Dat we minder bruin vet aanmaken dan vroeger is mogelijk, maar niet bewezen

Waar komt dit nieuws vandaan?

Op 16 november 2023 zei weervrouw Jacotte Brokken op Radio 2 dat nu en dan kou lijden goed voor ons is, omdat het de aanmaak van ‘bruin vet’ zou stimuleren. ‘Bruin vet’ draagt bij tot onze vetverbranding en is dus goed voor je gezondheid. Helaas zouden we volgens recent onderzoek minder bruin vet aanmaken, wellicht doordat we eenvoudig toegang hebben tot warmte. 'We zijn verwend. We hebben warme kleren, warm water en we zitten vaak binnen in warme ruimtes.' Is het nodig om voortaan weer regelmatiger de kou op te zoeken?

Bron

(1) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/16/bruin-vet/

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Bruine, witte en beige vetcellen

We onderscheiden wit, bruin en beige vet.

• Wit vet is het klassieke vet dat energie opslaat onder de vorm van vet. 
• Bruin vet bestaat naast vetcellen uit mitochondriën. 
  • Dat zijn kleine energiefabriekjes in onze vetcellen, die geactiveerd kunnen worden door onder andere koude. 
  • Als je het koud hebt, maakt het bruin vet dankzij deze energiefabriekjes warmte aan. Zo warmt je lichaam op. 
  • Je verbrandt zo ook calorieën (2).
• Beige vet ontstaat wanneer wit vet verandert in een soort bruin vet. 
  • Dat gebeurt door een proces dat we 'browning' (bruin worden) noemen.
    •  Dat proces zorgt ervoor dat er ook mitochondriën aanwezig zijn en het vet beter calorieën kan verbranden. 
  • Beige vet lijkt op hoe bruin vet van nature werkt (3, 4, 5, 6).

Hebben we vandaag allemaal minder bruin vet?

Sinds een paar jaar bestaan er technieken (beeldvorming) om bruin vet in een mensenlichaam op te sporen (3, 7). Daardoor weten we dat niet alleen kinderen, maar ook volwassenen over bruin vet beschikken (6, 8). De hoeveelheid bruin vet in een menselijk lichaam ligt rond de 7% (9). Er lijken echter geen studies te bestaan die de hoeveelheid bruin vet vergelijken over de jaren heen. Daardoor is het onduidelijk of we vandaag minder bruin vet hebben.

Er zijn wel een aantal mogelijke verklaringen, die nog verder onderzocht moeten worden.

Toenemende obesitas

In België heeft de helft van de volwassen bevolking overgewicht. Daarvan heeft 16% obesitas (10). 

• Uit onderzoek weten we dat mensen met obesitas minder bruin vet hebben. De oorzaak daarvan is nog niet bekend. 
• Het is dus mogelijk dat we gemiddeld minder bruin vet hebben doordat er meer mensen met obesitas zijn dan vroeger (3, 11).

Vergrijzing

We worden alsmaar ouder. Veelvuldig onderzoek toont aan dat oudere mensen minder bruin vet hebben. Het is dus ook mogelijk dat we gemiddeld minder bruin vet hebben doordat mensen ouder worden dan vroeger.

Toename van de omgevingstemperatuur

Door moderne verwarmingssystemen zijn mensen meer blootgesteld aan gematigde temperaturen. Daardoor zou ons lichaam minder behoefte hebben om ons bruin vet te activeren. 

Onderzoek toont aan dat er seizoensgebonden verschillen zijn in de hoeveelheid bruin vet. 

• We hebben meer bruin vet in de winter en minder in de zomer. 
• De klimaatopwarming zou ervoor kunnen zorgen dat we steeds minder kou hebben, waardoor we minder bruin en beige vet aanmaken.

Is veel bruin vet hebben belangrijk voor onze gezondheid?

