In het nieuws
Na de regen van de voorbije weken doet de zon extra deugd. Goed smeren is de boodschap die we al jaren te horen krijgen. Volgens nieuw onderzoek zou zonnecrème, vooral vervallen crème, kankerverwekkende stoffen kunnen bevatten. Maar doen zonnecrèmes niet meer kwaad dan goed?
Factcheck
Vele zonnecrèmes bevatten octocryleen, een zonnefilter, en benzofenon, een onzuivere stof in zeer lage concentratie, dat is bekend. Benzofenon is mogelijk kankerverwekkend, al is dat tot nu toe niet bewezen. Onderzoekers hebben aangetoond dat vervallen crèmes een ietsje hogere concentratie benzofenon bevatten, omdat een deel van het octocryleen wordt omgezet. Of deze toename enige betekenis heeft, is onduidelijk. Wel is overtuigend aangetoond dat overmatige blootstelling aan uv-straling de belangrijkste oorzaak is van huidkanker. Jezelf beschermen met een zonnecrème met uv-filter blijft daarom een goede zaak. Maar de zonnecrème van vorig jaar kieper je beter in de vuilbak.
Waar komt dit nieuws vandaan?
Een team van Franse en Amerikaanse onderzoekers hebben 17 verschillende zonnecrèmes onder de loep genomen. Meer bepaald zijn ze nagegaan hoeveel benzofenon er aanwezig is in de producten. Deze stof heeft geen al te beste reputatie: het zou een hormoonverstoorder zijn, huidirritaties veroorzaken en kankerverwekkend zijn.
Benzofenon komt onder andere voor in zonnecrèmes die octocryleen bevatten, een vaak gebruikte uv-filter. Tijdens het maken van deze uv-filter blijven er steeds sporen benzofenon achter. Dat is al lang geweten. Minder duidelijk is wat er gebeurt tijdens de bewaring. Er zijn vermoedens dat een deel van het octocryleen omgezet wordt in benzofenon, waardoor de concentratie aan benzofenon zou toenemen.
Daarom zijn de onderzoekers nagegaan wat de concentratie is van benzofenon na aankoop van de zonnecrèmes en na de vervaldatum. Dat proces kan men forceren door de zonnecrèmes gedurende 6 weken bij 40° C te bewaren, wat overeenkomt met een bewaartijd van één jaar.
Van de 17 zonnecrèmes bevatten er 16 octocryleen en benzofenon. Na aankoop bedroeg de gemiddelde concentratie benzofenon 39 mg/kg. Er waren wel grote verschillen tussen de zonnecrèmes (6 tot 186 mg/kg). Na de geforceerde veroudering was de concentratie duidelijk toegenomen en bedroeg gemiddeld 75 mg/kg (spreiding 10 – 435 mg/kg). Voor de onderzoekers is dit reden genoeg om het gebruik van octocryleen en benzofenon te bannen (1).
Bron
(1) Downs, C. A., DiNardo, J. C., Stien, D., Rodrigues, A. M., & Lebaron, P. (2021). Benzophenone accumulates over time from the degradation of octocrylene in commercial sunscreen products. Chemical Research in Toxicology, 34(4), 1046-1054.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is benzofenon mogelijk kankerverwekkend. Hiermee wordt bedoeld dat er een aantal aanwijzingen zijn dat de stof kankerverwekkend is, maar dat er geen overtuigend bewijs bij mensen is (2). Ook is volgens een Deens rapport onvoldoende bewezen dat de stof een hormoonverstoorder is. Dat de stof huidirritaties kan veroorzaken is beter bekend (3). Wat de mogelijk negatieve effecten zijn op het milieu, is onvoldoende onderzocht.
Daartegenover staat dat overtuigend is aangetoond dat een overmatige blootstelling aan uv-straling in zonlicht een van de belangrijkste oorzaken van huidkanker is. Jezelf beschermen tegen uv-straling met zonnecrème, ook al bevat deze octocryleen en benzofenon, blijft daarom een goede zaak.
Dit onderzoek toont wel aan dat het verstandig is om de vervaldatum die vermeld staat op de producten te respecteren. En wil je echt op veilig spelen, dan kan je kiezen voor een zonnecrème zonder octocryleen.
Conclusie
Vele zonnecrèmes bevatten octocryleen, een zonnefilter, en benzofenon, een onzuivere stof in zeer lage concentratie, dat is bekend. Benzofenon is mogelijk kankerverwekkend, al is dat tot nu toe niet bewezen. Onderzoekers hebben aangetoond dat vervallen crèmes een ietsje hogere concentratie benzofenon bevatten, omdat een deel van het octocryleen wordt omgezet. Of deze toename enige betekenis heeft, is onduidelijk. Wel is overtuigend aangetoond dat overmatige blootstelling aan uv-straling de belangrijkste oorzaak is van huidkanker. Jezelf beschermen met een zonnecrème met uv-filter blijft daarom een goede zaak. Maar de zonnecrème van vorig jaar kieper je beter in de vuilbak.