Wat is het?
Je hebt een hartaanval (hartinfarct) als de bloeddoorstroming in de slagaders van je hart (kransslagaders) plots fel verminderd of volledig afgesloten is.
De kransslagaders
De kransslagaders (coronairen):
- zijn kleine bloedvaten die als een soort krans rond je hart liggen;
- voorzien je hart van zuurstofrijk bloed;
- zorgen ervoor dat je hart kan werken.
Verkalking van de kransslagaders
Een slagader kan gaandeweg vernauwen. We spreken dan van slagaderverkalking:
- Ontstekingscellen en vette stoffen, bijvoorbeeld slechte cholesterol, hopen zich op aan de binnenkant van de gladde bloedvatwand.
- Die zogenaamde plaques doen de bloedvatwand verdikken en het bloedvat vernauwen.
- Daardoor stroomt er minder bloed door de slagader naar je hart.
- Je hart krijgt dan te weinig zuurstof.
Lees verder onder de afbeelding
Een hartaanval kan ernstige gevolgen hebben. Verwittig daarom bij het minste vermoeden de hulpdiensten (112).
Bij wie en hoe vaak komt het voor?
Hart- en vaatziekten, en vooral hartinfarcten, zijn de belangrijkste doodsoorzaak in België.
Elk jaar krijgen ongeveer 20.000 Belgen een hartaanval1. Iets minder dan 1 op 4 sterft eraan.
Risicopersonen
Sommige personen hebben meer kans op een hartaanval. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die:
- roken;
- te weinig bewegen;
- een aandoening van de kransslagaders hebben (hartkramp of angina pectoris);
- een te hoge bloeddruk hebben;
- te veel suiker in hun bloed of diabetes hebben;
- te veel vetten of cholesterol in hun bloed hebben;
- te zwaar zijn (overgewicht of obesitas);
- een ouder of dicht familielid hebben met een hart- of vaatziekte.
Het risico op een hartaanval is groter bij mannen en neemt toe met de leeftijd. Op het ogenblik van hun eerste hartaanval zijn 3 op de 4 mannen ouder dan 55 jaar.
Hoe kan je het herkennen?
Meestal veroorzaakt een hartinfarct een pijnlijk, beklemmend gevoel op je borst. Dat gevoel:
- duurt minstens 10 à 20 minuten;
- is aanwezig in rust of bij lichte inspanning;
- kan uitstralen naar je linkerarm of beide armen, je schouders, hals, kaak, rug of bovenbuik.
Een hartinfarct kan ook volgende klachten veroorzaken:
- kortademigheid;
- misselijkheid of braken;
- overmatig zweten;
- ijl hoofd of bewusteloosheid.
Soms zijn deze klachten zo beangstigend dat ze een paniekaanval kunnen uitlokken.
Een hartaanval kan soms ook optreden zonder de typische pijn of last op de borst. Dat is meestal het geval bij:
Wat kan je zelf doen?
Preventie
Maak je je zorgen over je hart, of heb je een familielid met een hart- of vaataandoening? Praat er dan over met je arts.
Een gezonde levensstijl is belangrijk om je risico op slagaderverkalking en op een hartaanval te verminderen:
- Stop met roken.
- Vermijd overgewicht.
- Beweeg regelmatig:
- matig intens, zoals snel wandelen of fietsen;
- minstens 2,5 uur per week.
- Beperk je alcoholgebruik.
- Eet gezond.
Meer informatie vind je in deze patiëntenrichtlijn.
Vermoeden van een hartaanval
Een hartaanval herken je niet altijd. Soms heb je gewoon wat maaglast of onderschat je de pijn. Daardoor komt medische hulp vaak te laat.
Wees dus snel: vermoed je een hartaanval, bel dan je arts en zo nodig het noodnummer 112.
Na een hartaanval
Na een hartaanval is het belangrijk dat je:
- revalideert (zie verder);
- gezond leeft;
- een actieve levensstijl volhoudt.
- Een coach van Bewegen-Op-Verwijzing kan je hierin begeleiden.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Denkt je huisarts dat je een hartinfarct hebt? Dan verwittigt hij meteen de hulpdiensten.
Hartfilmpje (ecg)
Wanneer je aankomt in het ziekenhuis, maken de ambulanciers of de spoedarts zo snel mogelijk een hartfilmpje (ecg). Ook je huisarts kan dit doen.
Een hartfilmpje is een opname van de elektrische activiteit van je hart. Een zorgverlener bevestigt elektroden aan je polsen, enkels en op de linkerhelft van je borstkas.
Bloedafname
Zuurstoftekort kan de cellen van je hartspier beschadigen:
- In dat geval gaan troponinen lekken in je bloed.
- Troponinen zijn een van de bestanddelen van de cellen van je hartspier.
- Een arts neemt bloed af om de hoeveelheid troponinen in je bloed te bepalen. Zo kan hij nagaan of je hartspier beschadigd is.
Coronaire angiografie
Denkt je arts op basis van het hartfimpje en het bloedonderzoek dat je kransslagader afgesloten is? Dan onderga je zo snel mogelijk een coronaire angiografie:
- Met dit onderzoek krijgt je arts een beeld van de toestand van je slagaders.
