Wat is het?
Onder obesitaschirurgie of bariatrische heelkunde verstaan we het geheel aan heelkundige ingrepen op het maag-darmkanaal die tot doel hebben minder te eten en op die manier te vermageren en levensstijlveranderingen te ondersteunen.
Hoe vaak wordt het toegepast?
De laatste decennia merken we een stijging van het aantal mensen met obesitas (zwaarlijvigheid). Dit brengt ook een toename mee van het aantal ingrepen. Zo werden er in 2012 in België ongeveer 9.500 ingrepen uitgevoerd en in 2017 meer dan 14.000.
Bij wie wordt de ingreep terugbetaald door de ziekteverzekering?
- Je moet minstens gedurende een jaar een dieet hebben gevolgd, zonder succes.
- Je moet ouder zijn dan 18 jaar.
- Je BMI moet hoger zijn dan 40, of hoger dan 35 indien je tegelijkertijd diabetes, slaapapneu of een ernstig verhoogde bloeddruk hebt. De BMI of Body Mass Index is een cijfer dat aangeeft hoe ernstig het overgewicht is.
- Een team van een chirurg, een specialist inwendige ziekten en een psycholoog moeten je een goede kandidaat vinden.
- Er mogen geen andere gezondheidsproblemen zijn die de ingreep belemmeren.
Contra-indicaties voor de ingreep zijn: ernstige eetstoornissen, alcoholproblemen, systemische ziekten, aandoeningen van het bovenste spijsverteringskanaal, instabiele psychiatrische aandoening, de noodzaak om geregeld ontstekingsremmers te nemen, onmogelijkheid om met conservatieve behandeling enig gewicht te verliezen.
Zelfs met terugbetaling door de ziekteverzekering kunnen de kosten aardig oplopen. Een ‘gastric bypass’ kost gemiddeld tussen de 8.000 en de 10.000 euro op basis van een eenpersoonskamer. Het ziekenfonds neemt daarvan een groot deel voor zijn rekening, de rest betaal je zelf. Indien je een kamer deelt met anderen, betaal je toch nog ongeveer 1200 euro uit eigen zak. Anderzijds is het natuurlijk de bedoeling dat je gezonder wordt en op langere termijn dus minder ziektekosten hebt.
Hoe wordt de ingreep voorbereid?
Voldoe je aan de criteria voor een ingreep, dan wordt eerst een gastroscopie uitgevoerd om de toestand van maag en slokdarm te controleren. Als blijkt dat je een infectie in de maag hebt met de Helicobacter pylori-bacterie, zal die eerst worden behandeld met antibiotica. Soms wordt ook een echografie gedaan om de grootte van de lever te beoordelen. Voor de ingreep moet je meestal een laagcalorieëndieet volgen om het vetgehalte en de grootte van de lever te verminderen en om gewicht te verliezen. Ten slotte wordt in onderling overleg beslist welk type ingreep zal worden uitgevoerd.
Welke ingrepen zijn mogelijk?
- Gastric bypass: deze ingreep heeft de voorkeur. Hierbij wordt bijna de volledige maag en een stuk van de dunne darm overbrugd. Deze ingreep gebeurt via een kijkoperatie (laparoscopie) en duurt ongeveer anderhalf uur. De aangebrachte veranderingen zijn onomkeerbaar.
- Maagband: bij deze ingreep wordt een met siliconen gevulde band rond het bovenste deel van de maag geplaatst (‘maagring’). Aan de buikzijde zit een injectiepoort. Via deze injectiepoort kan de band meer of minder aangespannen worden. Het langetermijneffect van deze ingreep is minder gunstig dan dat van andere bariatrische ingrepen.
- Sleeve gastrectomie: tijdens deze ingreep wordt een deel van de maag verwijderd en een kleinere maag gereconstrueerd.
Welk resultaat mag je verwachten en welke complicaties kunnen zich voordoen?
Bariatrische heelkunde is bewezen doeltreffend om op lange termijn gewicht te verliezen. Dit gewichtsverlies heeft voordelen voor de gezondheid, vooral op vlak van ziekten die verband houden met obesitas. Zo kan een beginnende diabetes zich terug normaliseren, net zoals de vetten in het bloed, de bloeddruk en ook slaapapneu verbetert. Je gaat je ook opnieuw beter voelen. Bij jonge vrouwen kan de vruchtbaarheid verbeteren. Het vermindert het risico op zwangerschapsdiabetes, maar kan het risico op groeivertraging bij de ongeboren baby verhogen.
Mogelijke complicaties van de ingreep:
- Er is een klein risico op overlijden door de ingreep (<1/200). Het risico neemt toe met het gewicht en met de leeftijd.
- Zoals bij alle ingrepen is er kans op klontervorming in de aders van de benen (veneuze trombose). Zo’n klonter kan loskomen en via de bloedbaan in de longen terechtkomen.
- In 3% van de gevallen is door bloeding of lekken van de hechtingen een heringreep nodig.
- In een later stadium kan een vernauwing in de darmen of een breuk of uitstulping (hernia) ter hoogte van het litteken ontstaan. Dit gebeurt bij 10 à 20% van de mensen die een ingreep ondergingen. Dit wordt verholpen door een heringreep.
- In 10% van de gevallen is men niet tevreden omwille van de complicaties of onvoldoende gewichtsverlies.
Wat na de ingreep?
De ziekenhuisopname duurt meestal 2 à 3 dagen. Geneesmiddelen (voornamelijk diabetes- en bloeddrukmedicatie) worden na de ingreep aangepast.
Onmiddellijk na de ingreep mag je alleen heldere vloeistoffen innemen. Dit kan pas nadat een onderzoek met contraststof heeft uitgewezen dat er geen lekken zijn
De eerste 3-7 weken is een halfvloeibaar dieet toegelaten (vruchtensap, bouillon, gepureerd fruit, soep,...) met zacht voedsel (pap, banaan, gebakken vis, gehakt vlees). Je moet goed kauwen en langzaam eten. De voeding moet voldoende eiwitten (60 à 120 g per dag) bevatten.
Een maand na de ingreep volgt een controle bij de chirurg. Hij beoordeelt dan het gewichtsverlies, de vochtbalans en de vitaminenstatus. Deze controles gebeuren gedurende 2 jaar.
Na de ingreep neemt je lichaam minder vitaminen en sporenelementen (zoals ijzer en calcium) op. Daarom zul je levenslang multivitaminen, calcium, vitamine D en eventueel vitamine B12 moeten nemen.
Door de snelle vermagering kun je slappe huidplooien krijgen. Soms worden ze via plastische chirurgie verwijderd.