Wat is het?
Ademen doen we vanzelf, ook tijdens de slaap. Obstructieve slaapapneu is een aandoening waarbij de ademhaling tijdens de slaap stopt gedurende periodes van meer dan 10 seconden. Dit is het gevolg van een obstructie van de luchtwegen tijdens de slaap. Dat komt omdat in liggende houding de basis van de tong, het slappe gedeelte van het gehemelte, de huig of te grote amandelen de luchtpijp afsluiten. Ook te smalle neusgangen, te grote neusschelpen, een te dikke tong en afwijkingen aan de kaakbeenderen kunnen een oorzaak zijn. De ademhalingsbewegingen gaan op dat moment wel door. Dit gebeurt bij iedereen wel eens.
We spreken van het obstructieveslaapapneusyndroom (OSAS) wanneer herhaalde periodes van apneu tijdens de slaap (minstens 5 per uur) leiden tot klachten overdag. Het stellen van de diagnose is belangrijk omdat OSAS kan leiden tot een verhoogd risico op werk- en verkeersongevallen. Soms zien we ook dat het leidt tot hoge bloeddruk en mogelijk zelfs tot hart- en vaatziekten.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 4% van de mannen op werkende leeftijd en ongeveer 2% van de vrouwen lijdt aan het obstructieveslaapapneusyndroom. Het komt voor op alle leeftijden, maar het gaat toch meestal om mannen van middelbare leeftijd of vrouwen na de menopauze. Het is de meest voorkomende lichamelijke oorzaak van slaperigheid overdag.
Hoe kun je het herkennen?
Het belangrijkste kenmerk is dat je tijdens de slaap gedurende 10 seconden of meer niet ademt, gevolgd door een diepe inademing met zeer luid snurken of woelen. Je kunt daarnaast ook last hebben van:
- nachtelijk zweten,
- veelvuldige plasdrang 's nachts,
- pijn op de borst of hartritmestoornissen 's nachts,
- hoofdpijn 's morgens,
- overmatige vermoeidheid overdag en zelfs onbedwingbare slaapaanvallen,
- concentratiestoornissen, karakterveranderingen en seksuele problemen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Als je ten minste 2 van bovengenoemde klachten hebt, zal je arts denken aan slaapapneu. Dikwijls komt de eerste klacht van de partner. In 50 tot 70% van OSAS gaat het om mensen met overgewicht en vaak ook met een verhoogde bloeddruk.
Doorgaans gebeurt een bloedname, vooral om andere lichamelijke oorzaken van vermoeidheid, zoals schildklierlijden, uit te sluiten. Is er een vermoeden van OSAS, dan zal de arts je doorverwijzen voor een polysomnografie in een gespecialiseerd slaapcentrum in een ziekenhuis. Dat is een onderzoek waarbij tijdens de slaap verschillende lichaamsfuncties worden gemeten. De analyse van al die gegevens neemt een tweetal weken in beslag, waarna de diagnose van OSAS kan gesteld worden.
Wat kun je zelf doen?
Het belangrijkste advies is in de meeste gevallen om te vermageren.
Daarnaast is het goed het roken achterwege te laten, en neem je best geen alcohol of slaap-/kalmeermiddelen vóór het slapengaan.
Bij milde slaapapneu, die afhankelijk is van de slaaphouding, doe je er goed aan om niet op je rug te slapen. Ook neusverstopping behandelen kan helpen.
Zolang de slaapapneu door behandeling niet verbetert, mag je geen job als beroepschauffeur uitoefenen.
Wat kan je arts doen?
Bij milde gevallen van slaapapneu gebruikt men mondapparaten die de onderkaak in een goede houding brengen. Deze worden door de tandarts of stomatoloog gemaakt. Bij sommige mensen verminderen ze de apneus en de slaperigheid overdag aanzienlijk. Het is wel belangrijk de mondapparaten te dragen zoals wordt aanbevolen.
Bij ernstig OSAS is het gebruik van een toestel (de nasale CPAP) doeltreffend. Dit toestel creëert continu een positieve druk in de luchtwegen, waardoor die 's nachts openblijven. Het toestel staat naast je bed en je draagt de hele nacht een maskertje over de neus. Deze behandeling kent wel wat nadelen, zoals verstopte neus, loopneus, lawaai van het toestel, bloedneuzen en droge mond. De CPAP kan op lange termijn soms achterwege worden gelaten nadat men gewicht is verloren.
In 5 tot 10% van de gevallen volstaan deze behandelingen niet en is een operatieve ingreep nodig, waarbij de oorzaak van de obstructie wordt weggenomen door bvb. correctie van het weke verhemelte en de huig, verwijderen van de amandelen, naar voor brengen van de tongbasis, correctie van de kaakbeenderen, van het neustussenschot, verkleinen of wegnemen van de neusschelpen en verwijderen van neuspoliepen.
Een beloftevolle nieuwe behandelingsoptie is zenuwstimulatie van de bovenste luchtwegen.