Bewering
Op vraag van het Radio2-programma Ann&Daan onderzocht Gezondheid en Wetenschap een veelgebruikt advies om sneller van een verkoudheid af te raken: smeer je voetzolen in met de bekende borstzalf Vicks VapoRub. Het zou je hoestreflex onderdrukken. In de uitzending van 15 november 2024 gaven we duiding.
Conclusie
Vicks VapoRub is een borstzalf die al decennialang gebruikt wordt om de symptomen van een verkoudheid te verzachten. Onder invloed van lichaamswarmte komen er vluchtige oliën vrij die bij inademing inwerken op de luchtwegen. Of het echt effect heeft, is onvoldoende aangetoond. Zeker is dat deze zalf niet werkt als je ze op je voetzolen smeert (inademen van de dampen is dan moeilijk). Dit bijgeloof is gebaseerd op de principes van de voetreflexologie, een methode die thuishoort bij de kwakzalverij.
Lees verder »Waar komt deze bewering vandaan?
Vicks VapoRub is een zalf die vluchtige oliën bevat, waaronder kamfer, mentol en eucalyptus. Die stoffen komen vrij door lichaamswarmte wanneer je de zalf uitwrijft op je borst. Als je de dampen inademt, zou dat de ongemakken van een verkoudheid verzachten.
Je mag deze zalf niet op je gezicht wrijven, omdat dat irritatie veroorzaakt. Een wijdverspreid gebruik bestaat erin om de zalf op je voetzolen te smeren. Dat kan je doen voor het slapengaan, of overdag, vooraleer je je sokken aantrekt.
Op 15 november schonk het programma Ann&Daan van Radio2 aandacht aan dit gebruik (1).
Bron
(1) Radio2 Ann&Daan. 15 november 2024.
Hoe moet je deze bewering interpreteren?
De theorie is gebaseerd op de principes van traditionele Chinese geneeskunde en voetreflexologie: via de voetzolen zou je zenuwpunten stimuleren die corresponderen met bepaalde delen van je lichaam. Met de borstzalf zou je op die manier zenuwbanen beïnvloeden die via je voeten de hoestreflex onderdrukken in je hersenen.
Over voetreflexologie
Voetreflexologie deelt het lichaam in 10 verticale zones in, een zone per teen. Er bestaan detailkaarten van de voetzolen, waarop een bepaald punt met een bepaald orgaan zou overeenstemmen.
- De detailkaarten werden opgesteld in de jaren 1930 door Eunice Ingham, een Amerikaanse kinesitherapeut.
- Deze kaarten vormen nog steeds de leidraad van reflexologietherapeuten.
Volgens reflexologen stroomt energie door de verticale zones van hoofd tot voeten. Zij zijn van mening dat als je op die punten drukt en ze masseert, dat effect heeft op de overeenstemmende organen (2).
Een kritische analyse van de studies waarop reflexologen zich baseren, laat geen spaander heel van deze theorie (3). Voetmassage kan deugd doen, maar de theorie over beïnvloeding van orgaansystemen is een mythe.
Over Vicks VapoRub
Wees zeer zuinig met deze zalf en lees zorgvuldig de bijsluiter (4). Kamfer is toxisch (giftig) en te veel inademing kan leiden tot irritatie van de luchtwegen.
- Smeer het daarom nooit in je gezicht.
- Gebruik het ook niet op beschadigde huid.
- Was na gebruik je handen goed, want Vickszalf in je ogen kan je oogbol beschadigen.
Over de werking bij correct gebruik zijn de meningen verdeeld. Studies tonen enige verzachtende werking van mentol- en kamferdampen. Maar placebogecontroleerde studies ontbreken, waardoor er tot op heden geen overtuigend bewijs bestaat (5).
Conclusie
Vicks VapoRub is een borstzalf die al decennialang gebruikt wordt om de symptomen van een verkoudheid te verzachten. Onder invloed van lichaamswarmte komen er vluchtige oliën vrij die bij inademing inwerken op de luchtwegen. Of het echt effect heeft, is onvoldoende aangetoond. Zeker is dat deze zalf niet werkt als je ze op je voetzolen smeert (inademen van de dampen is dan moeilijk). Dit bijgeloof is gebaseerd op de principes van de voetreflexologie, een methode die thuishoort bij de kwakzalverij.
Referenties
- (2) Skepp. Voetreflexologie waardeloos als diagnostische methode. 12 januari 2001.
- (3) M.Sc., J.J. Reflexology Research Doesn’t Put Its Best Foot Forward. McGill. 7 mei 2021.
- (4) Vicks VapoRub: Zalf voor inhalatiedamp. Vicks VapoRub bijsluiter. Mei 2020.
- (5) Hoang D, Wong A, Olympia R. Looking Back to Move Forward: The Current State of Research on the Clinical Applications of Camphor- and Menthol-Containing Agents. Cureus. 2023 Jul 5;15(7):e41426.