Vermijd langdurig gebruik van maagzuurremmers

Waar komt dit nieuws vandaan?

In De Standaard van 23 december lazen we dat het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) artsen maximumquota oplegt voor het voorschrijven van maagzuurremmers. Een overschrijding daarvan noemt ze ‘een manifeste afwijking van goede medische praktijk’ (1).

Maagzuurremmers (of PPI’s, protonpomp-inhibitoren) worden vaak voorgeschreven bij klachten zoals maagzweren of om nevenwerkingen van medicatie (zoals ontstekingsremmers) te voorkomen. Maar ze worden ook vaak voorgeschreven bij banale spijsverteringsklachten zoals tijdelijke reflux, of het terugvloeien van maagzuur in de slokdarm, na een zware maaltijd bijvoorbeeld.

Maagzuurremmers verminderen de productie van maagzuur. Dat helpt om irritatie van de slokdarm en maag te voorkomen. In België worden deze geneesmiddelen in enorme hoeveelheden voorgeschreven en geslikt, vaak jaren aan een stuk (1).

Experts zoals professoren huisartsgeneeskunde Jan Verbakel en Bert Vaes (beiden KU Leuven) wijzen erop dat deze medicatie nut heeft bij mensen met een maagzweer of patiënten die na een operatie te veel maagzuur aanmaken. Maagzuurremmers moeten meestal tijdelijk ingenomen worden, een maand tot twee maanden. Veel mensen krijgen ze echter chronisch voorgeschreven.

Er worden steeds meer vraagtekens geplaatst bij het langdurig gebruik van deze middelen, omdat ze mogelijk leiden tot osteoporose (botonkalking, door verminderde opname van kalk) en tekorten aan ijzer en vitamine B12, maar ook tot verhoogde risico’s op longontstekingen en andere aandoeningen.

Maagspecialist Jan Tack (UZ Leuven) waarschuwt dat PPI’s geleidelijk afgebouwd moeten worden om plotse overproductie van maagzuur (‘reboundzuursecretie’) te voorkomen, wat kan optreden bij te snel stoppen.

Ook bij kinderen zit het gebruik van maagzuurremmers tegen reflux in de lift, terwijl wat melk teruggeven na de voeding heel normaal is (2).

Bron

(1) Riziv wil dat huisdokters minder maagzuurremmers voorschrijven. De Standaard. 23 december 2024.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Hoe werken maagzuurremmers?

Maagzuurremmers (= protonpominhibitoren of PPI’s), zoals omeprazole en pantoprazole, blokkeren de productie van maagzuur. Zo verlagen ze de zuurtegraad in de maag, waardoor klachten als reflux en irritatie van de slokdarm verminderen. Vrij verkrijgbare medicijnen, zoals Rennie, Gaviscon en Maalox, werken anders. Die middelen neutraliseren voor korte tijd het maagzuur, terwijl de maagzuurremmers de maagzuurproductie verminderen.

Risico’s bij langdurig gebruik

Maagzuur is belangrijk voor een gezonde spijsvertering. Langdurig gebruik van maagzuurremmers is daarom niet zonder nadelen (3). Onderzoek toont aan dat het kan leiden tot:

• Tekorten aan vitaminen en mineralen: Maagzuurremmers verminderen de opname van calcium, magnesium, ijzer en vitamine B12. Dat kan leiden tot osteoporose (botontkalking), bloedarmoede en problemen met het zenuwstelsel.
• Verstoord microbioom: Door de lagere zuurtegraad verandert de samenstelling van de darmflora. Dat vergroot het risico op infecties zoals longontstekingen en het nestelen van allerlei gevaarlijke bacterieën in de darmen die moeilijk te behandelen zijn met antibiotica (4, 5).
• Verscheidene aandoeningen: Langdurig gebruik van maagzuurremmers wordt ook in verband gebracht met hart- en vaataandoeningen, dementie en zou zelfs het risico op vroegtijdig overlijden verhogen.
  • Daarbij is het belangrijk om te beseffen dat het gaat om verbanden en dat meer en grootschaliger onderzoek nodig is om te bepalen in welke mate maagzuurremmers hiertoe zouden bijdragen.
  • Geen reden tot paniek dus, maar wel een extra reden om voorzichtig om te springen met het gebruik ervan.
• Reboundeffect: Bij te snel stoppen kan de maag tijdelijk extra maagzuur aanmaken. Dat leidt tot terugkerende klachten en vaak opnieuw gebruik van maagzuurremmers.

