Influencers promoten bedenkelijke uv-stickers die waarschuwen voor zonnebrand

Wat weten we hierover?

Met de terugkeer van de zon zien we elk jaar tips verschijnen om je tegen zonnebrand te beschermen, vaak aangespoord door alarmerende berichten over de toename van huidkanker. Op TikTok worden uv-indicatoren – zoals stickers of armbandjes – voorgesteld als slimme hulpmiddeltjes om beter te smeren. Volgens influencers en producenten geven deze gadgets aan wanneer het tijd is om opnieuw zonnecrème aan te brengen (1). Helpt zo’n sticker om je beter tegen zonnebrand te leren beschermen?

Bron

(1) #Uvstickers op TikTok

Wat weten we momenteel?

Hoe werken uv-stickers?

Uv-detectiestickers bevatten een kleurstof die paars wordt bij blootstelling aan uv-straling. Als je zonnecrème op de sticker aanbrengt, verkleurt de sticker niet. Zodra de kleur terugkomt, is het tijd is om opnieuw te smeren.

Je kan zo’n sticker niet vergelijken met menselijke huid. Daarom weet je niet zeker of je huid nog goed beschermd is zolang de sticker niet paars kleurt. Echt betrouwbaar is deze technologie dus niet.

Weinig bewijs

We vonden enkele kleine studies die het gebruik van uv-stickers of -armbandjes onderzochten, telkens met belangrijke beperkingen.

• In de eerste studie kregen 482 toeschouwers tijdens een vierdaags crickettoernooi gratis zonnecrème aangeboden (2). Een testgroep kreeg daarnaast ook een uv-detectiesticker. De onderzoekers vroegen de deelnemers achteraf naar hun smeergedrag en of ze verbrand waren.
  
  Deelnemers met detectiesticker bleken iets vaker zonnecrème aan te brengen dan mensen zonder detectiesticker: 80% tegenover 68%. Maar het aantal zonnebrandgevallen dat de deelnemers rapporteerden, was vergelijkbaar tussen beide groepen. De studie beschrijft dus alleen dat mensen met uv-stickers iets meer smeren, maar niet dat ze minder vaak verbranden. Bovendien zijn de resultaten gebaseerd op zelfrapportage, niet op objectieve metingen. Er was geen controle op correct gebruik van de stickers of het aanbrengen van zonnecrème en de controlegroep werd op een andere dag gerecruteerd dan de testgroep, wat de vergelijking tussen beide groepen verder verzwakt.

• Een tweede studie onderzocht bij 188 jongeren op een zomerfestival of een polsbandje met uv-detector een invloed had op smeergedrag en het voorkomen van zonnebrand (3).
  
  De groep met een detector bleek vaker te smeren en droeg vaker zonnebrillen, maar gebruikte minder vaak hoeden of bedekkende kledij. Één op de drie liep alsnog zonnebrand op. Ook in deze studies werden de gegevens via vragenlijsten verzameld.

• Een derde, kleine studie werd uitgevoerd in samenwerking met een producent van detectiestickers (4). De onderzoekers stelden dat de stickers het bewustzijn over uv verhoogden, maar de studie heeft veel beperkingen en er is een duidelijk belangenconflict, waardoor ze onbetrouwbaar is.
  

Kortom: deze studies zijn weinig overtuigend. Ze concluderen dat gebruikers van dit soort stickers zich meer bewust zijn van het gevaar van uv-stralen en dat de stickers mensen eraan herinneren om opnieuw te smeren, maar er is geen bewijs dat ze effectief zonnebrand of huidbeschadiging verminderen, wat toch het uiteindelijke doel is.

Bovendien werden deze studies in Australië uitgevoerd, waar huidkanker vaker voorkomt en er een grotere blootstelling is aan schadelijke uv-stralen.

Misschien nog belangrijker is dat de deelnemers aan deze studies gratis zonnecrème kregen. Dus we weten niet of hun smeergedrag beïnvloedt wordt door de uv-stickers of door de beschikbaarheid van zonnecrème.

Zonnecrème: geen wondermiddel

Het doel van deze stickers is om mensen eraan te herinneren vaker zonnecrème te smeren. We moeten daarbij opmerken dat het belang van zonnecrème overschat wordt en dat zonnecrème meestal niet juist gebruikt wordt.

Zonnecrème is nuttig, maar geen wondermiddel. Zo weten we dat zon vermijden, de schaduw opzoeken en beschermende kledij dragen effectiever zijn dan alleen zonnecrème gebruiken.

Hou hier rekening mee als je zonnecrème gebruikt:

• De SPF-waarde (sun protection factor) geeft aan hoe lang je theoretisch in de zon kan blijven zonder te verbranden, vergeleken met een onbeschermde huid. In de praktijk hangt dat sterk af van hoeveel en hoe vaak je smeert, en of je bijvoorbeeld zweet of zwemt. De meeste mensen brengen te weinig aan en smeren niet vaak genoeg bij.
• Zonnecrème verliest na verloop van tijd zijn werking. Let dus zeker op de vervaldatum, want een vervallen product beschermt niet goed.

Wil je je huid goed beschermen tegen de zon? Volg dan deze tips:

• Vermijd de zon tussen 11 en 15 uur (dan is de uv-straling bij ons het sterkst).
• Zoek de schaduw op.
• Draag beschermende kleding, een hoed en een zonnebril.
• Gebruik zonnecrème met minstens SPF 30 en breng ze voldoende en vaak opnieuw aan.

Conclusie

Uv-detectiestickers lijken handig, maar ze meten niet hoe goed je huid écht beschermd is en kunnen een vals gevoel van veiligheid geven. Je kan beter een alarm instellen op je telefoon om je eraan te herinneren dat je bij moet smeren, dan je geld verspillen aan een onbetrouwbaar gadget. Uv-stickers zijn geen vervanging voor of aanvulling op goede zonbescherming zoals schaduw, kledij en zonnecrème.

Referenties

• (2) Hacker E, Horsham C, Ford H et al. UV detection stickers can assist people to reapply sunscreen. Prev Med. 2019;124:67-74.
• (3) Horsham C, Antrobus J, Olsen CM et al. Testing Wearable UV Sensors to Improve Sun Protection in Young Adults at an Outdoor Festival: Field Study. JMIR Mhealth Uhealth. 2020;8(9):e21243.
• (4) Horsham C, Ford H, Hacker E. Promoting sunscreen use in adolescents playing outdoor sports using UV detection stickers. Prev Med Rep. 2020;19:101166.