Sociaal isolement kan de gezondheid schaden

Waar komt dit nieuws vandaan?

Een artikel van 2 juni in de krant De Standaard wees op vereenzaming als risicofactor voor vroegtijdig overlijden. Het gebrek aan vrienden zou het immuunsysteem negatief beïnvloeden en stress veroorzaken. Dat laatste kan dan weer het risico op hartaandoeningen verhogen. De verhoogde sterfte zou vergelijkbaar zijn met het roken van 15 sigaretten per dag.

Onderzoek naar de invloed van eenzaamheid op vroegtijdig overlijden

Een internationaal team van wetenschappelijke onderzoekers onderzocht de invloed van eenzaamheid op vroegtijdig overlijden (2).

• Eenzaamheid wordt geassocieerd met een minder goede algemene gezondheid door minder goede eet- en leefgewoonten. Dat kan de sterfte beïnvloeden.
• Om die relatie te onderzoeken, voerde het wetenschappelijk team een literatuurstudie uit.
• De wetenschappers zochten naar waarnemende cohortstudies die eenzaamheid bij de start van de studie in kaart brachten via vragenlijsten en tijdens de opvolging de sterfte op termijn nagingen.
• In totaal vonden de wetenschappers 27 studies op meer dan 1 miljoen mensen.
• Gemiddeld verhoogde eenzaamheid de kans op vroegtijdig overlijden met 33%.
• Volgens de onderzoekers leidt sociale eenzaamheid tot minder gezonde eet- en leefgewoonten wegens een gebrek aan motivatie en een lager zelfbeeld.
  Eenzame mensen:
  • roken meer;
  • eten minder fruit en groenten;
  • zijn fysiek minder actief;
  • drinken meer alcohol.
• Al die factoren samen kunnen de stijging van de sterfte verklaren.

Bron

(1) Nu ook op medisch voorschrift: een goede vriend | De Standaard 2 juni 2023.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Deze literatuurstudie toont aan dat sociale afzondering de kans op vroegtijdige sterfte verhoogt, maar het is niet duidelijk hoe dat komt.

• Sociale eenzaamheid kan aanleiding geven tot chronische stress, maar gaat ook vaak gepaard met minder gezonde eet- en leefgewoonten.
• Daardoor is het in waarnemende studies altijd moeilijk om een onderscheid te maken tussen beide mogelijke oorzaken van verhoogde sterfte.
• Een bijkomende moeilijkheid is dat de aanwezigheid van een ziekte eveneens kan leiden tot sociale vereenzaming.
  • Iemand die bijvoorbeeld chemotherapie krijgt voor kanker, voelt zich dikwijls minder goed om sociale contacten te leggen.
  • Daardoor kan die persoon een verhoogd risico hebben om vroegtijdig te overlijden.

De vergelijking met roken gaat evenwel niet helemaal op.

• Sociale eenzaamheid gaat gepaard met een stijging van de vroegtijdige sterfte met 33%, terwijl roken de sterfte door kanker, hartziekten en infecties met 180% doet stijgen (3).
• Roken is dus veel nadeliger voor de gezondheid dan sociale afzondering.

Dat neemt niet weg dat de Wereldgezondheidsorganisatie eenzaamheid en sociale afzondering vooral bij ouderen aanziet als een probleem voor de volksgezondheid. Daarom is het belangrijk dat er maatregelen genomen worden om eenzaamheid te beperken (4).

Conclusie

Leven met weinig sociale contacten is inderdaad niet gezond, omdat wie zich eenzaam voelt vaker ongezonde eet- en leefgewoonten heeft. Daardoor kan eenzaamheid het risico op vroegtijdig overlijden verhogen. Sociale afzondering is echter niet te vergelijken met roken, zoals het krantenbericht beweert. Roken is nog veel slechter voor de gezondheid dan een gebrek aan sociale contacten.

Referenties

• (2) Naito R, McKee M, Leong De, et al. Social isolation as a risk factor for all-cause mortality: Systematic review and meta-analysis of cohort studies. PLoS One. 2023 Jan 12;18(1):e0280308.
• (3) Carter BD, Freedman ND, Jacobs EJ. Smoking and mortality--beyond established causes. N Engl J Med. 2015 May 28;372(22):2170.
• (4) Social Isolation and Loneliness (who.int)