In het nieuws
Sinds de corona-pandemie is het aantal adolescenten, vooral meisjes, met tics opvallend toegenomen. ‘Sociale media maken ziek,’ stelt socioloog Robert Bartholonew in de YouTube-documentaire ‘Is social media making you sick?’. ‘Kwetsbare jongeren ontwikkelen tics door mensen te volgen die tics etaleren op TikTok’.
Factcheck
Sinds de coronapandemie rapporteren artsen een opvallende toename van jongeren, vooral meisjes, met tourette-achtige tics. Bij meisjes komen tics meer dan 4 keer meer voor dan voor de pandemie. Voor België zijn geen cijfers bekend. Volgens de Amerikaanse socioloog Robert Bartholonew zijn sociale media, waaronder TikTok-filmpjes over tourette, de oorzaak. Kwetsbare jongeren zouden gedrag overnemen van wat ze zien op sociale media, zelfs ziekteverschijnselen. Zijn uitspraak is gedeeltelijk waar. Persoonlijke kwetsbaarheid en isolatie door de pandemie spelen een bijkomende een rol.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Volgens de Amerikaanse medisch socioloog Robert Bartholonew, werkzaam aan de Universiteit van Auckland in Nieuw-Zeeland, is de opvallende toename van jonge meisjes met tourette-achtige verschijnselen een gevolg van hun gebruik van sociale media.
- Volgens Bartholonew gaat het om een vorm van massahysterie of MPI (mass psychogenic illness).
- Er circuleren heel wat filmpjes op TikTok waarop jongeren hun tics filmen en delen.
- Kwetsbare meisjes pikken ze op en gaan ze onbewust kopiëren.
- Die bekommernis drukt hij uit in een documentaire op YouTube: ‘social media make us sick’ (1).
Sinds de start van de coronapandemie verschenen een aantal verontrustende rapporten over een opvallende, onverklaarbare toename van tics bij jongeren, die doen denken aan tourette (2, 3). Bij meisjes is het aantal tic-gerelateerde klachten meer dan verviervoudigd in zowel Europa als de Verenigde Staten (4).
De klachten zijn niet geheel gelijklopend met het klassieke beeld van het tourette-syndroom.
- Het gaat vooral om een toename van:
- onvrijwillig vloeken;
- ongepaste uitspraken;
- onvrijwillige complexe bewegingen.
- Dat zijn opvallende verschijnselen die eerder uitzonderlijk zijn bij tourette.
- De toename is ook vooral merkbaar bij adolescente meisjes, terwijl tourette vaker bij kleine jongens start.
Bron
(1) Is Social Media Making You Sick? - Believing Is Seeing - YouTube
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Een groep kinderartsen gespecialiseerd in het tourette-syndroom evalueerden onafhankelijk van elkaar de 100 meest bekeken TikTok-filmpjes met hashtag tourette.
- In meer dan de helft van de filmpjes werden tourette-verschijnselen getoond die erg opvallend zijn (bijv. luid vloeken, gooien met voorwerpen, agressie, zelfverwonding …), maar in werkelijkheid weinig voorkomen bij tourette-syndroom.
- De kinderartsen concludeerden dat de TikTok-filmpjes over tourette geen typisch beeld tonen van de ziekte (5).
Het zijn wel die eerder zeldzame tourette-verschijnselen die plots vaak voorkomen bij jonge adolescente meisjes met tourette-achtige verschijnselen. Daarom leggen naast Bartholonew ook andere wetenschappers een link met sociale media (6).
Het zou gaan om een massa-sociogene aandoening (vroeger ‘massahysterie’ genoemd).
- Daarbij nemen mensen klachten van elkaar over, zonder aantoonbaar bewijs van de ziekte.
- De coronapandemie was een trigger.
- Jongeren hadden het extra moeilijk als gevolg van sociaal isolement, de sluiting van scholen en angst over de toekomst.
- Dit is een eerste gekend voorbeeld van een massa-sociogene aandoening die door sociale media ontstaan is (7).
Er zijn geen Belgische cijfers over de impact van de coronapandemie op het aantal gevallen van tourette of tourette-achtige symptomen.
Conclusie
Sinds de coronapandemie rapporteren artsen een opvallende toename van jongeren, vooral meisjes, met tourette-achtige tics. Bij meisjes komen tics meer dan 4 keer meer voor dan voor de pandemie. Voor België zijn geen cijfers bekend. Volgens de Amerikaanse socioloog Robert Bartholonew zijn sociale media, waaronder TikTok-filmpjes over tourette, de oorzaak. Kwetsbare jongeren zouden gedrag overnemen van wat ze zien op sociale media, zelfs ziekteverschijnselen. Zijn uitspraak is gedeeltelijk waar. Persoonlijke kwetsbaarheid en isolatie door de pandemie spelen een bijkomende een rol.
Referenties
- (2) Pringsheim T, Ganos C, McGuire JF et al. Rapid Onset Functional Tic-Like Behaviors in Young Females During the COVID-19 Pandemic. Mov Disord. 2021 Dec;36(12):2707-2713. doi: 10.1002/mds.28778.
- (3) Andersen K, Jensen I, Okkels KB et al. Clarifying the Differences between Patients with Organic Tics and Functional Tic-Like Behaviors. Healthcare (Basel). 2023 May 19;11(10):1481. doi: 10.3390/healthcare11101481.
- (4) Jack R, Joseph R, Coupland C et al. Impact of the COVID-19 pandemic on incidence of tics in children and young people: a population-based cohort study. The Lancet. EClinicalMedicine 2023 ; 15 Feb. https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(23)00034-2/fulltext#secsectitle0010
- (5) Zea Vera A, Bruce A, Garris J et al. The Phenomenology of Tics and Tic-Like Behavior in TikTok. Pediatr Neurol. 2022 May;130:14-20. doi: 10.1016/j.pediatrneurol.2022.02.003.
- (6) Frey J, Black KJ, Malaty IA. TikTok Tourette's: Are We Witnessing a Rise in Functional Tic-Like Behavior Driven by Adolescent Social Media Use? Psychol Res Behav Manag. 2022 Dec 5;15:3575-3585. doi: 10.2147/PRBM.S359977.
- (7) https://www.health.harvard.edu/blog/tics-and-tiktok-can-social-media-trigger-illness-202201182670