Multidisciplinaire behandeling van chronisch nierfalen (chronische nierinsufficiëntie)

Laatst aangepast op 17/01/2024

Wat is het?

Je nieren:

bestaan uit een groot aantal microscopisch kleine filtertjes die je bloed zuiveren;
halen afvalstoffen en water uit je bloed en verwijderen die via je urine.

Lees verder onder de afbeelding

Onder chronisch nierfalen of chronische nierinsufficiëntie (CNI) verstaan we elke nierschade die:

3 maanden of langer aanhoudt;
de structuur en/of de functie van je nier aantast.

Hoe vaak komt het voor?

Ongeveer 10% van de totale bevolking heeft een verminderde nierfunctie. Dat aantal stijgt met de leeftijd: van 10% rond de leeftijd van 60 jaar tot 50% of meer op de leeftijd van 85 jaar.

Hoe kan je het herkennen?

Verstoorde werking van de filterfunctie

Chronisch nierfalen veroorzaakt een zeer complexe situatie in je lichaam:

Enerzijds filteren je nieren niet meer voldoende.
- Daardoor stapelen stoffen (bijv. afvalstoffen, geneesmiddelen en zouten) op in je bloed.
- Normaal worden die uit je lichaam verwijderd.

Anderzijds gaan je nieren lekken en laten ze stoffen (bijv. eiwitten en vitamines) door.
- Die verdwijnen via je urine.
- Zo verlies je dus stoffen die je nodig hebt.

Daardoor kunnen evenwichten grondig verstoord raken. In een terminale fase kan de nierfunctie helemaal stilvallen.

Andere aandoeningen

Chronisch nierfalen kan ook samengaan met andere gezondheidsproblemen, zoals:

een hoge bloeddruk;
een verhoogde kans op hart- en vaatziekten.

Daarom worden personen met chronisch nierfalen zeer goed opgevolgd (zie verder).

Hoe wordt nierfalen vastgesteld?

Bloedonderzoek

Het onderzoek op een bloedstaal verloopt als volgt:

De concentratie van creatinine (een afvalstof) wordt gemeten.

Op basis van die creatininewaarde wordt de nierfunctie, de GFR (glomerular filtration rate), geschat.
- Dit getal geeft aan hoeveel bloed je nieren per minuut kunnen filteren/zuiveren.

De ernst van nierfalen, het stadium van verminderde nierfunctie waarin je je bevindt, wordt afgeleid uit de waarde van de eGFR (estimated glomerular filtration rate):
- Stadium 1: normaal
  - De eGFR is meer dan 90 milliliter per minuut.
- Stadium 2: mild nierfalen
  - De eGFR is tussen 60 en 89 milliliter per minuut.
- Stadium 3: matig nierfalen
  - De eGFR is tussen 30 en 59 milliliter per minuut.
- Stadium 4: zwaar nierfalen
  - De eGFR is tussen 15 en 29 milliliter per minuut.
- Stadium 5: eindstadium van de nierziekte
  - De eGFR is minder dan 15 milliliter per minuut.

Urineonderzoek

Het onderzoek op een urinestaal verloopt als volgt:

De concentratie van eiwitten (vooral albumine) wordt bepaald.
- Als je nieren te veel eiwitten doorlaten, komt dat eiwitverlies in je urine terecht.
- Hoe meer eiwit in je urine, hoe groter de nierschade.

Wat kan je zelf doen?

Nierfunctie laten controleren

Lijd je aan chronisch nierfalen?

Dan moet je je nierfunctie vaak laten opvolgen.
Dat organiseer je het best via een zorgtraject (zie verder).

Gezond leven

Een gezonde levensstijl zeer is belangrijk. Probeer:

voldoende te bewegen;
onmiddellijk te stoppen met roken;
- Laat je eventueel begeleiden door een erkend tabakoloog.
gezond te eten en je lichaamsgewicht onder controle te houden;
- Als je aan gevorderd nierfalen lijdt, dan krijg je een gespecialiseerd voedingsadvies.
- Een diëtist kan eventueel helpen om een aangepast dieet samen te stellen en je gewicht op te volgen.
niet te veel vlees en zout te eten;
1,5 tot 2 liter water per dag te drinken.

Andere maatregelen

Laat je, in samenspraak met je arts, vaccineren tegen:
- de seizoensgriep;
- pneumokokken;
- hepatitis B.

Meld aan alle artsen die je raadpleegt dat je aan chronisch nierfalen lijdt. Zo kunnen ze daar rekening mee houden wanneer ze:
- medicatie voorschrijven;
- contrastmiddelen toedienen om een scan te nemen.

Neem geen ontstekingsremmers op eigen initiatief.

Wees voorzichtig met kruiden of medicatie verkrijgbaar zonder voorschrift. Overleg steeds met je arts.

