Wat is hartkramp?
Een hartkramp ontstaat wanneer de hartspier tijdelijk te weinig zuurstof krijgt, bijvoorbeeld tijdens een inspanning. De hartspier krijgt zuurstof via de kransslagaders (zie hieronder).
Kransslagaders
De kransslagaders (coronairen) zijn kleine bloedvaatjes die aan de buitenkant van de hartspier lopen. Ze liggen er als een soort krans omheen en voeren bloed naar je hart.
Lees verder onder de afbeelding
- Er zijn 2 hoofdtakken: de linker- en rechterkransslagader. Beide vertakken zich in steeds kleiner wordende vaten.
- Deze kleine bloedvaten kunnen aangetast raken en vernauwen door slagaderverkalking (zie hieronder).
- Daardoor kan de bloedtoevoer naar de hartspier tekortschieten, bijvoorbeeld tijdens een inspanning. Dan krijg je een hartkramp (zie Pijn op de borst).
Slagaderverkalking
We spreken van slagaderverkalking als een slagader langzaam nauwer wordt:
- Ontstekingscellen en vette stoffen, bijvoorbeeld 'slechte' cholesterol, hopen zich op aan de binnenkant van de gladde bloedvatwand.
- Die zogenaamde plaques doen de bloedvatwand verdikken en het bloedvat vernauwen.
- Daardoor stroomt er minder bloed door de slagader naar een gebied in je lichaam.
- Dat gebied krijgt dan te weinig zuurstof. Daardoor kan er schade ontstaan.
Lees verder onder de afbeelding
Pijn op de borst
Bij verkalking van de kransslagaders van je hart kan je pijn voelen ter hoogte van je borst.
- Is de bloeddoorstroming op een bepaald moment volledig afgesloten?
- Dan spreken we van een hartinfarct.
- Is de bloeddoorstroming slechts gedeeltelijk afgesloten en veroorzaakt dat wisselende klachten?
- Dan spreken we van hartkramp (angina pectoris of angor).
Vernauwingen in de kransslagaders ontstaan langzaam. Meestal merk je er niets van. Pas bij ernstige vernauwingen voel je pijn op je borst.
Hartkramp verhoogt je kans op een hartinfarct. Daarom is het belangrijk om hartkramp te laten behandelen.
Risicofactoren voor hart- en vaatziekten
Iedereen kan hart- en vaatziekten krijgen. Maar er zijn bepaalde aandoeningen of kenmerken die je risico kunnen verhogen:
- roken;
- al een hart- en vaatziekte (gehad) hebben;
- hart- en vaatziekten in je familie;
- diabetes;
- verhoogde bloeddruk;
- meer dan 140/90 mmHg;
- of gebruik van bloeddrukverlagende medicatie.
- verhoogd cholesterolgehalte ('slechte' LDL-cholesterol);
- overgewicht en obesitas;
- weinig lichaamsbeweging en veel stilzitten;
- ongezonde voeding;
- hogere leeftijd.
Mannen hebben meer kans op hart- en vaatziekten dan vrouwen.
Hoe vaak komt hartkramp voor?
Pijn op de borst komt vaak voor:
- 20 tot 40% van de algemene bevolking heeft er ooit last van.
- In een minderheid van de gevallen (ongeveer 15%) is een hartprobleem de oorzaak.
Hartkramp komt vooral voor bij mensen ouder dan 65 jaar. Het komt bijna nooit voor bij mensen jonger dan 40 jaar.
Hoe kan je hartkramp herkennen?
Een hartkramp is een korte aanval van pijn op je borst:
- Meestal geeft het een drukkend of benauwd gevoel.
- Een hartkramp kan uitstralen naar je nek, kaak, armen, buik of rug.
- Het duurt niet langer dan 15 minuten.
- Soms voel je je kortademig, misselijk of zweet je meer dan normaal.
- Meestal begint het tijdens een inspanning:
- Je moet vertragen of stoppen.
- Na een paar minuten rust verdwijnt de pijn.
- Ook koude, (vetrijk) eten en sterke emoties kunnen een hartkramp uitlokken.
Heb je af en toe klachten die niet erger worden? Dan heb je stabiele angina pectoris:
- Je krijgt het wanneer je hart harder werkt dan normaal. Een hartkramp komt dan bijvoorbeeld op een bekend inspanningsniveau op.
- Je leert dat punt kennen en kan zo vermijden dat je klachten krijgt.
