Wat is een ruggenprik of lumbaalpunctie?
Een ruggenprik of lumbaalpunctie is een medisch onderzoek waarbij vocht wordt afgenomen rond het ruggenmerg. Dat gebeurt door een naald te prikken tussen twee wervels in de onderrug.
Dat vocht noemen we ruggenmergvocht. Het bevindt zich ook in en rond de hersenen. Dan spreken we van hersenvocht.
Het vocht werkt als schokdemper. Het beschermt de hersenen en het ruggenmerg. Een andere functie is het transport van voedingstoffen en de afvoer van afvalstoffen.
Wanneer is een ruggenprik nodig?
Met een ruggenprik stellen artsen bepaalde aandoeningen vast. Bijvoorbeeld:
- hersenvliesontsteking (meningitis);
- hersenontsteking (encefalitis);
- een bloeding tussen de hersenvliezen (subarachnoïdale bloeding);
- andere infectie- of ontstekingsziektes van het centrale zenuwstelsel;
- multiple sclerose (MS);
- spontane ontstekingen in het zenuwstelsel (sarcoïdose);
- neuroborreliose (wanneer de ziekte van Lyme het centrale zenuwstelsel aantast);
- een tumor.
Het afgetapte vocht wordt onderzocht. Zo kunnen artsen de oorzaak van de aandoening vinden en de meest geschikte behandeling kiezen.
Een ruggenprik kan ook dienen als behandeling voor een aandoening. Bijvoorbeeld:
- om medicatie, verdoving of chemo toe te dienen;
- om de hoeveelheid hersenvocht onder controle te houden bij aandoeningen zoals een waterhoofd.
Hoe verloopt het onderzoek?
Een ruggenprik gebeurt in het ziekenhuis. Het onderzoek duurt ongeveer 15 minuten.
Voor dit onderzoek hoef je niet nuchter te zijn: je mag dus vooraf eten en drinken.
- Je zit rechtop of ligt op je zij.
- De arts bepaalt de ligging van de onderste ruggenwervels.
- De huid wordt ontsmet en plaatselijk verdoofd.
- De arts steekt de naald tussen twee wervels. Bij de meeste mensen doet dat geen pijn. Je kan wel een soort druk voelen.
- Via de naald wordt het ruggenmergvocht opgevangen in een glazen buisje. Dat gaat naar het labo.
- Soms dient de arts medicatie of andere middelen toe in het ruggenmergkanaal.
- De arts haalt de naald eruit en brengt een steriel verband aan.
- Na de ruggenprik moet je 1 à 2 uur platliggen.
(Lees verder onder de afbeelding)
Je kan dezelfde dag nog naar huis. Je rijdt beter niet met de auto of met de fiets, door de kans op hoofdpijn of duizeligheid. Je doet het best een paar dagen rustig aan.
Wat bemoeilijkt een ruggenprik?
Je arts zal nagaan of er factoren zijn die een ruggenprik bemoeilijken. Bijvoorbeeld:
- een verhoogde druk of zwelling in de hersenen;
- allergie voor de plaatselijke verdoving.
Neem je bloedverdunners? Meld dat zeker aan je arts. Het kan nodig zijn om enkele dagen voor de punctie te stoppen met de bloedverdunners.
Zijn er complicaties na een ruggenprik?
Een ruggenprik is een routineonderzoek. Problemen zijn zeldzaam.
Na de ingreep kan je wel last hebben van hoofdpijn, vooral als je rechtstaat. Dat is lastig, maar niet gevaarlijk. Meestal duurt dat enkele uren tot dagen, maar het kan tot twee weken duren.
Tips bij hoofdpijn:
- Rust voldoende.
- Drink voldoende.
- Neem een pijnstiller met paracetamol.
Neem contact op met een arts als de hoofdpijn na enkele dagen niet verbetert.
Meer weten?
- https://www.uzleuven.be/nl/lumbaalpunctie
- https://www.uza.be/behandeling/lumbaalpunctie
- https://www.uzgent.be/sites/default/files/2021-12/kindergeneeskunde-voorbereidingsmateriaal-lumbaalp...
- https://farmainfo.be/producten/werkzame-stof/paracetamol?ref=home
Bronnen
- www.ebpnet.be
- Patiëntinformatie van BMJ: lumbaalpunctie. BMJ Best Practice. Nov 2022. Beschikbaar via: https://bestpractice.bmj.com/patient-leaflets/en-gb/html/3000291/Lumbar%20puncture?q=Lumbar%20puncture&c=suggested
- Diagnostische lumbaalpunctie bij volwassenen. Demonstratiefilm. BMJ Best Practice. Beschikbaar via: https://bestpractice.bmj.com/procedural-videos/en-gb/f913fa26-b621-44cd-9b44-0725af3de53e?q=Diagnostic%20lumbar%20puncture%20in%20adults:%20animated%20demonstration&c=suggested
- DynaMed. Lumbar Puncture (LP). EBSCO Information Services. Geraadpleegd op 29 december 2023. https://www.dynamed.com/procedure/lumbar-puncture-lp