In het nieuws
In Het Nieuwsblad van 7 mei 2024 lezen we dat vrouwen niet bang moeten zijn voor hormoontherapie. Uit een follow-upstudie van het Women’s Health Initiative, begin deze maand gepubliceerd in het gezaghebbende Journal of the American Medical Association, zou blijken dat de reactie op de oorspronkelijke studie overdreven was. In het artikel beweert dr. Herman Depypere, gynaecoloog en menopauzespecialist van het UZ Gent: “De nieuwe studie toont aan dat bij hormoontherapie de sterfte met meer dan 30 procent daalt, er minder osteoporose is, minder baarmoederkankers en minder dementie”.
Factcheck
De nieuwe opvolgstudie van het WHI brengt geen nieuwigheden. Hormoontherapie kan gebruikt worden bij hinderlijke klachten in de perimenopauze. Je start de therapie best voor de leeftijd van 60 jaar. Het is niet aangewezen om de therapie vele jaren te blijven gebruiken, omdat de risico’s dan toenemen: borstkanker en hart- en vaatziekten. Kort gebruik heeft geen impact op de hersenen, maar op lange termijn zou het risico op dementie misschien kunnen toenemen. Hormoontherapie beschermt je volgens deze nieuwe studie alvast niet tegen dementie.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
De studie die het nieuws haalde is een opvolgstudie van het Women’s Health Initiative (WHI) die bijna 70.000 vrouwen tussen 50 en 79 jaar opvolgde en in 2002 voor veel beroering zorgde.
Tot dan gebruikten meer vrouwen hormoontherapie in de menopauze. Toen het WHI aantoonde dat die vrouwen meer risico liepen op borstkanker, hartinfarct en beroerte, stopten vrouwen wereldwijd onmiddellijk met de hormoonbehandeling, terwijl die soms wel nuttig kan zijn voor het bestrijden van hinderlijke overgangsklachten (of perimenopauze-klachten). Denk maar aan warmteopwellingen, nachtelijk zweten, slapeloosheid en als gevolg daarvan futloosheid en gebrek aan energie.
De vrouwen die deelnamen aan de studie van het WHI worden nog geregeld gecontacteerd en opgevolgd en dat leidt tot nieuwe publicaties. De nieuwste opvolgstudie haalde afgelopen week de kranten. Het Nieuwsblad kopte op 7 mei 2024: Door vertekende studie stopten miljoenen vrouwen met hormoontherapie, maar dat bleek niet nodig: “Je hoeft niet bang te zijn voor die medicatie” (1). In dat artikel lezen we dat de nieuwe studie aantoont dat met hormoontherapie het risico op dementie vermindert.
Na grondig lezen en herlezen van deze opvolgstudie (2) vinden we dat nergens terug. Integendeel, de auteurs van het onderzoek concluderen dat er geen plaats is voor hormoontherapie in de preventie van hart- en vaatziekten, kanker én dementie.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Leeftijd speelt rol
De WHI-studie uit 2002 maakte aanvankelijk geen onderscheid tussen vrouwen in de overgang of perimenopauze en oudere vrouwen. Na grondigere analyse bleek dat de jongere groep (tussen 50 en 59 jaar) minder nadelen van hormoontherapie ondervindt dan de oudere groep (60 – 75 jaar). Bovendien heeft vooral de jongere groep baat bij hormonen als ze perimenopauzeklachten hebben, want die klachten verdwijnen vanzelf met het ouder worden. Voor die vrouwen met klachten is hormoontherapie oké, maar niet te lang (niet langer dan vijf jaar, omdat bij langer gebruik het risico op borstkanker toeneemt).
Risico op dementie
Over de impact van hormoontherapie in de menopauze op het risico op dementie is al zeer veel onderzoek gebeurd. De resultaten spreken elkaar tegen. Volgens een recente overzichtsstudie (3) vinden sommige studies een beschermend effect, andere studies tonen aan dat door hormoontherapie het risico op dementie net toeneemt, vooral in de oudere groep en bij vrouwen die de combinatiepillen nemen. Bij de jongere groep (perimenopauze) die het kort gebruiken, vindt men geen effect op het risico op dementie.
Deze maand verscheen opnieuw een publicatie die benadrukt dat er geen plaats is voor hormoontherapie als preventie van dementie (4).
De studies die een gunstig effect vinden, zijn vaker observationele studies bij een beperkte groep vrouwen. Observationeel betekent dat er geen controlegroep is. Daartegenover staan grote bevolkingsonderzoeken en placebogecontroleerde studies, die van betere kwaliteit zijn. Die vinden geen effect of een groter risico op dementie.
De tegenspraak wordt verklaard door het feit dat meer hoger opgeleide vrouwen, die in betere socio-economische omstandigheden leven en gemiddeld een gezondere levensstijl hebben, hormoontherapie gebruiken. Niet de hormoontherapie maar die leefstijlfactoren verminderen het risico op dementie.
Campagne
Er zijn dus wel degelijk manieren om het risico op dementie wat te verminderen: gezonde eet- en leefgewoonten, voldoende beweging, overgewicht vermijden, niet roken en alcoholgebruik beperken (5). De Expertisecentra Dementie lanceerden daarom de campagne ‘2 voor de prijs van 1’ om mensen op weg te helpen. Hormoontherapie is hier volgens deze Expertisecentra niet op zijn plaats.
Conclusie
De nieuwe opvolgstudie van het WHI brengt geen nieuwigheden. Hormoontherapie kan gebruikt worden bij hinderlijke klachten in de perimenopauze. Je start de therapie best voor de leeftijd van 60 jaar. Het is niet aangewezen om de therapie vele jaren te blijven gebruiken, omdat de risico’s dan toenemen: borstkanker en hart- en vaatziekten. Kort gebruik heeft geen impact op de hersenen, maar op lange termijn zou het risico op dementie misschien kunnen toenemen. Hormoontherapie beschermt je volgens deze nieuwe studie alvast niet tegen dementie.
Referenties
- (2) Manson J, Crandall C, Rossouw J et al. The Women’s Health Initiative Randomized Trials and Clinical Practice: A Review. JAMA. Published online May 01, 2024.
- (3) Nerattini M, Jett S, Andy C et al. Systematic review and meta-analysis of the effects of menopause hormone therapy on risk of Alzheimer’s disease and dementia. Frontiers in Aging Neuroscience. 2023;15.
- (4) Rocca W. A., Kantarci K., & Faubion S. S. (2024). Risks and benefits of hormone therapy after menopause for cognitive decline and dementia: A conceptual review. Maturitas. 2024;184:108003.
- (5) Livingston G et al. Dementia prevention, intervention, and care: 2020 report of the Lancet Commission. The Lancet. 2020;396(10248):413-446.