Veel bruin vet hebben betekent dat je meer calorieën verbrandt. Dat biedt mogelijkheden in de strijd tegen obesitas en de mogelijke gezondheidsrisico’s van obesitas (3, 5, 12). Dergelijke ideeën gingen oorspronkelijk samen met hoge verwachtingen, maar er zijn 3 redenen waarom we best geen te hoge verwachtingen hebben:

• Er wordt veel onderzoek gedaan over bruin vet bij muizen, waarbij er soms voorbarig veronderstellingen gemaakt worden over bruin vet bij de mens. Bij de mens is het echter nog niet onderzocht of veel bruin vet hebben écht gezond is.
• De mens heeft maar een beperkte hoeveelheid bruin vet, waardoor het maar heel weinig (1-5%) bijdraagt aan ons calorieverbruik.
• Hoewel we de hoeveelheid bruin vet kunnen verhogen door koude, neemt de hoeveelheid weer af zodra het opnieuw warmer wordt (5).

Er zijn dus nog veel dingen die we niet weten over hoe bruin vet precies werkt en hoe het onze gezondheid kan verbeteren. Er is meer onderzoek nodig (7, 12).

Conclusie

Er is geen onderzoek dat aantoont dat we minder bruin vet aanmaken dan vroeger. Theoretisch is het echter niet ondenkbaar, omdat ouderen en mensen met ernstig overgewicht minder bruin vet hebben. Overgewicht en vergrijzing nemen beide toe. Het is eveneens zo dat we minder blootgesteld worden aan koude, terwijl koude de aanmaak van bruin vet stimuleert. Er is nog veel onbekend over bruin vet bij de mens. Meer onderzoek is dus nodig.

Referenties

• (1) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/16/bruin-vet/
• (2) Esperland et al. Health effects of voluntary exposure to cold water - a continuing subject of debate. t J Circumpolar Health. 2022 Dec;81(1):2111789. doi: 10.1080/22423982.2022.2111789.
• (3) Gaspar et al. An update on brown adipose tissue biology: a discussion of recent findings. Am J Physiol Endocrinol Metab320: E488–E495, 2021.First published January 18, 2021; doi:10.1152/ajpendo.00310.2020
• (4) https://www.lumc.nl/over-het-lumc/actueel/2023/februari/aan-knop-van-ons-gezonde-vet-ontdekt-door-lu...;
• (5) Wouter D. van Marken Lichtenbelt. Human Brown Adipose Tissue—A Decade Later, Obesity (Silver Spring). 2021 Jul; 29(7): 1099–1101. doi: 10.1002/oby.23166
• (6) Nedergaard et al. Brown Adipose Tissue, in Fetal and Neonatal Physiology (Fifth Edition), 2017. https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/brown-adipose-tissue
• (7) Choong Kwok et al. Human brown adipose tissue function: insights from current in vivo techniques, J Endocrinol. 2023 Aug 18;259(1):e230017. doi: 10.1530/JOE-23-0017.Print 2023 Sep 1. (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37594011/)
• (8) https://my.clevelandclinic.org/health/body/24015-brown-fat
• (9) Worku et al. Prevalence and Associated Factor of Brown Adipose Tissue: Systematic Review and Meta-Analysis, Biomed Res Int, June. 2020, doi: 10.1155/2020/9106976.eCollection 2020.
• (10) https://www.gezondleven.be/themas/voeding/cijfers/cijfers-gewicht
• (11) Cypess et al. Identification and Importance of Brown Adipose Tissue in Adult Humans, NEJM, 9 April 2009. doi: 10.1056/NEJMoa0810780
• (12) Ravussin et al. The Implication of Brown Adipose Tissue for Humans, Annu Rev Nutr. 2011 August 21; 31: 33–47. doi:10.1146/annurev-nutr-072610-145209.
• (13) Liu et al. An update on brown adipose tissue and obesity intervention: Function, regulation and therapeutic implications, Front Endocrinol (Lausanne), 2023 Jan. DOI: 10.3389/fendo.2022.1065263