Het spiraaltje

Laatst aangepast op 14/11/2024

Wat is een spiraaltje?

Een spiraaltje is een voorbehoedsmiddel van ongeveer 3 cm groot dat door de huisarts of gynaecoloog in de baarmoeder wordt gebracht. Het is een zeer betrouwbare manier van anticonceptie.

Er bestaan twee soorten spiraaltjes: het koperspiraaltje en het hormoonspiraaltje.

Het koperspiraaltje

Een koperspiraaltje bestaat uit een klein frame van plastic met koperdraad eromheen. Het heeft de vorm van een T of ankertje. Het bevat geen hormonen, maar het aanwezige koper voorkomt op 2 manieren een zwangerschap:

Koper is giftig voor zaadcellen en maakt die onvruchtbaar wanneer ze de baarmoeder binnenkomen. Daardoor zijn ze niet in staat om een eicel te bevruchten.
Koper maakt het slijmvlies van de baarmoeder ongeschikt voor innesteling van een bevruchte eicel.

Het hormoonspiraaltje

Een hormoonspiraaltje is een klein T-vormig voorwerp van plastic. Het geeft in je baarmoeder op elk moment een kleine hoeveelheid progestageen af, een kunstmatig vrouwelijk geslachtshormoon vergelijkbaar met progesteron. Dat hormoon voorkomt op 2 manieren een zwangerschap:

Het slijm van de baarmoederhals wordt ondoordringbaar voor zaadcellen.
Een bevruchte eicel kan zich niet innestelen in het baarmoederslijmvlies.

Voor- en nadelen van een spiraaltje

Hieronder vind je de belangrijkste voor- en nadelen van een spiraaltje. Je arts zal met jou bekijken of een spiraaltje een goed idee kan zijn voor jou.

Wat zijn de voordelen van een spiraaltje?

Spiraaltjes zijn zeer betrouwbaar.
Een pil kan je vergeten in te nemen, maar aan een spiraaltje hoef je niet te denken. Afhankelijk van het type kan een spiraaltje 3 tot 10 jaar ter plaatse blijven zitten.
Ben je een vrouw ouder dan 35 jaar en rook je? Dan neem je beter niet de pil, want die combinatie verhoogt het risico op bloedklonters (trombose). In dat geval kan je het spiraaltje wel veilig gebruiken, omdat het de kans op trombose niet verhoogt.
Nadat het spiraaltje verwijderd is, kan je onmiddellijk weer zwanger worden.
Een spiraaltje is goedkoper dan de pil, omdat je het maar eens in de 3 tot 10 jaar koopt, terwijl je voor de pil elke maand betaalt.
Een koperspiraaltje kan tot 5 dagen na onveilig seksueel contact als noodanticonceptie worden gebruikt. Als je onveilige seks hebt gehad, kan je je arts vragen om een koperspiraaltje te (laten) plaatsen. Een koperspiraaltje werkt beter dan de noodpil.
Bij een hormoonspiraaltje is je menstruatie vaak minder pijnlijk en vermindert de hoeveelheid maandelijks bloedverlies. Je menstruatie kan soms zelfs volledig uitblijven. Daarom kan het ook als behandeling gebruikt worden voor vrouwen die last hebben van hevige, pijnlijke menstruatie.

Wat zijn de nadelen van een spiraaltje?

De voornaamste risico’s hebben te maken met het plaatsen van het spiraaltje zelf, namelijk doorprikken van de baarmoeder en het risico op infecties. Soms stoot het lichaam het spiraaltje ook uit. Die risico's zijn echter uiterst zeldzaam.
Spiraaltjes veroorzaken meer vaginale afscheiding.
Je kan je menstruatie niet zelf regelen.
Het spiraaltje beschermt niet tegen seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's). Gebruik daarvoor steeds een condoom, vooral bij wisselende partners.
Een koperspiraaltje kan hevige en langere menstruatie uitlokken, vooral tijdens de eerste maanden. Als dat te storend is, kan je overwegen om het spiraaltje te laten verwijderen.
Met een hormoonspiraaltje kan je last hebben van acné, hoofdpijn, stemmingswisselingen, duizeligheid en gezwollen borsten (door de lage dosis progestageen). Je kan in het begin ook onregelmatig bloedverlies hebben.

Wanneer laat je best geen spiraaltje plaatsen?

Er zijn een aantal redenen om geen spiraaltje te laten plaatsen, zoals:

zwangerschap;
een recente infectie in het kleine bekken;
vaginaal bloedverlies zonder duidelijke oorzaak;
ziekten met een effect op de stolling of bloedingsneiging;
abnormale structuur van de vagina of baarmoeder;
voor hormoonspiraaltjes: baarmoederhalskanker of (recente) borstkanker;
voor koperspiraaltjes: een koperallergie of koperstapelingsziekte.

Hoe wordt een spiraaltje geplaatst?

De plaatsing van een spiraaltje gebeurt door sommige huisartsen of door een gynaecoloog, vaak tijdens of op het einde van de menstruatie. Je arts kan voor de plaatsing eventueel een lokale verdoving gebruiken.

Na een abortus kan een spiraaltje meteen worden geplaatst. Na een bevalling wacht je daarvoor best 6 à 8 weken.

Controle

Na de plaatsing van het koperspiraaltje ben je onmiddellijk beschermd tegen zwangerschap. Enkele weken na de plaatsing gebeurt het best een controle met echografie om na te gaan of het spiraaltje goed op zijn plaats zit. Regelmatige controle is meestal niet nodig, tenzij je last ondervindt of je arts dit aanbeveelt.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.