Wat is het?
Zonnebrand wordt veroorzaakt door de inwerking van het ultraviolette (UV) deel van het zonlicht op de huid, in het bijzonder het UVB-gedeelte.
Sommige geneesmiddelen bevatten stoffen die onder invloed van UV-stralen aanleiding geven tot celbeschadiging in de huid. Hierdoor reageert de huid veel sterker op de zon, en ontstaat er een overgevoeligheidsreactie onder de vorm van huiduitslag. Dit proces noemen we fotosensibiliteit of lichtovergevoeligheid.
Deze reacties worden onderverdeeld in fototoxische en fotoallergische reacties.
Fototoxische of niet-allergische reacties verschijnen onmiddellijk na het eerste gebruik van het geneesmiddel, terwijl fotoallergische reacties pas optreden na herhaald tot langdurig gebruik ervan.
Een groot aantal geneesmiddelen kan aanleiding geven tot lichtovergevoeligheid: sommige antibiotica, antidepressiva, ontstekingsremmers, medicatie voor hart- en vaatziekten, chemotherapeutica...
Ook bepaalde bestanddelen in crèmes, zalfjes en schoonheidsproducten en een aantal planten, zoals sint-janskruid, kunnen lichtovergevoeligheid uitlokken.
Soms komt het ook op zichzelf voor, zonder andere mogelijke oorzaken.
Fototoxische reacties komen vaker voor dan fotoallergische reacties.
Hoe kun je het herkennen?
Fototoxische reactie
Een fototoxische reactie ontstaat (meestal) heel snel na inname of (zelden) na plaatselijk aanbrengen van een geneesmiddel, in combinatie met blootstelling aan zonlicht of aan zonnebank.
Er treden rode vlekken op, soms met vorming van met vocht gevulde blaasjes (zoals bij hevige zonnebrand).
Jeuk is er weinig of niet.
De uitslag is beperkt tot de plaatsen die aan de zon zijn blootgesteld (doorgaans gelaat, hals, armen en benen).
Na enkele dagen verkleurt de aangetaste huid donker en gaat die vervellen.
Daarna genezen de letsels spontaan.
De ernst van de reactie hangt af van de dosis, eigenschappen en toedieningswijze van het geneesmiddel.
Een donkere huidskleur werkt beschermend.
Fotoallergische reactie
Een fotoallergische reactie geeft een sterk jeukende uitslag met roodheid en blaasjes, die al dan niet gevuld zijn met vocht.
Er zijn verschillende huidreacties mogelijk na inname van een geneesmiddel, waaronder een eczeemachtige huiduitslag of huiduitslag met blaasjes.
Hoewel meer uitgesproken op aan zonlicht blootgestelde huid, kunnen de letsels ook voorkomen op plaatsen die niet aan licht zijn blootgesteld.
De reactie ontstaat trager, pas na langdurige of herhaalde inname van het geneesmiddel. Daarom is het vaak moeilijker om het verband met het product te leggen.
Dikwijls is de persoon ook overgevoelig voor stoffen die verwant zijn aan het product dat de reactie uitlokt.
De huidletsels genezen binnen ongeveer 2 weken na stopzetten van de medicatie.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Heb je uitslag na contact met zonlicht, dan zal je arts nakijken of de oorzaak kan liggen bij de medicatie die je neemt. Hij zal je ook vragen of je natuurlijke remedies, schoonheidsproducten of zonnecrèmes gebruikt en of je in contact komt met bepaalde planten.
De diagnose wordt gesteld op basis van je verhaal en van de typische uitslag op de huiddelen die aan de zon zijn blootgesteld.
Soms kan het nodig zijn om via plakproeven te achterhalen welke stoffen een overgevoeligheidsreactie op zonlicht bij jou uitlokken (‘lichttest’).
Wat kun je zelf doen?
Heb je ooit een overgevoeligheidsreactie gehad voor licht na gebruik van een bepaald medicijn, dan kan dat altijd terugkomen. Je kunt dat middel, en andere producten met een gelijkaardige samenstelling, dus best vermijden.
Vraag je arts om je een lijstje te geven van de geneesmiddelen die je niet mag innemen. Dat kan nuttig zijn als je ooit bij een andere arts terecht moet, zoals op vakantie.
Vermijd het gebruik van zonnelampen en zonnebanken.
Denk eraan dat wolken en autoruiten de UV-stralen niet helemaal tegenhouden.
Draag kleren met lange mouwen, lange broeken en een hoed of pet.
Bescherm je huid tijdens het reizen in warme streken (gebruik zonnecrème met een hoge beschermingsfactor!), en neem zeker nooit medicatie die je niet is voorgeschreven.
Wat kan je arts doen?
Je arts zal het geneesmiddel dat de reactie uitlokte, stopzetten en vervangen door een ander.
Zo nodig schrijft hij je een middel voor tegen de jeuk.
Bij plaatselijke letsels kan een cortisonecrème volstaan.