Spataders leiden zelden tot ernstige complicaties

Waar komt dit nieuws vandaan?

Spataders komen zeer veel voor. Ze komen vaker voor:

• bij vrouwen;
• bij ouderen;
• wanneer het in je familie zit.

Voor de meeste mensen zijn ze enkel cosmetisch (uiterlijk) hinderlijk: je benen worden er niet mooier op. Anderen krijgen last van een zwaartegevoel in de benen, vooral na lang rechtstaan. Soms is er wat jeuk.

Complicaties zoals een ontsteking van de uitgezette ader (flebitis, in de volksmond ‘flebit’), een open wonde, of een diepe trombose zijn zeldzaam, maar komen wel iets vaker voor bij mensen met spataders.

Het Laatste Nieuws van 16 september 2024 geeft echter een ander beeld. Er wordt opgeroepen om spataders snel te behandelen, want tussen de 10 en 15 procent van de patiënten kunnen een diepe veneuze trombose ontwikkelen (1).

Bron

(1) Osselaar F. ‘Laat spataders behandelen, ze kunnen leiden tot ‘het flubit’: vaatspecialist geeft uitleg over vervelende kwaal. Het Laatste Nieuws. 16 september 2024.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Een diepe veneuze trombose is zeer zeldzaam als je geen van de volgende risicofactoren hebt:

• vroeger doorgemaakte trombose,
• overgewicht,
• ernstige infectie,
• hartfalen,
• gebruik van de pil of hormonen tijdens de menopauze,
• zwangerschap,
• langdurige immobiliteit (bedrust, gipsverband, lange vliegreis …),
• recente ingreep,
• kanker,
• erfelijke stollingsstoornissen.

Spataders staan niet in het lijstje van risicofactoren. Dat neemt niet weg dat personen met spataders wel een hoger risico lopen op een diepe trombose, maar meestal in combinatie met een andere risicofactor uit het lijstje hierboven: bijvoorbeeld overgewicht en te weinig beweging (langdurige immobiliteit).

Het absolute risico op een diepe trombose bij spataders bedraagt volgens een opvolgstudie waarbij meer dan 210.000 personen met spataders werden opgevolgd 5,3 gevallen per 1.000 mensen met spataders per jaar.

• Dat is zeldzaam, maar wel ongeveer 5 keer meer dan bij personen zonder spataders (2).
• Aangezien mensen gewoonlijk gedurende tientallen jaren spataders hebben, wordt de kans op diepe trombose groter met de jaren.
• Globaal blijft die kans zeer klein wanneer je geen bijkomende risicofactoren, zoals overgewicht of hormoongebruik, hebt.

De vaatchirurg in Het Laatste Nieuws stelt dat 10 tot 15% van de patiënten met spataders een diepe trombose kunnen ontwikkelen, wat niet betekent dat ze dat ook zullen ontwikkelen. Die uitspraak is daarom niet fout. Suggereren dat spataders snel behandeld moeten worden, is echter niet correct en zet lezers op het verkeerde been.

Spataders komen voor bij 10 tot 15% van de mannen en 20 tot 25% van de vrouwen in westerse landen (3). De meesten daarvan gaan nooit onder het mes.

Conclusie

Tot een kwart van de volwassenen bevolking heeft vroeg of laat spataders op de benen. Die zijn vooral cosmetisch hinderlijk en veroorzaken zelden complicaties. Spataders moeten niet snel behandeld worden. Spataders zijn volgens de richtlijn geen risicofactor voor een diepe veneuze trombose. Het risico op een diepe trombose neemt wel toe wanneer je naast spataders bijvoorbeeld overgewicht hebt, hormonen slikt, weinig beweging hebt of zwanger bent. Mensen met alleen spataders die verder gezond zijn en geen overgewicht hebben, lopen een ietsje grotere kans op een diepe trombose, maar het blijft zeldzaam.

Referenties

• (2)Chang S, Huang Y, Lee M, et al. Association of Varicose Veins With Incident Venous Thromboembolism and Peripheral Artery Disease. JAMA. 2018;319(8):807–817. doi:10.1001/jama.2018.0246
• (3) Aslam M, Muhammad A, Ahmad K et al. Global impact and contributing factors in varicose vein disease development. SAGE Open Med. Augustus 2022; 10:20503121221118992