Behandeling: een multidisciplinaire aanpak

Bij de behandeling van chronisch nierfalen is de samenwerking tussen verschillende zorgverleners, je naasten en jezelf van groot belang:

huisarts;
nierspecialist (nefroloog);
diëtist;
apotheker;
verpleegkundige;
je naasten;
jijzelf.

Daarom bestaat er een zorgtraject chronisch nierfalen (zie verder):

Daarin worden duidelijke afspraken gemaakt over de aanpak en controles.
Het doel van de behandeling is om verdere nierschade te voorkomen.

Zorgtraject chronische nierinsufficiëntie (CNI)

Samen met je huisarts en nierspecialist (nefroloog) kan je een zorgtraject chronische nierinsufficiëntie (CNI) afsluiten.

Wat is een zorgtraject?

Een zorgtraject:

organiseert de aanpak, behandeling en opvolging van een persoon met een chronische aandoening;
berust op de samenwerking tussen 3 partijen:
- jezelf als patiënt;
- je huisarts;
- je specialist.
begint na ondertekening van een zorgtrajectcontract door de 3 partijen.

Wie komt ervoor in aanmerking?

Je komt in aanmerking voor een zorgtraject als:

je minstens 18 jaar oud bent;
je een globaal medisch dossier (GMD) hebt bij je huisarts;
uit je bloed- en urineonderzoek blijkt dat je:
- aan ernstig chronisch nierfalen lijdt, of;
- veel eiwitten verliest in je urine.
je nog geen dialyse hebt gekregen;
je nog geen transplantatie hebt ondergaan.

Hoe verloopt het?

Je huisarts en nierspecialist spreken een schema af om je aandoening op te volgen. Je gaat:

minstens 2 keer per jaar naar je huisarts;
minstens 1 keer per jaar naar je nierspecialist.

De raadplegingen worden volledig terugbetaald aan RIZIV-tarief. Als je arts zich aan de conventietarieven houdt, betaal je dus geen remgeld.

Welke voordelen biedt het?

Naast de georganiseerde opvolging, biedt een zorgtraject nog andere voordelen.

Met een zorgtraject chronische nierinsufficiëntie krijg je recht op:

een forfaitaire tegemoetkoming voor een gevalideerde bloeddrukmeter;
- Die kan je huisarts je voorschrijven.
enkele consultaties bij een erkend diëtist.
- Het aantal hangt af van de ernst van het nierfalen.
- Je moet enkel het remgeld betalen.

Waar kan een minderjarige terecht?

Een kind of adolescent die aan een nierziekte lijdt, kan terecht in een gespecialiseerd centrum. Het doel van zo’n centrum is ervoor zorgen dat de persoon een zo normaal mogelijk leven kan leiden, in de best mogelijke gezondheidstoestand.

Wat kan het multidisciplinair zorgteam doen?

Huisarts

De huisarts volgt lichte tot matig ernstige gevallen van chronisch nierfalen op. Daarbij:

controleert hij je:
- nierfunctie (via bloed- en urineonderzoek) (zie boven);
- bloeddruk;
- lichaamsgewicht.
past hij de doseringen van bestaande of opgestarte medicatie aan aan je nierfunctie;
is hij alert voor mogelijke complicaties, zoals hart- en bloedvatziekten en diabetes;
verwijst hij je door naar een nierspecialist als je:
- een ernstige vorm van chronisch nierfalen hebt;
  - Dit betekent dat je urineproductie minder dan 45 ml per minuut bedraagt.
- je in een complexe medische toestand bevindt;
  - Je hebt bijv. hoge bloeddruk, een hartafwijking of diabetes.
- nierfunctie snel achteruitgaat.

Nierspecialist (nefroloog)

De nierspecialist:

stelt je diagnose op punt;
stelt een behandelingsschema voor;
houdt in zijn medicatiekeuzes rekening met mogelijke bijwerkingen op je nieren;
werkt samen met de huisarts en de andere leden van het zorgteam;
- Als je nierfunctie verbetert, kan je opnieuw door hen opgevolgd worden.
maakt afspraken voor een niervervangende behandeling (nierdialyse) van zodra je urineproductie te laag is;
gaat na of je in aanmerking komt voor een niertransplantatie.

Diëtist

De diëtist:

geeft adviezen over voeding;
volgt je gewicht op;
let daarbij op:
- het aantal calorieën;
- een correcte inname van de hoeveelheid eiwitten, zout, kalium en fosfor.

Apotheker

De apotheker:

volgt je medicatie mee op;
houdt je therapietrouw in het oog;
verwittigt als medicatie schadelijk kan zijn voor je nieren.

Verpleegkundige

De verpleegkundige:

controleert mee:
- je bloeddruk;
- je gewicht;
- eventuele ongemakken.
noteert deze informatie in een gedeeld dossier;
kan je mee helpen informeren.

Nierdialyse

Als je nierfunctie erg slecht is (eindstadium nierfalen), heb je niervervangende therapie (nierdialyse) nodig. Zonder werkende nieren of nierdialyse kan je niet leven.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.