Wat is het?
Pijn in de onderbuik is een veel voorkomende klacht. Meestal wordt die veroorzaakt door een darmprobleem. Maar bij vrouwen kan de pijn ook afkomstig zijn van een aandoening van de inwendige geslachtsorganen (vagina, baarmoeder, eierstokken).
Mogelijke oorzaken zijn infecties, aandoeningen van de eierstokken, gezwellen en cysten, buitenbaarmoederlijke zwangerschap, aangeboren afwijkingen van de baarmoeder, hormonale stoornissen en endometriose. Sommige vrouwen hebben last van hevige buikpijn de dag van de eisprong (ovulatiepijn), zonder dat er verder iets aan de hand is.
Hoe kan je het herkennen?
Het klachtenpatroon kan wisselen al naargelang je (al) menstrueert of niet.
Je menstrueert nog niet
De oorzaak van de pijn ligt meestal bij een niet-gescheurd maagdenvlies of een aangeboren afwijking van de baarmoeder. Hierdoor kan menstruatiebloed opstapelen. Na een korte periode van cyclisch terugkerende milde pijn, krijg je plots hevige pijn in de onderbuik.
Ook een draaiing of scheur van een eierstokcyste is mogelijk. Bij een draaiing draait de cyste rond haar as, sluit hierdoor de bloedvoorziening af en dreigt af te sterven. Bij een scheur barst de cyste open en komt de inhoud ervan in de buikholte terecht.
Je zit in je vruchtbare leeftijd (je menstrueert)
Naast seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) die de inwendige geslachtsorganen kunnen doen ontsteken, komt vooral endometritis voor.
Endometritis is een ontsteking van het slijmvlies aan de binnenkant van de baarmoeder. De aandoening komt doorgaans voor na een bevalling of miskraam of na een inwendige ingreep zoals plaatsing van een spiraaltje. Naast pijn in de onderbuik heb je ook koorts, rillingen, hoofdpijn, spierpijn, moeheid en voel je je algemeen onwel.
Is er sprake van een zwangerschap buiten de baarmoeder (extra-uteriene of buitenbaarmoederlijke zwangerschap), dan heb je pijn in de buik en bloedverlies na een periode met onregelmatige of afwezige maandstonden.
Heb je plotse pijn in de onderbuik halverwege je menstruatiecyclus, dan kan dit ovulatiepijn zijn. Die pijn verdwijnt meestal vanzelf binnen de 24 uur.
Een draaiing of scheur van een eierstok of eierstokcyste veroorzaakt meestal een plotse hevige pijn, die uitstraalt in de hele buik. Dat komt omdat de inhoud van de gesprongen cyste in de buikholte terechtkomt en het buikvlies irriteert.
Het Ovariële HyperStimulatieSyndroom (OHSS) komt af en toe voor bij vrouwen die een vruchtbaarheidsbehandeling ondergaan. Twee tot drie dagen na het hormonaal stimuleren van de eisprong treden buikpijn, vochtophoping, misselijkheid en soms kortademigheid op.
Vleesbomen in de baarmoeder zijn goedaardige gezwellen van de spiercellen van de baarmoederwand. Soms hangt zo’n vleesboom met een steel vast aan de wand (gesteelde vleesboom). Wanneer de steel rond zijn as draait, sluit de bloedvoorziening af, en sterft de vleesboom af. Typisch is dan de cyclisch terugkerende pijn, die in aanvallen verloopt, zoals bij weeën tijdens een bevalling.
Kwaadaardige gezwellen kunnen gepaard gaan met buikpijn en bloeding, maar vaak heb je dan een hele tijd geen klachten. Soms kun je een massa (‘een bol’) voelen in de onderbuik. Bij gevorderde gezwellen kan de buikholte opgezet zijn en vol vocht zitten.
De buikpijn kan ook afkomstig zijn van een beginnende bevalling. Soms weet de vrouw (of haar ouders) zelfs niet dat ze zwanger is.
Vrouwen in de menopauze
Ook tijdens de menopauze komt endometritis voor, vaak na een behandeling voor baarmoederhalskanker. Endometritis gaat gepaard met pijn, koorts, bloedverlies en etterige en soms slechtriekende vaginale afscheiding.
Bij kwaadaardige gezwellen kunnen pijn en bloedverlies optreden.
Chronische pijn in de onderbuik
Chronische pijn in de onderbuik is doorgaans afkomstig van een chronische aandoening, zoals endometriose, gezwellen, chronische baarmoederhalsontsteking, spataders van de eierstokken, premenstrueel syndroom (PMS).
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
De arts begint altijd eerst met een gewoon gynaecologisch onderzoek en neemt eventueel een uitstrijkje. In geval van etterig verlies neemt hij een staal en stuurt dat door naar het labo om de oorzakelijke kiem te achterhalen.
Bij onregelmatig bloedverlies gebeurt best ook een zwangerschapstest en een soa-test. Is de diagnose dan nog niet duidelijk, dan kan de arts je naar de gynaecoloog verwijzen voor een echografie.
Wat kan je zelf doen?
De meeste vrouwen herkennen zeer goed de ongemakken die gepaard gaan met hun normale eisprong of menstruatie. Doorgaans volstaan in deze gevallen lokale warmte op de buik en zo nodig een ontstekingsremmer zoals ibuprofen.
Elk etterig of bloederig vaginaal verlies moet door een arts worden onderzocht. Blijf er niet mee lopen, want het kan ernstig zijn. Heb je wisselende seksuele contacten, vraag je partner(s) of ze ook klachten hebben. Gebruik een condoom.
Wat kan je arts doen?
Voor een infectie schrijft je arts antibiotica voor, vaak zelfs een combinatie van verschillende soorten. Zijn hoge dosissen antibiotica nodig, dan gebeurt de toediening best in een ziekenhuis en word je opgenomen.
Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap, draaiing of scheur van een cyste of vleesboom, tumoren en aangeboren afwijkingen van de baarmoeder vereisen meestal een operatieve ingreep.