Polio

Wat is het?

Polio is een andere naam voor kinderverlamming. De oorzaak van kinderverlamming is een infectie door het poliovirus. Het is een zeer besmettelijke ziekte.

Poliovirussen

Er bestaan verschillende types van het poliovirus:

• drie wilde poliovirussen:
  • type 1;
  • type 2;
  • type 3.
• van een vaccinstam afgeleide virussen.

Deze laatste zijn poliovirussen afgeleid van stammen in orale vaccins (druppeltjes) tegen polio. Die vaccinstammen zijn levend afgezwakte poliovirussen, die genetische veranderingen ondergaan. Daardoor kunnen ze opnieuw polio veroorzaken. 

Besmetting

Een besmetting met het poliovirus gebeurt via:

• voedsel of water besmet door stoelgang van een besmet persoon;
• direct contact met besmette personen;
• speeksel door hoesten of niezen (zeldzamer).

Handen wassen is een belangrijke maatregel om polio te voorkomen.

Postpoliosyndroom

Bij het postpoliosyndroom krijgt een persoon, jaren na een eerste polioaanval, geleidelijk of plots nieuwe klachten. Dat komt voor in 60 tot 90% van de gevallen van polio. De oorzaak is onbekend.

Hoe vaak en waar komt het voor?

• Dankzij de verplichte vaccinatie tegen polio komt de ziekte in België niet meer voor.

• Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) zijn grote delen van de wereld poliovrij.
  • Hoewel polio bijna uitgeroeid is, komt de ziekte nog voor in enkele landen in Azië en Afrika.
  • Enkel in Afghanistan en Pakistan komt nog het wilde poliovirus type 1 voor.

• Af en toe zijn er nog kleine opstoten van polio. Meestal gebeurt dat in bevolkingsgroepen die het vaccin om religieuze redenen weigeren.

Hoe kan je het herkennen?

Ben je besmet met het poliovirus, dan heb je in meer dan 90% van de gevallen geen klachten. Je herstelt er vrijwel volledig van. Behoor je tot de overige 10%, dan staan volgende symptomen centraal:

• griepachtig gevoel met koorts;
• algemeen onwel voelen;
• keelpijn;
• spierpijn;
• misselijkheid;
• hoofdpijn.

Verlammingsverschijnselen

• Enkele dagen na de besmetting kunnen verlammingsverschijnselen optreden. Die doen zich slechts bij minder dan 1% van de geïnfecteerde personen voor. 
  • Het poliovirus tast willekeurige spieren aan. Zo kunnen bijvoorbeeld een arm of een been verlamd geraken.
  • Meestal is de verlamming asymmetrisch.

• Door de verlamming ontwikkelen de spieren zich niet meer verder. Ze worden dan korter en er ontstaan misvormingen van het bot. Dat is zeker het geval bij kinderen in de groeiperiode.

• Wanneer het virus de ademhalingsspieren treft, kan je ademhalingsproblemen krijgen.

• In zeldzame gevallen tast het virus ook de hersenen en het ruggenmerg aan. Dan kunnen slik- en spraakmoeilijkheden en verlamming van de oogspieren ontstaan.

• Polio tast nooit de zenuwen aan die instaan voor het gevoel.

Herstel

Het herstel begint enkele dagen na de eerste symptomen. De helft van de patiënten herstelt volledig zonder blijvende letsels.

Postpoliosyndroom

Het postpoliosyndroom ontstaat bij mensen die eerder polio hebben gehad. Soms zit er tot 15 jaar tussen. De voornaamste klachten zijn:

• spierzwakte en spierpijn;
• gewrichtspijn;
• vermoeidheid.

Deze symptomen ontstaan meestal geleidelijk. Soms treden ze vrij plots op. Dat kan gebeuren naar aanleiding van een andere ziekte of een operatie. Het postpoliosyndroom verdwijnt niet spontaan.

Wat kan je zelf doen?

Vaccinatie

In België moet je je verplicht laten inenten tegen polio. Hoe meer mensen het vaccin krijgen, hoe minder kans het virus heeft om zich te verspreiden.

Ga je op reis naar een regio waar polio nog voorkomt? Ga dan voor je vertrek langs bij je arts voor een herhalingsinenting.

Revalidatie

Er is geen behandeling tegen de ziekte. Bij verlammingsverschijnselen ligt de focus op revalidatie met oefentherapie bij een kinesitherapeut.

Aanpassing van de woning

Soms heeft de woning aanpassingen nodig, zoals leuningen langs de muren of een verstelbaar toilet. Een ergotherapeut kan daarbij helpen.

Hoe stelt je arts de aandoening vast?

Vermoedt je arts dat je het poliovirus hebt opgelopen, dan voert hij verschillende onderzoeken uit:

• voor de diagnose:
  • tweemaal een onderzoek van de stoelgang, verzameld op twee opeenvolgende dagen tijdens de eerste twee weken na het begin van de verlamming.

• aanvullend:
  • een onderzoek van het hersenvocht;
  • een uitstrijkje van de keel;
  • een bloedonderzoek.

Wat kan je arts of zorgverlener doen?

Je arts moet klachten van een plotse verlamming die passen bij een polio-infectie melden bij de overheid.

Ondersteunende behandeling

Er bestaan geen geneesmiddelen tegen het poliovirus. De behandeling is dus louter ondersteunend.

• Je arts verwijst je door naar een kinesitherapeut voor revalidatie.
• (Orthopedische) steunapparaten kunnen nodig zijn. Hiervoor kan de arts je doorverwijzen naar een orthopedist.

Vaccinatie

• Er zijn twee soorten poliovaccins. Beide vaccins zijn werkzaam tegen zowel de wilde poliovirussen als de van de vaccinstam afgeleide poliovirussen.
  • geïnactiveerd poliovaccin (IPV);
    • Dit vaccin wordt toegediend via inspuiting.
    • Sinds 2001 wordt enkel dit vaccin in België gebruikt.
  • levend oraal poliovaccin (OPV).
    • Dit vaccin wordt toegediend via de mond (druppeltjes).

• Vaccinatie tegen polio is de enige wettelijk verplichte vaccinatie in België.
  • Ouders moeten een bewijs van volledige vaccinatie aan de gemeente bezorgen.
  • Dit moet gebeuren ten laatste op het moment dat hun kind 18 maanden wordt.

• Poliovaccinatie maakt deel uit van het basisvaccinatieschema en is dus gratis.
  • Het zit samen met vijf andere infectieziekten (kroep, tetanus, kinkhoest, Haemophilus influenzae type b en hepatitis B) in één prik.
  • Deze inenting moet je kind viermaal krijgen.
  • Een vaccin alleen tegen polio bestaat ook.

Inhaalvaccinatie

Ben je niet of niet volledig gevaccineerd tegen polio? Dan kan het zinvol zijn om deze vaccinatie te vervolledigen. Vraag daarvoor raad aan je arts.

Meer weten?

• http://polioeradication.org/where-we-work/: lijst met landen waar polio nog voorkomt.
• https://www.laatjevaccineren.be/polio
• https://www.sciensano.be/nl/gezondheidsonderwerpen/poliomyelitis-polio
• https://www.wanda.be/nl/a-z-index/polio
• https://www.zorg-en-gezondheid.be/per-domein/infectieziekten-en-vaccinaties/polio/vaccinatie-tegen-polio-kinderverlamming

Bronnen

https://www.ebpnet.be