In het nieuws
Minstens één op de twintig patiënten krijgt na een covidinfectie long covid, de slepende variant van de ziekte. Dat is minder dan op het hoogtepunt van de pandemie, maar het is nog altijd veel. Wetenschappers waarschuwen dat er ook andere virussen zijn die "postvirale aandoeningen" veroorzaken.
Factcheck
Sommige mensen worstelen met een reeks chronische klachten die ze toeschrijven aan een eerder doorgemaakte covid-infectie. Dit post-covid-syndroom heeft opvallend veel gemeen met andere post-infectieuze syndromen en met fibromyalgie/CVS. Voor deze symptomen bestaat er op dit moment geen duidelijke verklaring, noch een duidelijk mechanisme dat een verband legt met een coronavirusinfectie. Dat maakt deze problemen natuurlijk niet minder reëel. Ze verdienen de volle aandacht van zorgverleners die hun patiënten kunnen begeleiden in een op maat gemaakt revalidatieprogramma.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie kregen meer dan 17 miljoen Europeanen in 2020 en 2021 te maken met long covid. Exacte cijfers voor België zijn er niet, maar het gaat zeker over honderdduizenden mensen (1).
Vermoeidheid, moeilijk ademen, geheugen- en aandachtsproblemen, geur- en smaakverlies en een hele rits andere min of meer vage klachten die minstens drie maanden na een vermoedelijke infectie van SARS-CoV-2 nog steeds aanwezig zijn, worden volgens de Wereldgezondheidsorganisatie aangeduid als post-covid-conditie (2). Volgens het Amerikaanse onderzoeksinstituut Centers for Disease Control and Prevention hoef je zelfs geen covid-19 te hebben doorgemaakt om toch post-covid-klachten te kunnen ontwikkelen (3). Ook het Britse onderzoeksinstituut NICE omschrijft het post-covid-syndroom als een reeks aanhoudende klachten aangetroffen bij personen 12 weken na een acute covid-infectie (4).
Enkele kenmerken van het post-covid-syndroom:
- Kan zowel na een ernstige als na een matige of milde of zelfs na een asymptomatische covid voorkomen
- Overlapt zeer sterk met andere syndromen, vooral met fibromyalgie/CVS
- Omvat een 200 tal mogelijke fysieke, psychologische en cognitieve verschijnselen, waarvan geen enkele echt typisch is
- De klachten nemen bijna steeds af in de tijd
- Er bestaat op dit moment geen diagnostische test voor post-covid-syndroom
- Er bestaat geen eenduidige behandeling
Over het post-covid-syndroom blijven nog veel vragen onbeantwoord. Wat weten we wel zeker: de klachten zijn écht, er wordt zeer veel onderzoek naar gedaan en artsen hebben richtlijnen ontwikkeld om mensen met langdurige klachten zo goed mogelijk op te vangen.
Bron
(1) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/03/06/nee-long-covid-is-niet-weg-en-er-zijn-nog-andere-postvirale/
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Over het voorkomen van langdurige klachten na covid-19 bestaat discussie. De meeste studies zijn gebaseerd op bevragingen wat op zich subjectief gekleurd is. Vaak ontbreken in deze studies controlegroepen: we weten dus niet hoe vaak gelijkaardige klachten ook voorkomen bij personen die geen covid-19 hebben doorgemaakt.
Ondanks veelvuldig onderzoek, heeft men op dit moment geen enkele verklaring voor het ontstaan van het post-covid-syndroom. Momenteel zijn er 4 hypothesen (5):
- Er sluimeren restanten van het coronavirus in het lichaam.
- De infectie heeft het immuunsysteem geprikkeld waardoor het auto-antistoffen maakt tegen eigen weefsel (orgaanschade).
- De infectie heeft geleid tot een verstoring van het microbioom (darmflora).
- Het lichaam is niet in staat weefselschade (vooral aan de kleine bloedvaten) door de infectie te herstellen.
Voor iedere genoemde hypothese zijn er argumenten voor en tegen, waardoor wetenschappers tot op heden in het duister tasten.
Post-infectieuze syndromen, zoals het post-covid-syndroom, werden eerder beschreven voor andere infectieziekten veroorzaakt door bacteriën, virussen en parasieten (5). Bekende voorbeelden zijn: post-poliosyndroom, post-mononucleosis, post-ziekte van Lyme, post-griep, post-ebola, enzovoort. Ook voor de coronavirussen SARS en MERS, die in de voorbije decennia epidemieën veroorzaakten, werden dergelijke syndromen beschreven. Alle hebben ze de belangrijkste klachten gemeenschappelijk: vermoeidheid die niet overgaat met slaap, geheugen- en aandachtsproblemen, spier- en gewrichtspijnen, …
Voor geen enkel post-infectieus syndroom heeft men op dit moment een verklaring kunnen vinden.
De verklaring voor het post-covid-syndroom is waarschijnlijk zeer complex en heeft met veel factoren te maken.
Voor syndromen die men niet kan verklaren, bestaat er nooit een eenvoudige behandeling (6). De beste aanpak is een multifactoriële behandeling op maat, met revalidatie, psychotherapie, voedingsadvies, logopedie,… door een empathische zorglener, zoals beschreven in onze patiëntenrichtlijn.
Conclusie
Sommige mensen worstelen met een reeks chronische klachten die ze toeschrijven aan een eerder doorgemaakte covid-infectie. Dit post-covid-syndroom heeft opvallend veel gemeen met andere post-infectieuze syndromen en met fibromyalgie/CVS. Voor deze symptomen bestaat er op dit moment geen duidelijke verklaring, noch een duidelijk mechanisme dat een verband legt met een coronavirusinfectie. Dat maakt deze problemen natuurlijk niet minder reëel. Ze verdienen de volle aandacht van zorgverleners die hun patiënten kunnen begeleiden in een op maat gemaakt revalidatieprogramma.
Referenties
- (2) https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/post-covid-19-condition
- (3) https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/clinical-care/post-covid-conditions.html
- (4) https://www.nice.org.uk/guidance/ng188
- (5) Choutka J, Jansari V, Hornig M et al. Unexplained post-acute infection syndromes. Review. Nature 2022 ;28 :911-919.
- (6) https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-clinical-2023.1