In bijzondere gevallen kan de arts een geneesmiddel voorschrijven dat de aanmaak van vrouwelijke hormonen (oestrogenen) stopt. Dat creëert een kunstmatige menopauze.
- Doordat je menstruatie stopt, vermindert de pijn.
- Het nadeel is dat je menopauzeklachten kan krijgen, zoals opvliegers en vaginale droogte.
Chirurgische ingrepen
Soms kan een arts de adenomyosehaarden chirurgisch verwijderen. Er wordt tegenwoordig ook geëxperimenteerd met het afsluiten van een bloedvat naar de baarmoeder.
Bij oudere vrouwen met ernstige klachten die niet afnemen met bovenstaande behandelingen, verwijdert de arts de baarmoeder chirurgisch (hysterectomie).