Wat is het?
Het spastisch bekkenbodemsyndroom is een aandoening gekenmerkt door hevige, diepe pijn in het gebied van de aars en het laatste stuk van de dikke darm of endeldarm. De oorzaak is niet goed gekend. Waarschijnlijk wordt het veroorzaakt door een verkramping (spasme) van een spier van de bekkenbodem (levatorspier). De plaats van de pijn wisselt doordat verschillende delen van de levatorspier kunnen verkrampen.
Er zijn verschillende types van deze aandoening:
- proctalgia fugax: de pijn komt voor in aanvallen, wisselend van een paar minuten tot een paar uur;
- coccygodynie: de pijn wordt uitgelokt door langdurig zitten en kan vaker langdurig aanhouden;
- idiopathische proctalgie: aanhoudende zenuwpijn aan de anus, vooral bij oudere vrouwen.
Sommige personen met deze aandoening ondergingen in het verleden een operatie in deze regio. In andere gevallen kan het iets te maken hebben met een ontsteking, endometriose of een darminstulping, waarbij de darmlissen in elkaar schuiven. Ook psychologische factoren spelen vaak een rol in het ontstaan van deze aandoening.
Hoe vaak komt het voor?
Er zijn weinig gegevens bekend over het voorkomen van dit syndroom in Nederland en België. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat een bepaald type, nl. ‘proctalgia fugax’ of anaal spasme, bij 8% van de mensen boven de 15 jaar voorkomt1. Het merendeel van de patiënten (72%) heeft minder dan 6 aanvallen per jaar.
Hoe kun je het herkennen?
Je hebt hevige pijn aan de aars en de endeldarm. De pijn kan continu zijn of opkomen in aanvallen. Vaak begint de pijn ’s nachts en wordt men ervan wakker. Soms wordt het uitgelokt door langdurig zitten, persen om stoelgang te maken of een orgasme. Dikwijls is er geen uitlokkende factor.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts zal de aandoening vermoeden op basis van je klachten. Het is dan belangrijk om via een uitgebreid lichamelijk onderzoek na te gaan of onderliggende problemen aan de basis liggen van de pijn. Zo onderzoekt de arts inwendig waar de pijn zit, of er rondom nog gevoelige plekken zijn en of het staartbeen ook gevoelig is.
Daarnaast kunnen nog andere onderzoeken gebeuren:
- bij vrouwen een gynaecologisch onderzoek;
- een EMG-onderzoek (elektromyografisch onderzoek) van de bekkenbodem waarmee aan de hand van stroomstootjes met kleine naaldjes de functie van de spier en de spierspanning worden gecontroleerd;
- een colonoscopie waarmee de binnenkant van de darm wordt bekeken om een eventuele tumor of ontsteking uit te sluiten.
Vaak vindt men geen duidelijke oorzaak die de pijn kan verklaren. In dat geval kunnen we ervan uitgaan dat er niks ernstigs aan de hand is en zal de arts je geruststellen.
Wat kun je zelf doen?
Je kunt proberen om de pijn te verlichten met warme zitbaden. Ook drukken op het perineum (zone tussen de aars en de geslachtsorganen) kan de bekkenbodem helpen ontspannen.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
De pijn treedt meestal op in episodes. Omdat er lange tijd tussen de pijnaanvallen kan zitten, is de behandeling vaak moeilijk.
Pijnstillers en middelen tegen spierkrampen (zalf of tabletten) kunnen een goed effect hebben.
In andere gevallen kan men baat hebben bij elektrische stimulatie, gecombineerd met biofeedback bij de kinesitherapeut. Bij elektrische stimulatie maakt een op de bekkenbodem aangesloten apparaatje zichtbaar welke spieren verkrampen. Op die manier is het gemakkelijker om te focussen op die spieren om ze te leren ontspannen. Bij gunstig effect kan het apparaatje worden meegegeven naar huis.
In ernstige gevallen kunnen injecties met plaatselijke verdoving, krachtige ontstekingsremmers of botox de spasme doen verdwijnen. Bij hardnekkige pijnen kan de arts zenuwstimulatie van het anale gebied proberen.
Bronnen
www.ebpnet.be
1 https://www.henw.org/artikelen/proctalgia-fugax: Matthijssen M, Knuistingh-Neven A, Eekhof H. Proctalgia fugax. Huisarts Wet 2008;51(8):403-4.