Wat is het?
De zenuwen van ons lichaam geven vanuit de hersenen prikkels door naar de spieren en de huid zodat we respectievelijk kunnen bewegen en voelen. Deze prikkels regelen ook de werking van de organen.
Een van de complicaties van diabetes is aantasting van de zenuwen. Te hoge bloedsuikerspiegels beschadigen immers de bloedvaten die de zenuwen van bloed voorzien. Belemmering van die toevoer heeft zijn weerslag op het functioneren van zenuwen. Het is dus erg belangrijk om je diabetes goed onder controle te houden.
Soms zijn de klachten veroorzaakt door zenuwaantasting het eerste teken van diabetes.
Afhankelijk van het beschadigde onderdeel van het zenuwstelsel delen artsen zenuwaantasting in in specifieke klinische ziektebeelden die gekenmerkt worden door typische symptomen.
Zenuwaantasting in de voeten
Deze vorm van zenuwaantasting komt heel vaak voor bij diabetes. Hierbij kan je last hebben van een tintelend of verdoofd gevoel in de voeten. Dat is vaak pijnlijk. Ook spierkrampen en een rusteloos gevoel in de benen kunnen voorkomen. Hoe langer de zenuwaantasting aanwezig is, hoe meer de spieren verzwakken. In een vergevorderd stadium kunnen zelfs de handen aangetast zijn. Kenmerkend voor dit soort zenuwaantasting is dat de klachten symmetrisch zijn.
Je wordt druk of pijn in de voeten veel minder goed gewaar. Iemand met gezonde voetzenuwen die knellende schoenen draagt of bij lang marcheren blaren krijgt, zal omwille van de pijn zijn schoenen uitdoen en de voeten laten rusten. Mensen met zenuwaantasting zullen met knellend schoeisel veel langer blijven rondlopen, met ernstige wonden tot gevolg. Bovendien zijn bij diabetes vaak ook de bloedvaten beschadigd, wat genezing van de wonden bemoeilijkt. Dus blijven rondlopen met deze letsels zal de toestand alleen maar verergeren.
Aantasting van de kleine zenuwvezels
Deze vorm van aantasting kan al aanwezig zijn bij licht verhoogde bloedsuikerwaarden, dus nog voor je diabetes hebt. Typische klachten zijn een branderig en tintelend verdoofd gevoel in de voeten. Je voelt minder goed koude en warmte. Spierklachten zijn er niet.
Zenuwaantasting met pijn in rug en bovenbeen
Dit komt meestal voor bij oudere mannen of personen van middelbare leeftijd bij wie de diabetes slecht onder controle is. Er is verminderde spiermassa en spierzwakte in de heup en dij. De klachten verminderen opvallend binnen de 6 en 18 maanden na het bereiken van een betere behandelingsbalans.
Druk op de zenuwwortel in de borstkas
Men herkent deze vorm van zenuwaantasting slecht. En toch komt het niet zelden voor. Deze aandoening begint tussen de 50 en 70 jaar bij patiënten met diabetes type 2. De belangrijkste klacht is hevige pijn aan een kant van de borstkas, die in enkele dagen tijd zijn piek bereikt. Dit gaat soms gepaard met gevoelsstoornissen en zwakte in borst- of buikspieren. Dikwijls verlies je dan gewicht. Deze aandoening verdwijnt meestal spontaan.
Mononeuropathie
Wanneer slechts één zenuw aangetast is, noemen we dit mononeuropathie. Typisch bij diabetes is de aantasting van de femoraliszenuw, wat pijn en spierzwakte in het bovenbeen veroorzaakt. Dit verdwijnt meestal spontaan.
Het carpaletunnelsyndroom komt vaak voor bij diabetes. De polszenuw is dan aangetast en veroorzaakt pijn en gevoelsstoornissen in de vingers.
Aantasting van de oogzenuwen
Deze vorm van zenuwaantasting kan leiden tot dubbelzien, afgezakt bovenste ooglid, de onmogelijkheid om een oog in een bepaalde richting te draaien, afwijkende oogstand (het oog staat bvb. naar buiten gedraaid) en een grotere pupil hetgeen het lezen bemoeilijkt. Dit geneest vaak spontaan.
Aantasting van de orgaanzenuwen
Wanneer de zenuwen van de organen beschadigd zijn, kan dit leiden tot de volgende klachten:
- verstoord of onregelmatig hartritme,
- duizeligheid bij opstaan,
- diarree of obstipatie,
- misselijkheid na de maaltijd,
- problemen met plassen,
- erectiestoornissen,
- zweetstoornissen en veranderingen in de huid,
- verzwakken of verdwijnen van de symptomen van hypoglycemie (te lage suikerspiegel in het bloed),
- vochtophoping (oedeem).
Hoe vaak komt het voor?
Elke persoon met diabetes kan een of andere vorm van zenuwaantasting krijgen. Tot een vierde van alle mensen met diabetes zou klachten vertonen, en van alle personen met diabetes heeft 16% aanhoudende zenuwpijn.
Hoe stelt je arts de aandoening vast?
Je arts kan door je vragen te stellen en een lichamelijk onderzoek te doen al heel wat te weten komen. Aantasting van de grotere zenuwen wordt vastgesteld via een naaldonderzoek of elektromyogram (EMG). Om aantasting van de kleinere zenuwen op te sporen, wordt de gevoeligheid van bepaalde lichaamsdelen getest. Een huidbiopsie kan bovendien verlies van kleine zenuwvezels aantonen.
Wat kun je zelf doen?
Zorg voor een goede voethygiëne. Was de voeten dagelijks grondig en droog ze goed af (voorkom verweking tussen de tenen). Voorkom kloven (vooral aan de hielen) en gebruik een hydraterende zalf. Verzorg de nagels, knip ze recht af om ingroeien te voorkomen, en vijl de scherpe kanten bij voorkeur weg met een kartonnen vijltje. Laat eeltplekken en eksterogen verwijderen door een pedicure of podoloog; doe dat zeker niet zelf!
Draag goede kousen en schoeisel, zowel binnen- als buitenshuis. Zorg ervoor dat je geen verwondingen oploopt. Loop dus niet op blote voeten en vermijd contact met warmtebronnen. Controleer je schoenen op oneffenheden en vreemde voorwerpen alvorens ze aan te trekken. Bekijk je voeten dagelijks en betast ze. Zo vervang je het pijnalarm. Schakel zo nodig de hulp in van een huisgenoot of een thuisverpleegkundige.
Waarschuw onmiddellijk een arts als je een blaar of wonde aan de voet hebt. Zorg ervoor dat je diabetes optimaal onder controle is. Stop met roken, want roken verergert de zenuwaantasting.
Wat kan je arts doen?
Bepaalde geneesmiddelen tegen depressie en epilepsie kunnen een gunstig effect hebben op zenuwpijn bij diabetes. Helpen deze niet of zijn ze niet geschikt, dan kan de arts pijnstillers voorschrijven die morfine of morfineachtige stoffen bevatten.
Om de pijn te verlichten kan transcutane zenuwstimulatie (TENS) worden overwogen. Hierbij plaatst men elektroden op de huid die elektrische stroom opwekken. De stroom prikkelt de zenuwen, waardoor de pijn vermindert.
Als je lijdt aan een aantasting van de orgaanzenuwen, kan de arts je geneesmiddelen voorschrijven die de klachten van duizeligheid bij het opstaan, van misselijkheid of diarree verminderen.
Meer weten?
https://www.diabetes.be/zenuwaantasting