In het nieuws
Volgens een opiniestuk in de Vlaamse krant De Standaard, op 17 februari, is griepvaccinatie zinloos en moet je het jaarlijks herhalen uit geldgewin. De vaccin-industrie zou ook niet geïnteresseerd zijn om een griepvaccin te ontwikkelen dat meerdere jaren zou kunnen beschermen, terwijl daar wel nood aan is. Klopt dit?
Factcheck
Griepvaccinatie is verre van optimaal. Ook als je een griepprik gehad hebt, kan je het nog krijgen. De kans is dan wel kleiner, vooral bij oudere personen. Alleen al daarom is de griepprik de moeite waard. Dat je de inenting ieder jaar moet herhalen, heeft met de aard van het beestje te maken. Griepvirussen zijn erg grillig en wisselen ieder jaar van gedaante. Wetenschappers binnen en buiten de industrie zijn bezig met de ontwikkeling van griepvaccins die krachtiger zijn of meerdere seizoenen bescherming zullen bieden.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Volgens de opiniemaker, zelfs arts, is er geen bewijs om griepvaccinatie aan te bevelen, ook niet bij gezondheidswerkers of ouderen (1). Degelijk wetenschappelijk onderzoek zou dit niet ondersteunen. Het griepvaccin is matig (‘het sop is de kool niet waard’) en er is behoefte aan een beter, universeel vaccin. Daarin zou de industrie niet willen investeren omwille van de hoge omzet die het griepvaccin genereert door de inenting jaarlijks te herhalen.
Bron
(1) Bonneux L. Waarom ik me niet laat vaccineren tegen griep. https://www.standaard.be/cnt/dmf20200216_04851445
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
De arts wekt de indruk dat griepvaccinatie eerder zinloos is bij de belangrijkste doelgroep, mensen vanaf 65 jaar. Hij doet dit door te citeren uit verschillende wetenschappelijke studies uit de Cochrane-bibliotheek, een belangrijke referentie in onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek.
Wat hij suggereert klopt niet. Cochrane-onderzoek stelt dat het waarschijnlijk is dat het ontwikkelen van griep bij gevaccineerde ouderen (65+) – vergeleken met mensen die geen vaccinatie kregen - daalt van 6% naar 2,4% (2). Met andere woorden, 6 op 100 personen die niet gevaccineerd zijn krijgen griep tegenover 2,4 op 100 die wel gevaccineerd zijn. Dat is een halvering van het risico. Bij gezonde jongere volwassenen is het effect beperkter, omdat zij minder vaak griep zouden ontwikkelen dan ouderen. Je moet al 71 gezonde volwassenen vaccineren om één persoon griep te besparen (3).
De cijfers zijn gemiddelden, het nut kan verschillen in functie van de persoonlijke situatie: actieve mensen op een werkvloer of thuiswerkenden, bijvoorbeeld. Wie thuis blijft en weinig met anderen in contact komt, loopt uiteraard minder risico op besmetting. Die afwegingen moet je individueel maken. Voor sommige doelgroepen zoals zwangere vrouwen en bepaalde chronisch zieken is de aanbeveling tot vaccineren sterker.
Het klopt dat het griepvaccin geen topvaccin is, onder meer omwille van onvolledige bescherming die sterk beperkt is in de tijd en de nood aan jaarlijkse hernieuwing. Maar omdat griep een infectie is die potentieel dodelijk is, zeker voor kwetsbare mensen, is vaccinatie wel een gemakkelijke preventieve maatregel, zelfs als de bescherming niet optimaal is. We hebben momenteel geen ander alternatief.
Dat je de griepspuit ieder jaar moet herhalen en de bescherming nooit optimaal is, heeft alles met de aard van het virus te maken. Dat verandert voortdurend, waardoor ons afweersysteem iedere winter andere antistoffen moet aanmaken om het virus te neutraliseren bij besmetting. Naast maatregelen zoals handenwassen en thuisblijven als je griep hebt, is het griepvaccin wel het enige middel waarover we beschikken om het risico op griep te verminderen.
Het grote probleem met het griepvirus is, dat het zeer grillig is en iedere winter in een nieuw jasje kruipt, waardoor een nieuw virus steeds weer ontsnapt aan het vaccin van het voorbije jaar. Omdat die veranderingen onvoorspelbaar zijn, is de ontwikkeling van vaccins die meerdere seizoenen na elkaar bescherming kunnen bieden niet evident. Wetenschappers zijn intensief bezig zowel binnen de farma-industrie als bij internationale onderzoeksinstellingen met het bestuderen van de effecten van zo’n kandidaatvaccins bij gezonde vrijwilligers (4).
Conclusie
Griepvaccinatie is verre van optimaal. Ook als je een griepprik gehad hebt, kan je het nog krijgen. De kans is dan wel kleiner, vooral bij oudere personen. Alleen al daarom is de griepprik de moeite waard. Dat je de inenting ieder jaar moet herhalen, heeft met de aard van het beestje te maken. Griepvirussen zijn erg grillig en wisselen ieder jaar van gedaante. Wetenschappers binnen en buiten de industrie zijn bezig met de ontwikkeling van griepvaccins die krachtiger zijn of meerdere seizoenen bescherming zullen bieden.
Referenties
- (2)Demicheli V, Jefferson T, Di Pietrantonj C et al. Vaccines for preventing seasonal influenza and its complications in people aged 65 or older Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, Issue 2. Art. No.: CD004876. DOI: 10.1002/14651858.CD004876.pub4
- (3)Demicheli V, Jefferson T, Ferroni E et al. Vaccines for preventing influenza in healthy adults. Cochrane Database of Systematic Reviews 2018, Issue 2. Art. No.: CD001269. DOI: 0.1002/14651858.CD001269.pub6.
- (4)Yamayoshi S, Kawaoka Y. Current and future influenza vaccines. Nat Med. 2019 Feb;25(2):212-220. doi: 10.1038/s41591-018-0340-z. Epub 2019 Jan 28.
