Buikpijn door gluten zit soms tussen je oren

Waar komt dit nieuws vandaan?

Overgevoeligheid voor gluten bestaat wel degelijk en geeft aanleiding tot een ernstige darmontsteking of coeliakie. 

• Die ziekte treft ongeveer 1 op 50 tot 1 op 200 personen.
  • Velen van hen hebben geen klachten. Als je enkel de mensen met darmklachten telt, ligt het aantal dus nog lager. 
• De diagnose van coeliakie wordt gesteld op basis van een darmbiopsie. 
• De enige mogelijke behandeling is een glutenarm of glutenvrij dieet.

Toch geloven veel meer mensen dat ze geen gluten kunnen verdragen en dat dat de oorzaak is van hun darmklachten, ook als ze geen coeliakie hebben. Ze ondervinden ook dat hun klachten verminderen zodra ze glutenarm eten (1). Onderzoekers gingen na hoe dat komt. 

• Ze vonden 80 personen met zelf-gerapporteerde glutenovergevoeligheid, waarbij coeliakie was uitgesloten, bereid om deel te nemen. 
• Ze verdeelden de deelnemers in vier groepen. 
  • Mensen die dachten dat ze gluten te eten kregen, rapporteerden maag-darmklachten, terwijl mensen die dachten dat ze iets zonder gluten aten, duidelijk minder klachten meldden. 
  • In werkelijkheid kreeg de helft van iedere groep gluten te eten en at de andere helft glutenvrij. 
  • In alle deelnemende groepen bleek dat de verwachting van mensen een cruciale rol speelde bij het al of niet ervaren van maag-darmklachten. 
    • Wie negatieve effecten verwacht nadat die gluten eet, ervaart die ook effectief, zelfs als achteraf blijkt dat die geen gluten gegeten heeft. Dat noemen we een nocebo-effect.

Bron

(1) https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2023/11/29/onderzoek-gluten/

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Gluten is een eiwit dat voorkomt in diverse graansoorten. Het wordt verwerkt in brood, gebak, pasta, couscous … Het is ook terug te vinden in voorverpakte, bewerkte producten, zoals sauzen, bouillonblokjes, bereide vleeswaren, gepaneerde producten, koekjes, melkdesserts, enzovoort. Gluten zorgt voor een lijmachtige structuur.

Sinds een tiental jaar is dit eiwit de zondebok voor veel buikklachten. Dat negatieve imago heeft gluten te danken aan onheilspellende berichten in de media naar aanleiding van de internationale bestseller Broodbuik (Wheat Belly) van William Davis en van de glutenvrije dieetboeken van onder andere de Amerikaanse celebrity Gwyneth Paltrow. Beiden stelden gluten voor als oorzaak van een hele rits chronische vage klachten en brachten zo de bal aan het rollen.

Daardoor gingen meer en meer mensen met vage buikklachten spontaan gluten vermijden. Wanneer die mensen gluten eten, ervaren ze effectief buikklachten, ook wanneer ze denken dat ze gluten eten terwijl dat niet zo is. Dit effect wordt het ‘nocebo-effect’ genoemd, en is het omgekeerde van het ‘placebo-effect’. 

• De buikklachten zijn wel degelijk echt, maar de oorzaak heeft niets met gluten te maken. 
• Verwachten dat iets darmklachten zal uitlokken, werkt in op de darmen en veroorzaakt darmklachten. 
• Hersenen en darmen zijn nauw met elkaar verbonden. Hoe dat precies zit, is nog niet helemaal uitgeklaard.

Conclusie

Wie geen gluten kan verdragen en gluten eet, krijgt problemen met het darmslijmvlies en soms ook darmklachten. Die aandoening heet coeliakie. De diagnose kan gesteld worden met een darmbiopsie. Coeliakie wordt behandeld met een glutenarm dieet. Daarnaast vermijden sommige mensen gluten bij darmklachten, in de overtuiging dat ze er ook overgevoelig aan zijn, terwijl ze na onderzoek geen coeliakie blijken te hebben. Toch ontwikkelen ze darmklachten wanneer ze denken iets te eten dat gluten bevat en voelen ze zich beter wanneer ze gluten vermijden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek. De klachten zijn wel degelijk echt. De oorzaak zit tussen de oren.

Referenties

(2) De Graaf C, Lawton C, Croden F et al. The effect of expectancy versus actual gluten intake on gastrointestinal and extra-intestinal symptoms in non-coeliac gluten sensitivity: a randomised, double-blind, placebo-controlled, international, multicentre study. Lancet Gastroenterol Hepatol 2023; 28 Nov