Zoutvervangers met kalium zijn niet voor iedereen geschikt

Waar komt dit nieuws vandaan?

Het is al langer geweten dat we met z’n allen te veel zout gebruiken en dat dat niet goed is voor de gezondheid, vooral voor mensen met een hoge bloeddruk. Toch lijkt het heel moeilijk om ons verbruik te minderen.

Daarom kwam de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) onlangs met nieuwe richtlijnen waarin ze zoutvervangers aanbeveelt (1). De WHO schat dat jaarlijks ongeveer 8 miljoen mensen sterven door ongezonde eetgewoontes, waarvan 1,9 miljoen door een te hoge inname van zout.

Het is vooral het natrium dat in zout zit, dat ongezond is (zout is natriumchloride).

In een artikel van VRT NWS van 27 januari kadert diëtist Michaël Sels (UZ Antwerpen) de nieuwe aanbevelingen (2). Om minder keukenzout te gebruiken, kan je overschakelen op alternatieven die minder natrium bevatten, zoals kaliumchloride of kruidenmengsels. Hij benadrukt dat we overdreven hoeveelheden zout vooral binnenkrijgen via ultrabewerkte voeding.

Bron

• (1) WHO. Use of lower sodium salt substitutes: WHO Guideline. Jan 2025.
• (2) Schoofs S. Weg met keukenzout: WHO raadt aan zout met minder natrium te gebruiken. VRT NWS. 27 januari 2025.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Hoeveel zout eten we?

Wereldwijd gebruiken we gemiddeld te veel zout:

• In Europa ligt de dagelijkse zoutinname vaak boven de maximale hoeveelheid van 5 gram (3). Dat is ongeveer 1 theelepel, wat overeenkomt met 2 gram natrium.
• In sommige landen gebruiken ze tot zelfs 18,5 gram zout per dag.

Wat doet zout met je lichaam?

Een te hoge zoutinname verhoogt het risico op hoge bloeddruk, wat een belangrijke oorzaak is van hart-en vaatziektes (zoals hartinfarct en beroerte) en van nierziektes. Hart- en vaatziektes zijn de belangrijkste doodsoorzaak in Europa. Zout tast dus niet rechtstreeks je hart en bloedvaten aan.

Een grootschalige studie bevestigt dat beperking van de zoutinname wereldwijd miljoenen levens kan redden (4). Het is een eenvoudige en kosteneffectieve manier om de algemene gezondheid te verbeteren.

Zout in bewerkte voeding

Het grootste deel van onze dagelijkse zoutinname komt niet uit het zoutvaatje op tafel, maar uit bewerkt voedsel. Denk aan brood, kaas, vleeswaren, snacks en kant-en-klaarmaaltijden.

Zout heeft voor de voedingsindustrie verschillende voordelen:

• Het houdt vocht vast, waardoor producten zwaarder en goedkoper worden.
• Het werkt als een bewaarmiddel, waardoor voedsel langer houdbaar blijft.
• Je krijgt er dorst van, waardoor er meer (fris)dranken worden verkocht.

Voor-en nadelen van natriumarme zoutvervangers

• Kaliumchloride is een veelgebruikt, maar duurder alternatief voor gewoon keukenzout (natriumchloride).
• Het vermindert het risico op een hoge bloeddruk, maar is niet voor iedereen geschikt. Mensen met nierproblemen of patiënten die bepaalde medicatie gebruiken (zoals sommige vochtafdrijvers) moeten hiermee oppassen omdat een te hoog kaliumgehalte gevaarlijk kan zijn. Bespreek dus eerst met je arts of het voor jou wel een goed idee is om je keukenzout door kaliumchloride te vervangen.
• Hoewel het WHO-rapport benadrukt dat natriumarme zoutvervangers een goede optie zijn voor de algemene bevolking, moet je rekening houden met culturele en individuele verschillen (5). Veel Belgen doen graag zout op hun frietjes. De smaak van kaliumchloride is niet helemaal dezelfde.

Wat kan je zelf doen?

• Houd vooral je zoutverbruik in het oog als je een hoge bloeddruk of een hart- en vaatziekte hebt.
• Eet zo weinig mogelijk bewerkte voeding zoals kant-en-klaarmaaltijden en snacks, die vaak veel zout bevatten.
• Lees etiketten en kies voor producten met minder zout.
• Voeg minder zout toe tijdens het koken en experimenteer met kruiden en specerijen.
• Raadpleeg je arts als je twijfelt of natriumarme zoutvervangers geschikt zijn voor jou, bijvoorbeeld als je nierproblemen hebt of bepaalde medicatie neemt.

Hier vind je nog meer tips om minder zout te eten.

Conclusie

Minder zout eten is een eenvoudige en effectieve manier om het risico op hart- en vaatziektes te verkleinen, vooral als je een hoge bloeddruk hebt. De belangrijkste bron van zout is bewerkte voeding, dus als je je zoutinname in het oog wil houden, kies je best voor onbewerkte, gezonde producten. Natriumarme alternatieven, zoals kaliumchloride, zijn niet voor iedereen een goede keuze.

Referenties

• (3) Kwong EJL, Whiting S, Bunge AC, et al. Population-level salt intake in the WHO European Region in 2022: a systematic review. Public Health Nutrition. 2023;26(S1):s6-s19.
• (4) Mozaffarian D, et al. Global Sodium Consumption and Death from Cardiovascular Causes. New England Journal of Medicine. 2014;371(7):624-34.
• (5) NCD Alliance. The cultural sensitivities of salt reduction.