Atypische pijn op de borst
De volgende klachten passen minder bij een hartprobleem:
- inspanningen kunnen doen zoals normaal, zonder pijn op je borst te voelen;
- pijn in rust;
- scherpe of stekende pijn;
- pijn die uren of dagen aanhoudt;
- veranderende plaats en uitstraling van de pijn;
- pijn uitlokbaar door druk;
- pijn die samenhangt met beweging van je borstkas.
Hoe stelt je arts hartkramp vast?
- Op basis van je klachten kan je arts een aandoening van de kransslagaders vermoeden.
- Tijdens een lichamelijk onderzoek zal je arts:
- je bloeddruk meten;
- je hartslag controleren;
- je hart en longen beluisteren;
- Meestal gebeurt ook een bloedonderzoek.
- Vermoedt je huisarts een hartkramp? Dan verwijst die je door naar een hartspecialist (cardioloog) voor verder onderzoek (zie hieronder).
Hartfilmpje (ECG)
Een hartfilmpje (ECG) is vaak normaal in rust. Maar bij inspanning, zoals bij de fietsproef, kan de cardioloog omkeerbare veranderingen op het ECG zien. Op dat moment voel je vaak ook pijn op je borst.
Andere onderzoeken
Soms zijn nog andere technische onderzoeken nodig, zoals:
- een inspanningstest;
- een echo van je hart (echocardiografie);
- een onderzoek van je kransslagaders (coronaire angiografie);
- een CT-scan van je kransslagaders;
- een speciale scan met radioactieve deeltjes.
Wat kan je zelf doen?
Preventie
Een gezonde levensstijl vermindert je risico op hart- en vaatziekten:
- Stop met roken.
- Vermijd overgewicht.
- Beweeg regelmatig.
- Eet gezond.
- Beperk alcohol.
- Zorg voor ontspanning.
Op die manier heb je waarschijnlijk ook minder aanvallen van hartkramp.
Aanval
- Herken je een typische hartkramp?
- Dan kan je het medicijn nitroglycerine onder je tong innemen.
- Dit middel zet je hartbloedvaten open en stopt een aanval na enkele minuten.
- Zorg dat je dit medicijn altijd bij je hebt.
- Weet je in welke situaties je een aanval kan krijgen?
- Neem dan een paar minuten ervoor hetzelfde medicijn in onder je tong.
- Zoek onmiddellijk medische hulp als je hartkramp:
- langer aanhoudt dan normaal, ook nadat je nitroglycerine hebt genomen;
- opkomt terwijl je rust;
- erger is dan normaal.
Dat kunnen tekenen zijn dat je hartkramp erger wordt. Jij en je arts moeten dan opnieuw naar je behandeling kijken.
Wat kan je arts of zorgverlener doen?
De behandeling van stabiele angina pectoris bestaat uit:
- medicatie;
- zorgvuldig de risicofactoren beperken.
Het is daarom heel belangrijk om je levensstijl aan te passen. Verschillende zorgverleners kunnen je daarbij helpen:
- tabakoloog;
- diëtist;
- psycholoog;
- kinesist;
- Bewegen op Verwijzing-coach;
- huisarts.
Gaan je klachten niet weg, ondanks een optimale behandeling met medicatie? Dan is soms een invasieve behandeling nodig (zie hieronder), als dat nog niet gebeurd is.
Invasieve behandeling
Ziet je arts op de angiografie een duidelijke vernauwing van je kransslagaders? Dan probeert die het bloedvat weer open te maken (revascularisatie). Meestal gebeurt dat met een ballonnetje. Daarna plaatst je arts een stent (een buisje van gaas) om het bloedvat open te houden.
Medicatie
- Heb je vaak pijn op je borst? Dan kan je arts medicatie voorschrijven die je hartbloedvaten meer openzet:
- Bij een aanval is dat nitroglycerine onder je tong.
- Als onderhoudsbehandeling zijn dat bètablokkers of calciumblokkers. Die verminderen het aantal aanvallen van hartkramp.
- Om het risico op een hartinfarct en andere hart- en vaatziekten te verminderen wordt:
- een hoge bloeddruk behandeld met bloeddrukmedicatie;
- een te hoog cholesterolgehalte behandeld met cholesterolverlagers (statines);
- een bloedverdunner toegevoegd:
- Die zorgt ervoor dat je bloed minder makkelijk stolt.
- Een bloedklonter kan namelijk een hartinfarct veroorzaken.
Meer weten?
- Thuisarts.nl: Hartkramp
- De hartstichting: Hartinfarct
- De Hartstichting: Slagaderverkalking
- De Hartstichting: Angina pectoris
- FarmaInfo: betrouwbare informatie over geneesmiddelen