Maagzuurremmers bij baby’s: vaak meer kwaad dan goed

Het gebruik van maagzuurremmers bij baby’s is meestal niet nodig en kan zelfs schadelijk zijn (6). Veel huilen of overgeven bij baby’s wordt vaak onterecht gezien als ernstige reflux en behandeld met maagzuurremmers, terwijl zulke klachten meestal vanzelf overgaan.

Voor je naar medicatie grijpt, probeer je best andere oplossingen, zoals het rechtop houden van je baby na het eten of het aandikken van de melk. Ook bij baby’s zijn er nadelen van gebruik van maagzuurremmers vastgesteld: deze kunnen het risico op astma, eczeem en allergieën verhogen door de ontwikkeling van een gezonde darmflora te verstoren.

Afbouwen en gezonde gewoontes

Het is belangrijk om maagzuurremmers niet plots te stoppen, maar geleidelijk af te bouwen onder begeleiding van een arts en apotheker. Zo voorkom je het reboundeffect en kan je de klachten beter onder controle houden. Bespreek een afbouwplan waarbij je de dosis langzaam vermindert. Breek daarbij nooit gewoon je tabletten doormidden, want daardoor gaat de werking verloren.

Daarnaast kan een gezonde levensstijl veel bijdragen aan het verminderen van refluxklachten:

• Eet kleinere porties en vermijd zware maaltijden.
• Beperk of vermijd voedingsmiddelen die reflux uitlokken, zoals koffie, alcohol, chocolade en gekruid eten.
• Rook je? Probeer dan om te stoppen.
• Beperk alcoholgebruik.
• Zorg ervoor dat je niet vlak na een maaltijd gaat liggen.
• Verhoog het hoofdeinde van je bed tijdens het slapen.

Conclusie

Maagzuurremmers zijn geen snoepjes, maar krachtige medicijnen die hun nut hebben bij aandoeningen zoals maagzweren of bij gelijktijdige inname van ontstekingsremmers. Toch is langdurig gebruik niet zonder risico’s. Probeer daarom te vermijden om ze lange tijd te gebruiken, tenzij dat echt medisch noodzakelijk is. Eenvoudige aanpassingen van je levensstijl en eetgewoontes kunnen vaak al helpen om maagzuurproblemen te verminderen. Medicatie is niet altijd nodig. Bespreek met je arts en apotheker of afbouwen mogelijk is en hoe je dat veilig kan doen.

Referenties

• (2) Schalck M. Kinderen nemen minder geneesmiddelen, maar gebruik van ADHD-medicatie, antidepressiva en maagzuurremmers in de lift. VRT NWS. 6 januari 2025.
• (3) Drug Information Group, University of Illinois Chicago. What is the update on long-term safety evidence with proton pump inhibitor use? Juni 2023.
• (4) EBPnet. Verhoogd risico van intestinale kolonisatie met multiresistente micro-organismen door gebruik van maagzuurremmers. December 2020.
• (5) Zhu J, Sun C, Li M et al. Compared to histamine-2 receptor antagonist, proton pump inhibitor induces stronger oral-to-gut microbial transmission and gut microbiome alterations: a randomised controlled trial. Gut. 2024;73(7):1087-1097.
• (6) Finoulst M, Vankrunkelsven P, Raes M. Protonpompremmers voor reflux bij zuigelingen doen meer kwaad dan goed. Tijdschrift voor Geneeskunde en Gezondheidszorg. 30 december 2022.