- Hij brengt onder lokale verdoving een fijn buisje (katheter) via je lies of pols in.
- Via dat buisje spuit hij een contraststof in. Die contraststof zorgt ervoor dat je arts je kransslagaders kan bekijken.
Wat kan je arts doen?
Snelle medische hulp is essentieel om:
- je hartspier te beschermen en toekomstig hartfalen te voorkomen;
- levensbedreigende complicaties, zoals hartritmestoornissen, te voorkomen of te behandelen.
Ter plekke
Je huisarts of spoedarts kan een hartfilmpje (ecg) maken (zie hoger).
Heb je een hartaanval? Dan kan je volgende medicijnen krijgen:
- een kleine dosis aspirine om bloedklonters te vermijden;
- nitraten (pilletje voor onder je tong) die je slagaders uitzetten en de bloeddoorstroming vergemakkelijken;
- morfine tegen de pijn en om je hart minder te belasten.
In het ziekenhuis
De behandeling hangt onder meer af van de tijd die verstreken is sinds het begin van de hartaanval. Mogelijke behandelingen zijn:
- de bloedklonter oplossen (trombolyse);
- de slagader uitzetten (angioplastiek) en een stent plaatsen;
- een overbrugging (bypass).
Trombolyse
De arts geeft je een medicijn om de bloedklonter die je kransslagader verstopt, op te lossen:
- Je moet het medicijn nemen binnen de 2 uur na het begin van je klachten.
- De behandeling kan een bloeding veroorzaken.
Angioplastiek en stent
Tijdens de coronaire angiografie (zie hoger) kan de arts een ballonnetje in je kransslagader brengen:
- Hij blaast het ballonnetje op om de vernauwde slagader uit te zetten (angioplastiek).
- Vervolgens brengt hij een buisje met gaas (steunkokertje of stent) in je kransslagader om deze open te houden.
Bypass
In sommige gevallen is een hartoperatie met overbrugging (bypass) nodig. Tijdens deze ingreep maakt de arts een brugje over de verstopping met een ader of een andere slagader.
Hartrevalidatieprogramma
Na een hartaanval volg je een multidisciplinair hartrevalidatieprogramma. Verschillende zorgverleners begeleiden je dan om te herstellen:
- Ze leren je je grenzen te kennen en te verleggen.
- Ze kunnen je advies geven om je levensstijl aan te passen.
Medicatie
Je verlaat het ziekenhuis meestal met verschillende medicijnen:
- een of meer medicijnen om klontervorming te voorkomen, bijv. aspirine;
- een middel om je cholesterol te verlagen, doorgaans een statine;
- een of meer medicijnen om je bloeddruk te verlagen en je hartritme te reguleren, zoals een bètablokker en eventueel een ACE-inhibitor.
De meeste medicijnen moet je levenslang innemen. Samen met een aanpassing van je levensstijl verlaagt deze medicatie je risico op een nieuwe hartaanval.
Wat kan je samen met je kinesitherapeut doen?
Heb je een hartinfarct gehad? Dan kan een kinesitherapeut gespecialiseerd in hartrevalidatie:
- samen met jou je herstelproces bespreken:
- Dat herstelproces is individueel.
- Het hangt af van je specifieke situatie, bijv. of je aan hartfalen lijdt.
- je begeleiden om:
- te leren omgaan met je (hart)klachten;
- overbelasting te herkennen;
- je activiteiten geleidelijk op te bouwen.
- een beweeg- en trainingsprogramma op jouw maat voorstellen, zodat:
- je al tijdens je verblijf in het ziekenhuis kan starten met actieve oefeningen, zoals wandelen en traplopen;
- je dagelijkse handelingen oefent, zoals uit bed komen en aan- en uitkleden;
- je inspanningsvermogen verbetert;
- je spierkracht opbouwt.
- je leren ontspannen, bijv. met relaxatietherapie. Daarbij leer je:
- je mentaal te ontspannen;
- ademhalingsoefeningen uit te voeren;
- je te concentreren op de dingen in je leven die je rust brengen;
- het onderscheid te maken tussen hartklachten en klachten veroorzaakt door stress en angst.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/hartinfarct
- https://www.gezondleven.be/projecten/bewegen-op-verwijzing
- https://liguecardioliga.be/hart-en-slagaders
- https://liguecardioliga.be/publicaties-2021
Bronnen
- https://www.ebpnet.be: Acuut coronair syndroom en myocardinfarct
- https://liguecardioliga.be
- https://www.hartstichting.nl/hart-en-vaatziekten/gids-hartinfarct
- KNGF richtlijn: Kinesitherapeutische richtlijn hartrevalidatie
- https://www.ggids.be/bepaling-van-het-risico-op-hart-en-vaatziekten/#2
- DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T116156, Coronary Artery Disease (CAD); [updated 2018 Dec 04, cited 28.04.2022]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T116156. Registration and login required.
- DynaMed [Internet]. Ipswich (MA): EBSCO Information Services. 1995 - . Record No. T116779, Acute Coronary Syndromes; [updated 2018 Nov 30, cited 28.04.2022]. Available from https://www-dynamed-com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T116779. Registration and login required.