In het nieuws
Zwaar bewerkte voedingsmiddelen, zoals snoep, chips, snacks en frisdrank, maken een steeds groter aandeel uit van ons voedingspatroon. Dat is niet alleen schadelijk voor onze gezondheid, maar ook voor de planeet. Moeten we ultrabewerkte voeding bannen?
Factcheck
Veel ultrabewerkte voeding consumeren zou inderdaad schadelijk zijn voor mens en milieu. Enerzijds daalt de biodiversiteit door de productie van dergelijke voedingsmiddelen, anderzijds stijgt het sterfterisico wanneer je veel zwaar bewerkte voedingsmiddelen eet. Deze voeding heeft echter ook voordelen: het maakt bereidingen bijvoorbeeld minder arbeidsintensief. Zwaar bewerkte voeding verstandig gebruiken is goed voor je eigen gezondheid en die van de planeet.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
De term ultrabewerkte voeding is vrij vaag en moeilijk te omschrijven. Volgens Gezond Leven gaat het om voedingsmiddelen die ingewikkelde industriële verwerkingen hebben ondergaan, met dikwijls toevoeging van bietsuiker, geraffineerde bloem, palmolie en zout (2). Voorbeelden zijn snoep, chips, snacks, kant-en-klare maaltijden en frisdranken.
Australische onderzoekers gingen na of ultrabewerkte voeding schadelijk is voor ons milieu (1). Volgens de wetenschappers schaden zwaar bewerkte voedingsmiddelen de biodiversiteit, omdat ze de groei en de productie stimuleren van slechts een beperkt aantal gewassen zoals bietsuiker, tarwe en oliepalm. Daardoor wordt de teelt van traditionele gewassen teruggedrongen. Dit verlies aan agrodiversiteit kreeg tot op de dag van vandaag weinig aandacht op klimaatconferenties. De Australische onderzoekers besluiten dat ultrabewerkte voedingsmiddelen terugdringen een prioriteit moet zijn, zowel voor de gezondheid van de mens als die van de planeet. In een literatuurstudie op basis van 40 cohortstudies stellen de wetenschappers vast dat de sterfte 30% hoger lag bij een hoge consumptie van zwaar bewerkte voeding vergeleken met een lage consumptie (3).
Bron
(1) Leite FHM, Khandpur N, Andrade GC, et al. Ultra-processed foods should be central to global food systems dialogue and action on biodiversity. BMJ Glob Health. 2022 Mar;7(3):e008269.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
De aandacht voor ultrabewerkte voedingsmiddelen is vrij recent: tot 2014 waren er maar 24 studies over het onderwerp. Nadien verschenen er 254 studies op 8 jaar tijd!
Het succes van zwaar bewerkte voeding steunt op vier pijlers: lekker, goedkoop, snel klaar, beschikbaar:
Lekker
Een voedingsmiddel, gezond of ongezond, heeft pas succes als de smaak goed zit. Chocolade, een subtiel mengsel van vet en suiker, ligt goed op de tong. Vet en suiker eten we zelden apart.
Goedkoop
Door de industrialisatie is deze voeding ook goedkoop: dat betekent dat we veel calorieën krijgen voor weinig geld.
Snel klaar
Bij ultrabewerkte voeding doet de industrie eigenlijk het werk dat we anders in de keuken zouden doen. Een chocomousse kopen is eenvoudiger dan er een maken. Daar waar onze voorouders met de mand naar de winkel gingen om grondstoffen te kopen, vullen wij onze winkelkarren met afgewerkte voedingsmiddelen. Die zijn duurder, en leveren meer profijt op aan de voedingsindustrie dan grondstoffen.
Beschikbaar
Een laatste punt is de beschikbaarheid: het is op het werk veel eenvoudiger om een zoete snack te vinden dan een appel.
Ultrabewerkte voedingsmiddelen hebben nadelen, zeker wanneer je ze vaak eet. Maar ze bieden ook voordelen: niet iedereen heeft ’s avonds tijd om een Gentse waterzooi uren te laten sudderen. Een gezonde mens op een gezonde planeet moet zwaar bewerkte voeding verstandig gebruiken. Regelmatig zelf koken kan daarbij helpen.
Conclusie
Veel ultrabewerkte voeding consumeren zou inderdaad schadelijk zijn voor mens en milieu. Enerzijds daalt de biodiversiteit door de productie van dergelijke voedingsmiddelen, anderzijds stijgt het sterfterisico wanneer je veel zwaar bewerkte voedingsmiddelen eet. Deze voeding heeft echter ook voordelen: het maakt bereidingen bijvoorbeeld minder arbeidsintensief. Zwaar bewerkte voeding verstandig gebruiken is goed voor je eigen gezondheid en die van de planeet.
Referenties
- (2) (Ultra)bewerkte voeding | Gezond Leven
- (3) Taneri PE, Wehrli F, Roa Diaz ZM, et al. Association Between Ultra-Processed Food İntake and All-Cause Mortality: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Epidemiol. 2022 Mar 1:kwac039.