Filmpje
Wat is het?
Flauwvallen is een plots, kort en spontaan voorbijgaand bewustzijnsverlies, als gevolg van onvoldoende bloedtoevoer naar de hersenen. In medisch jargon wordt flauwvallen een 'syncope' genoemd.
Oorzaken van flauwvallen
Flauwvallen kan verschillende oorzaken hebben. Sommige zijn ernstig en andere eerder onschuldig.
Ernstige oorzaken
Onderliggende aandoeningen zijn ernstige oorzaken van flauwvallen. Voorbeelden zijn:
- een hartziekte;
- een aandoening van het zenuwstelsel (bijv. epilepsie);
- uitdroging;
- een plotse bloeddrukdaling;
- een psychiatrische stoornis.
Andere oorzaken
Soms kan flauwvallen ook een bijwerking van geneesmiddelen zijn, zoals:
- bloeddruk- en hartmedicatie;
- middelen die de bloedsuiker doen dalen.
In 25% van de gevallen wordt echter geen echte oorzaak gevonden, en wordt flauwvallen beschouwd als een zogenaamde ‘reflex-syncope’. Het bewustzijnsverlies is dan een reactie op:
- pijn;
- hitte;
- bloed zien;
- te lang rechtop staan;
- …
Hoe vaak komt het voor?
Van alle volwassenen valt 25% tot 50% ooit in zijn leven flauw.
Hoe kun je het herkennen?
Doorgaans treden er al signalen op enkele minuten of seconden voor je je bewustzijn verliest:
- je bent duizelig;
- je begint klam te zweten;
- je bent misselijk;
- je zicht is wazig en je gezichtsveld wordt kleiner;
- je wordt bleek.
Andere mogelijke voorboden van flauwvallen zijn:
- een blazende ademhaling;
- wegdraaiende ogen, zodat alleen nog het wit ervan zichtbaar is;
- schokkende spiertrekkingen die je kunt verwarren met een epilepsie-aanval.
Wanneer je flauwvalt, ben je na enkele minuten opnieuw bij bewustzijn.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Terwijl je bewusteloos bent, probeert de arts een oorzaak te achterhalen. Hij vraagt ook na welke medicatie je hebt ingenomen en wanneer.
Reflex-syncope
Wanneer je flauwvalt als reactie op bijv. pijn of hitte, dan is je bloeddruk laag en je hartslag traag. Meestal blijkt uit het verhaal van omstaanders wat de uitlokkende factor van de reflex-syncope was.
Onderliggende aandoeningen
Hartziekte
Flauwvallen veroorzaakt door een hartziekte is veel ernstiger. Dit gebeurt bijvoorbeeld tijdens het sporten. Meestal voel je eerst pijn op de borst of hartritmestoornissen. Je hart klopt dan te traag, te snel of onregelmatig.
Aandoening van het zenuwstelsel
Als flauwvallen een neurologische oorzaak heeft, dan is er dikwijls sprake van:
- stuipen met spiercontracties van ledematen;
- schuim op de mond;
- spontaan urineverlies;
- de tong stukbijten.
Als je herhaaldelijk flauwvalt en je arts een onderliggende aandoening vermoedt, zal hij je doorverwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek.
Wat kun je zelf doen?
Herken alarmsymptomen
- Val je vaak flauw op korte tijd?
- Voel je pijn op de borst?
- Heb je hartkloppingen?
- Is je polsslag snel of onregelmatig?
Raadpleeg dan zo snel mogelijk je arts. Deze signalen kunnen op een hartziekte wijzen.
Vermijd uitlokkende factoren
Probeer situaties die je kunnen doen flauwvallen te vermijden.
Als je waarschuwingssignalen voelt opkomen, ga dan liggen met je benen omhoog. Als dat niet mogelijk is, kun je bewegingen uitvoeren die je bloeddruk verhogen:
- Kruis je benen.
- Span je buik-, been- en bilspieren op.
- Ga gehurkt zitten.
- Bal je vuisten.
- Haak je handen in elkaar en trek.
Tilt-training
Als je regelmatig flauwvalt, dan kun je dagelijks preventief een zogenaamde tilt-training doen:
- Ga met je rug tegen de muur staan.
- Zet je hielen op de grond op 30 cm afstand van de muur.
- Laat je schouders tegen de muur leunen.
- Blijf zo staan tot je klachten hebt, en ga dan liggen.
- Als je geen klachten voelt opkomen, blijf dan 30 minuten in die schuine houding staan.
Als je deze oefening regelmatig doet, val je minder vaak flauw.
Houd je bloeddruk onder controle
Heb je last van een lage bloeddruk, neem dan volgende regels in acht:
- Drink voldoende, tot 2 liter per dag.
- Koffie en thee verhogen je bloeddruk licht.
- Als je geen hartziekte of geen hoge bloeddruk hebt, dan kun je wat extra zout innemen (bouillon of zouttabletten).
- Eet kleine maaltijden.
- Vermijd te hete douches of baden.
- Blijf niet te lang onbeweeglijk staan. Als dat toch moet, neem dan een (vouw)stoeltje mee om desnoods even te gaan zitten.
Wat kan je arts doen?
- Je arts probeert vooral onderliggende aandoeningen uit te sluiten.
- Indien nodig past je arts je medicatie aan.
- Meestal gebeurt ook een routine-bloedonderzoek.
Rijgeschiktheid
Als je risico loopt om plots flauw te vallen, mag je niet meer met de auto rijden. De duur van deze maatregel hangt af van de oorzaak van het flauwvallen. Een specialist beoordeelt of je al dan niet rijgeschikt bent.
Doorverwijzing
- Zo nodig verwijst je huisarts je door naar een hartspecialist (cardioloog) voor een hartfilmpje of elektrocardiogram (ECG) en een inspanningstest.
- Je arts kan je ook doorverwijzen naar een neuroloog om na te gaan of je geen aandoening van het zenuwstelsel hebt.
Meer weten?
- www.thuisarts.nl/flauwvallen/ik-ben-flauwgevallen
- https://ikehbo.nl/eerste-hulp-bij-ongelukken/flauwte/eerste-hulp-flauwte.php