In het nieuws
In het slot van de EK-voetbalwedstrijd tegen Servië kreeg Engeland-verdediger Kieran Trippier plots een flesje toegestopt. Een middeltje dat ze ook in het wielrennen en tennis kennen: geconcentreerd augurkensap. ‘Volgens onderzoek zou het drinken van augurkensap krampen 40% sneller doen stoppen dan gewoon water’, vermeldt de website van Sporza op 19 juni 2024.
Factcheck
Volgens een klein, goed uitgevoerd onderzoek met tien gezonde vrijwilligers vermindert geconcentreerd augurkensap de duur van een kramp met ongeveer 40%, wat voor een topsporter inderdaad een verschil kan maken. Wat Sporza zegt, komt overeen met het resultaat van dit onderzoek en is daarom een beetje waar. Of augurkensap echt helpt om spierkrampen te beperken, is met één studie echter niet bewezen.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
In de sportwereld zou geconcentreerd augurkensap al jaren gebruikt worden om krampen te verminderen of weg te krijgen. ‘Er is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek rond’, stelt sportdiëtiste Jana Camphens in het artikel op Sporza. Door de hoge zuurtegraad zou het sap inwerken op zenuwcellen waardoor een reflex zou ontstaan die de spieren doet ontspannen.
Het artikel vermeldt ook: ‘Volgens onderzoek zou het drinken van augurkensap krampen 40% sneller doen stoppen dan gewoon water’ (1). Het zou dan wel geconcentreerd augurkensap moeten zijn, niet het sap uit een bokaal augurken.
Klein verschil
Een recente onafhankelijke overzichtsstudie (2) over alle mogelijke theorieën over het ontstaan van spierkrampen, en alle mogelijk methoden om ze te voorkomen of te behandelen bij topsporters, vermeldt één onderzoek met augurkensap (3):
- Kleine volumes (minder dan 100 ml) augurkensap verminderden pijnlijke spierkrampen 45% sneller dan niets doen en 37% sneller in vergelijking met water drinken: de krampen verdwenen 49 seconden sneller na het drinken van augurkensap dan na het drinken van water.
- Wanneer de proefpersoon niets deed, duurden de krampen 68 seconden langer.
Het gaat hier om een klein verschil in een kleine studie met tien deelnemers. Maar voor topsporters heeft zo’n verschil wel betekenis.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Over het ontstaan van spierkrampen, uitgelokt door sport, bestaan meerdere theorieën:
- Uitdroging, waardoor een onevenwicht van bepaalde substanties (elektrolyten) in het bloed ontstaat.
- Door vermoeidheid in de spieren slaat de continue stroom aan zenuwprikkels die de spieren aanvuren op hol. Daardoor schieten de betrokken spieren in een kramp.
- Meerdere factoren verstoren de normale spiercontracties, waaronder vermoeidheid, zwakte door een eerdere blessure, pijn, enzovoort.
Voor spierkrampen bestaan er verschillende remedies:
- Rusten: de meeste sporters staken door de pijnlijke spierkrampen hun sport.
- Stretchen: de verkrampte spier uitrekken helpt om de kramp te beëindigen.
- Drinken: water, maar vooral ook sportdranken, helpen de uitdroging tegengaan.
- Zure producten, waaronder azijn, augurkensap en mosterd, zouden de overprikkelde zenuwen die de spieren aansturen tot rust brengen, waardoor de spier ontspant.
Het augurkensap dat de profvoetballer gebruikte, is gestoeld op de theorie dat krampen veroorzaakt worden door overprikkelde zenuwcellen die tot rust komen door zuur. De zenuwcellen reageren op zure prikkels in de mond, via receptoren die daar aanwezig zijn. Dat is alleszins de hypothese.
Eén studie
Het bewijs voor dit augurkensap is erg beperkt, want ze is gebaseerd op een studie met slechts 10 gezonde mannelijke atleten van gemiddeld 23 jaar oud (3) die gedurende 6 maanden werden opgevolgd.
De proefpersonen testten een drankje wanneer ze last hadden van krampen. De helft kreeg geconcentreerd augurkensap en de andere helft een placebodrankje. Alle krampen werden nauwkeurig gedocumenteerd.
Na de opvolgperiode bleek dat de mannen die bij een kramp augurkensap hadden gedronken, er ietsje sneller vanaf waren in vergelijking met het placebodrankje. De kramp duurde 49 seconden minder lang na het drinken van augurkensap dan na het drinken van water: dat komt neer op een verschil van ongeveer 40%.
Conclusie
Volgens een klein, goed uitgevoerd onderzoek met tien gezonde vrijwilligers vermindert geconcentreerd augurkensap de duur van een kramp met ongeveer 40%, wat voor een topsporter inderdaad een verschil kan maken. Wat Sporza zegt, komt overeen met het resultaat van dit onderzoek en is daarom een beetje waar. Of augurkensap echt helpt om spierkrampen te beperken, is met één studie echter niet bewezen.
Referenties
- (2) Miller K, McDermott B, Yeargin S et al. An Evidence-Based Review of the Pathophysiology, Treatment, and Prevention of Exercise-Associated Muscle Cramps. Journal of Athletic Training. 2022;57:5-15.
- (3) Miller K, Mark G, Knight K et al. Reflex inhibition of electrically induced muscle cramps in hypohydrated humans. Med Sci Sports Exerc. 2010;42:953-961.