Meer bloedvatvernauwingen rond het hart van intensieve duursporters

Waar komt dit nieuws vandaan?

Aan de universiteiten van Leuven, Antwerpen en Hasselt werd enkele jaren geleden de Master@Heart-studie gestart (1). De studie wilde nagaan wat het effect is van intensief sporten op het hart bij mannelijke sporters tussen 45 en 70 jaar. De onderzoekers focusten op mannen omdat ze verwachten dat mannelijke harten sneller problemen hebben dan vrouwelijke. Er zouden te veel vrouwelijke deelnemers nodig zijn om iets te kunnen vaststellen.

Duursporten is een langere tijd op een intensieve manier bewegen. Bijvoorbeeld wanneer je langere afstanden loopt, fietst of zwemt.

Voor deze studie vergeleken de onderzoekers drie groepen:

• 191 levenslange duursporters (per week fietsen, lopen en zwemmen ze minstens acht uur of gaan ze minstens zes uur lopen. Levenslang betekent dat ze begonnen met intensief sporten voor ze 30 waren.
• 191 duursporters (ze sporten evenveel als de eerste groep, maar begonnen na de leeftijd van 30 jaar)
• 176 actieve gezonde vrijwilligers waarvan driekwart wel sport, maar minder dan drie uur per week.

In dit onderzoek keken ze niet naar de intensiteit van de sport. We kunnen aannemen dat de intensiteit vaak hoog lag bij personen die minstens zes uur hardlopen of minstens acht uur fietsen, lopen en zwemmen. We spreken al van zeer hoge intensiteit vanaf je loopt aan 9 km/uur.

Uit het onderzoek blijkt dat de levenslange duursporters meer vernauwingen hebben op de kransslagaders, dat zijn de bloedvaten die de hartspier van zuurstof voorzien, en ook meer ernstige vernauwingen, waarbij het volume met meer dan 50% is afgenomen. Maar wat betekent dit?

Soorten vernauwingen

Wanneer een kransslagader vernauwt, krijgt de hartspier minder zuurstof, wat in het ergste geval kan leiden tot een hartinfarct. Niet alle vernauwingen geven evenveel risico op een hartinfarct.

Een vernauwing is een plaatselijke verdikking van de vaatwand, wat men een plaque noemt.

Er zijn drie types vernauwingen of plaques: een plaque kan vetrijk zijn, verkalkt, of uit een mix van vet en kalk bestaan. Hoe minder kalk een plaque bevat, hoe instabieler ze is en hoe groter de kans op een volledige afsluiting van de kransslagader, met een infarct tot gevolg.

In de studie vonden de onderzoekers niet enkel ongevaarlijke verkalkte vernauwingen, maar ook vernauwingen die minder kalk bevatten.

De onderzoekers benadrukken dat dit niet wil zeggen dat sporten ongezond zou zijn. Integendeel, sporters leven langer dan mensen die weinig of niet sporten.

Bron

(1) De Bosscher R, Dausin C, Claus P et al. Lifelong endurance exercise and its relation with coronary atherosclerosis. European Heart Journal (2023) 00, 1–12

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Eerst en vooral: regelmatig sporten is gezond en verlaagt het risico op hart- en vaatziekten.

Letsels vaststellen op de kransslagaders, betekent nog niet dat je een hartinfarct zal krijgen. In deze studie werd niet onderzocht hoeveel intensieve sporters een hartinfarct kregen of eraan overleden. Intensief sporten leidt ook tot andere aanpassingen van het hart en lichaam, die deze letsels mogelijk compenseren.

De bevindingen van de Masters@Heart-studie zijn niet nieuw. In Nijmegen onderzoeken Nederlandse wetenschappers dit fenomeen al langer. Ook zij stelden vast dat zeer actieve sporters (meer dan vier uur intensief trainen per week) vaker vernauwingen hebben van de kransslagaders in vergelijking met leeftijdsgenoten die minder intensief sporten. In het Nederlands onderzoek vond men wel een gunstiger type van vernauwing, met meer kalk in de plaques en dus minder risico op een hartinfarct in vergelijking met minder onschuldige vernauwingen (2).

De Nederlandse onderzoekers volgden 300 mannelijke 50-plussers gedurende zes jaar verder op. De deelnemers bleven ongeveer vijf uur per week sporten. De slagaderverkalking in de kransslagaders nam toe, zoals in de algemene bevolking ook het geval is, als gevolg van de leeftijd. De toename was echter groter bij mannen die zeer intensieve sporten beoefenden, zoals hardlopen en spinnen, maar het ging vaker om vernauwingen van het minder schadelijke type (3).

Een mogelijke verklaring is dat bij zeer intensief sporten hart en bloedvaten zwaar belast worden door onder andere een verhoogde bloeddruk met een snel hartritme. Mogelijk speelt deze belasting een rol in het ontstaan van vernauwingen.

Invloed van sport op je levensverwachting

De invloed van sport op de levensverwachting wordt al heel lang bestudeerd. In 1990 werd dit onderzocht door van Saase en team (4). Hij keek niet naar vernauwingen in de kransslagaders, maar naar de kans om te overlijden bij intensief sporten. Hij volgde 30 jaar lang ongeveer 2.000 deelnemers aan de Elfstedentocht van 1956, een schaatstocht van 200 km. De kans op vroegtijdig overlijden verminderde met 28% ten opzichte van de gemiddelde bevolking.

Latere gelijkaardige studies bevestigen dit: sportieve mensen hebben een lagere sterftekans van ongeveer 30% (5). De grootste winst in overleving behaal je als je drie uur sport per week. Tussen drie uur en zes behaal je weinig extra winst. Ook de intensiteit speelt een rol. Topsport is minder gezond dan recreatief sporten.

Conclusie

Belgisch onderzoek bevestigt dat de kransslagaders van mannen die veel en/of intensief sporten vaker meer vernauwingen vertonen. We weten niet welke impact deze vernauwingen hebben op het risico op een hartinfarct of op de overleving. Alle wetenschappers die meewerkten aan dit onderzoek benadrukken dat sporten het beste middel is voor een goede gezondheid. Sportieve mensen, die niet overdrijven, leven gemiddeld langer en krijgen minder hart- en vaatziekten.

Referenties

• (2) Aengevaeren VL, Mosterd A, Braber TL, Prakken NHJ, Doevendans PA, Grobbee DE, Thompson PD, Eijsvogels TMH, Velthuis BK. Relationship between lifelong exercise volume and ùcoronary atherosclerosis in athletes. Circulation. 2017;136:138–148.
• (3) Exercise Volume Versus Intensity and the Progression of Coronary Atherosclerosis in Middle-Aged and Older Athletes: Findings From the MARC-2 Study – Vincent L. Aengevaeren, Arend Mosterd, Esmée A. Bakker, Thijs L. Braber, Hendrik M. Nathoe, Sanjay Sharma, Paul D. Thompson, Birgitta K. Velthuis and Thijs M.H. Eijsvogels. Circulation 2023;147:993–1003
• (4) van Saase JL, Noteboom WM, Vandenbroucke JP Longevity of men capable of prolonged vigorous physical exercise: a 32 year follow up of 2259 participants in the Dutch eleven cities ice skating tour. BMJ1990;301:22-29
• (5) Physical Activity Guidelines Advisory Committee Report, 2008. Washington, DC: US Department of Health and Human Services, 2008.