In het nieuws
Professor emeritus Luc Van Gaal, voormalig diensthoofd endocrinologie aan het UZA, stelt dat een maagverkleining op lange termijn het probleem niet altijd oplost. Na een maagverkleining krijg je aandoeningen zoals diabetes en een verhoogd risico op infarcten beter onder controle, maar sommige patiënten hervallen na vijf à tien jaar. Gedrag zou daarbij een aanzienlijke rol spelen.
Factcheck
Kiezen voor een vermageringsoperatie blijft een moeilijke beslissing. Aan de ene kant vermindert zwaarlijvigheid de levensverwachting. Aan de andere kant zijn er mogelijke nevenwerkingen na de operatie en is er het risico om op termijn weer bij te komen. Tot 10 jaar na de ingreep houdt het gewichtsverlies vrij goed stand, maar op langere termijn ontbreken gegevens. Daarnaast ontbreekt degelijk onderzoek over de mentale gevolgen en de levenskwaliteit. Dat is toch wel een probleem voor een ingreep die meer dan 13.000 keer per jaar uitgevoerd wordt.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Radio 2-presentatrice Sharon Slegers heeft op 13 april iets te vieren: die dag is het precies 1 jaar geleden dat ze een maagverkleining onderging. Ze verloor 25 kg. Daarom interviewde een krant Luc Van Gaal over maagoperaties (1).
Wat is een maagverkleining?
Mensen met obesitas, dus met een BMI (Body Mass Index) vanaf 40 kg/m2, komen in aanmerking voor een chirurgische maagverkleining die hen helpt te vermageren. Ook personen met een BMI vanaf 35 kg/m2 die lijden aan diabetes, slaapapneu of hoge bloeddruk, komen in aanmerking.
Er zijn drie types vermageringsoperaties:
- een maagband,
- een gastric bypass,
- een gastric sleeve.
Deze ingrepen hebben als doel om de opname van calorieën af te remmen.
- De maagband is een oude techniek die tegenwoordig veel minder gebruikt wordt. Het is een ring die rond de maag wordt gelegd en via een vloeistof wordt opgespannen.
- De gastric sleeve maakt de maag letterlijk kleiner.
- De gastric bypass verkleint niet alleen de maag, maar leidt het voedsel ook om. Daardoor neem je nog minder calorieën op.
Onderzoek naar vermageringsoperaties
Amerikaanse onderzoekers gingen na hoe het 10 jaar na een vermageringsoperatie gesteld is met het gewichtsverlies. Die resultaten vergeleken ze met de resultaten van een controlegroep (2).
- De deelnemers bestonden uit 1.787 personen met ingreep en 5.305 personen zonder ingreep.
- Na een vermageringsoperatie daalde het lichaamsgewicht met 31% na één jaar, vergeleken met slechts min 1% in de controlegroep.
- Na 10 jaar was dat respectievelijk min 29% en min 7%.
- De geopereerde personen wogen na 10 jaar dus nog steeds een derde minder.
Een literatuurstudie vond vergelijkbare resultaten. Er waren wel vrij veel personen die bijkomende chirurgische ingrepen nodig hadden, afhankelijk van de studie 2 tot 64% (2).
In een andere literatuurstudie bekeken de onderzoekers de sterfte op lange termijn na een vermageringsoperatie.
- Ze vergeleken de sterfte van mensen die een operatie ondergingen met die van een groep met vergelijkbaar overgewicht die zich niet liet opereren (3).
- De sterfte daalde met 42% voor hartziekten en met 47% voor kanker bij de groep met operatie.
Bron
(1) Wanneer kom je in aanmerking voor een maagverkleining en komen de kilo’s dan echt nooit meer terug? Het Nieuwsblad, 6 april 2023.
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
In 2009 werden in België 7.552 vermageringsoperaties uitgevoerd, in 2017 waren dat er al 13.346 (5).
- De jaarlijkse stijging is het grootst in Wallonië met 9,2%, gevolgd door 8,8% in Brussel en 6,9% in Vlaanderen.
- Opmerkelijk is dat het in 72% van de gevallen over vrouwen ging, met een gemiddelde leeftijd van 42 jaar (5).
- De sterfte na de operatie is laag, ongeveer 0,1 tot 0,3% (4).
Het gewichtsverlies na een vermageringsoperatie mag dan spectaculair zijn, er zijn ook wel bedenkingen te maken.
- De meeste studies evalueren de gezondheidseffecten van de ingreep slecht omdat op langere termijn de gegevens van de deelnemers ontbreken.
- Na 20 en 30 jaar meldden zich nog slechts 30 patiënten van de oorspronkelijke 8.378 uit de hogergenoemde studie (3).
- Een tweede punt van kritiek is het gebrek aan onderzoek naar de effecten op de mentale gezondheid. Ook naar nevenwerkingen van de ingreep en naar de levenskwaliteit in het algemeen is er meer onderzoek nodig.
- Bij 1 persoon op 5 zouden onaangename nevenwerkingen of complicaties optreden, zoals chronische buikpijn (6).
Conclusie
Kiezen voor een vermageringsoperatie blijft een moeilijke beslissing. Aan de ene kant vermindert zwaarlijvigheid de levensverwachting. Aan de andere kant zijn er mogelijke nevenwerkingen na de operatie en is er het risico om op termijn weer bij te komen. Tot 10 jaar na de ingreep houdt het gewichtsverlies vrij goed stand, maar op langere termijn ontbreken gegevens. Daarnaast ontbreekt degelijk onderzoek over de mentale gevolgen en de levenskwaliteit. Dat is toch wel een probleem voor een ingreep die meer dan 13.000 keer per jaar uitgevoerd wordt.
Referenties
- (2) Maciejewski ML, Arterburn DE, Van Scoyoc L, et al. Bariatric surgery and long-term durability of weight loss. JAMA Surg. 2016 Nov 1;151(11):1046-1055.
- (3) O'Brien PE, Hindle A, Brennan L, et al. Long-Term Outcomes After Bariatric Surgery: a Systematic Review and Meta-analysis of Weight Loss at 10 or More Years for All Bariatric Procedures and a Single-Centre Review of 20-Year Outcomes After Adjustable Gastric Banding. Obes Surg. 2019 Jan;29(1):3-14.
- (4) Cardoso L, Rodrigues D, Gomes L, et al. Short- and long-term mortality after bariatric surgery: A systematic review and meta-analysis. Diabetes Obes Metab. 2017 Sep;19(9):1223-1232.
- (5) Van den Heede K, Ten Geuzendam B, Dossche D, Janssens S, Louwagie P, Vanderplanken K, Jonckheer P. Bariatric surgery in Belgium: organisation and payment of care before and after surgery. Health Services Research (HSR) Brussels: Belgian Health Care Knowledge Centre (KCE). 2020. KCE Reports 329. D/2020/10.273/06
- (6) Worden de gevolgen van een vermageringsoperatie onderschat? · Gezondheid en wetenschap