Wat is het?
Een cyste is een holte omgeven door een wand en gevuld met lucht of vloeibare materie (water, bloed, slijm, …). Wanneer ze zich in de nier bevindt, spreken we van een niercyste.
Solitaire cyste
Eén enkele cyste noemen we een solitaire cyste. Deze ontstaan dikwijls op oudere leeftijd. Heel vaak worden ze per toeval ontdekt. Als op een echografie een beeld van een goedaardige cyste zichtbaar is, is dit volkomen onschuldig. Verdere opvolging is hiervoor niet nodig.
Polycystische nieren
Wanneer er meerdere cysten aanwezig zijn in de nieren, spreken we van polycystische nieren. Dit is een erfelijke aandoening die:
- al van bij de geboorte aanwezig kan zijn (infantiele vorm);
- zich pas later kan manifesteren (autosomaal dominante polycystische nierziekte (ADPKD).
Deze laatste vorm komt zo’n 10 keer vaker voor dan de infantiele vorm. Autosomaal dominant wil zeggen dat kinderen van personen met de aandoening 50% kans hebben om deze ook over te erven.
Andere symptomen
Polycystische nieren gaan heel vaak gepaard met hoge bloeddruk.
De nierfunctie verslechtert geleidelijk aan. Daardoor wordt er minder urine gevormd en worden de afvalstoffen onvoldoende uit het bloed verwijderd. Bij sommige personen zal in een laat stadium van de ziekte nierdialyse nodig zijn.
Soms komen er cysten voor op andere plaatsen in het lichaam.
Ook hebben mensen met niercysten een verhoogde kans op afwijkende bloedvaten in de hersenen (aneurysma’s). Deze bloedvaten met een dunne wand zwellen door de druk op als een ballonnetje en kunnen plots barsten.
Hoe vaak komt het voor?
Ongeveer 50% van alle 50-plussers heeft solitaire niercysten.
Infantiele polycystische nieren komen voor bij 1 op de 40.000 pasgeborenen.
De autosomaal dominante vorm treft 1 op de 1.400 volwassenen.
Hoe kun je het herkennen?
Solitaire cyste
Een solitaire niercyste geeft meestal geen klachten. Soms voel je wat vage pijn in de flank. Die ontstaat door druk als de cyste groter wordt.
Polycystische nieren
Infantiele vorm
De infantiele vorm van polycystische nieren wordt typisch ontdekt bij de geboorte, en de meest ernstige gevallen kunnen reeds worden ontdekt op het einde van de zwangerschap. Mildere vormen worden pas ontdekt in de kindertijd of jeugd.
Autosomaal dominante vorm
De meeste personen met de autosomaal dominante vorm van polycystische nieren vertonen in het begin van de ziekte weinig symptomen. De diagnose wordt vaak gesteld door een screeningsonderzoek omdat de aandoening in de familie voorkomt.
Symptomen verschijnen bij iedereen op een verschillend moment, gemiddeld rond 35-jarige leeftijd. De 2 meest voorkomende klachten zijn buikpijn, vooral in de flanken, en bloedplassen. Daarnaast kun je ook last hebben van een vol gevoel in de buik, urineweginfecties en nierstenen.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Solitaire cyste
Solitaire cysten zijn meestal een toevallige vondst bij een echografisch onderzoek van de buik.
Polycystische nieren
Infantiele vorm
Infantiele polycystische nieren worden meestal ontdekt bij het onderzoek van de baby.
Autosomaal dominante vorm
De autosomaal dominante vorm wordt meestal vastgesteld tijdens een screeningsonderzoek als er familieleden zijn met de aandoening. Een echo van de nieren is het belangrijkste onderzoek. Een bepaalde hoeveelheid cysten op een bepaalde leeftijd leidt tot de diagnose.
Er wordt aanbevolen om dit screeningsonderzoek pas uit te voeren na de leeftijd van 18 jaar. Bij kinderen van ouders met de ziekte moet de bloeddruk om de 3 jaar gecontroleerd worden.
Wat kan je arts doen?
Solitaire cysten
Goedaardige solitaire cysten moeten niet behandeld of opgevolgd worden.
Polycystische nieren
Er is helaas geen behandeling die polycystische nieren kan genezen. Een goede opvolging is dus cruciaal om de aandoening onder controle te houden.
- Je arts zal de evolutie nauwlettend controleren.
- Hoge bloeddruk moet behandeld worden.
- Het is heel belangrijk om een algemene gezonde levensstijl aan te houden.
- Bij een ernstige, snel vorderende vorm kan soms een geneesmiddel opgestart worden dat de achteruitgang vertraagt: Tolvaptan. Slechts een deel van de patiënten komt hiervoor in aanmerking.
- Als de nierfunctie te slecht wordt, wordt nierdialyse opgestart.
- In een laatste stadium is de enige oplossing een niertransplantatie.