Vliegreizen en ziekte

Laatst aangepast op 13/11/2019

Wat is het?

In een vliegtuig zijn de atmosferische omstandigheden niet gelijk aan die op de grond. De zuurstofdruk daalt met toenemende hoogte, d.w.z. dat de hoeveelheid zuurstof in het bloed vermindert naarmate je hoger komt. De lucht in een vliegtuigcabine wordt continu gerecycleerd, wel 6 tot 12 keer per uur. Op zeeniveau is 98% van het hemoglobine (een eiwit in de rode bloedcellen dat de zuurstof kan binden) met zuurstof verzadigd. Op 2100 m hoogte is dat nog 92%, op 3000 m nog slechts 87%. Bovendien is de lucht zeer droog. De luchtvochtigheid varieert tussen 10% en 20%.

Deze elementen hebben een invloed op ons lichaam. Aandoeningen waarbij de zuurstofconcentratie al laag is (bijv. astma of bloedarmoede) en doorbloedingsstoornissen (bijv. hartinfarct) kunnen verergeren tijdens een vlucht op grote hoogte.

Daarnaast is er ook een constante verandering van de luchtdruk in het vliegtuig, waardoor ook de druk verandert in gesloten holtes, zoals de sinussen en het middenoor. We kennen allemaal het drukgevoel dat ontstaat in de oren tijdens opstijgen en dalen.

Ten slotte kunnen sommige aandoeningen of trauma’s speciale zorgen vereisen. Denk aan een persoon met diabetes bij wie de bloedsuiker ontspoort, of een skiër die na een beenbreuk geopereerd is en een groot gipsverband draagt.

Hou hier rekening mee bij het plannen van een vliegreis. Sommige zaken moet je vooraf melden aan de reisorganisator, zodat hij zo nodig voor aangepaste hulp kan zorgen, zoals zuurstof of liggend vervoer.

Wat kun je zelf doen?

Oorpijn, veroorzaakt door de drukverandering in het middenoor, kun je voorkomen door de buis van Eustachius (verbinding tussen keelholte en middenoor) te openen met slik- en/of gaapbewegingen. Een kauwgum nemen en/of extra drinken bij het opstijgen en dalen kan de druk in de oren verminderen. Geef zuigelingen extra borst- of flesvoeding tijdens het opstijgen en dalen, en evt. een fopspeentje.

Sommige aandoeningen moeten altijd vooraf gemeld worden aan de reisorganisator of de vliegmaatschappij. Je moet dan een medische vragenlijst invullen, het MEDIF-formulier (Standard Medical Information Form for Air Travel), die je kan opvragen bij je reisorganisator of afprinten van de website van de vliegmaatschappij. Het gaat vooral over hart- en vaatziekten, longaandoeningen, sommige besmettelijke ziekten, recente chirurgische ingrepen en psychiatrische aandoeningen. Bespreek dit vooraf met je arts.

De volgende aandoeningen moeten steeds vooraf gemeld worden:

recent hartinfarct en vernauwingen van de kransslagaders die gepaard gaan met bijv. pijn op de borst;
recente beroerte (hersenbloeding, bloedklonter in de hersenen);
bloedarmoede (hemoglobine <7,5 g/dL);
recente ernstige kwetsuren en operaties;
chronische longziekten die zuurstoftherapie vereisen, zoals astma, COPD, longkanker, …;
Besmettelijke ziekten zoals tuberculose, difterie en waterpokken in de natte-blaasjes-fase;
psychosen met mogelijke acute opstoten.

Deze aandoeningen zijn in principe geen beperking om met het vliegtuig te reizen, maar er is vooraf een planning nodig i.f.v. de speciale vereisten. Bespreek je reis vooraf met je arts, en vraag of er extra maatregelen moeten genomen worden.

Bij hart- en vaatziekten moeten personen, om zonder problemen te kunnen reizen, in staat zijn om minstens 100 m te lopen of een trap op te kunnen.
Bij personen met longaandoeningen moet de zuurstofverzadiging hoger zijn dan 95%. Bij lagere waarden moet de mogelijkheid van zuurstoftoediening tijdens de vlucht voorzien worden.
Mensen die lijden aan psychosen met evt. acute aanvallen moeten een begeleider voorzien.
Voor personen met diabetes moeten vooraf de dieetmaaltijden en de nodige tussendoortjes besteld worden. Zij mogen hun insuline en injectiemateriaal in de handbagage meenemen. Als er door verschillende tijdszones wordt gevlogen, moeten diabetici vooraf met hun behandelende arts het insulineschema bespreken.
Mensen die een ongeval hebben gehad, zijn soms niet in staat om een normale zittende houding aan te nemen en de veiligheidsgordel om te doen. Liggend transport kan nodig zijn. Er moet ook vooraf met de arts besproken worden of een bloedverdunner tijdens de vlucht nodig is, bijvoorbeeld na een ingreep of bij het dragen van een gipsverband.
Na operaties aan het middenoor wordt aanbevolen om niet te vliegen gedurende 2 tot 4 weken na de ingreep.
Zwangere vrouwen bespreken best hun vliegtuigreis met hun arts of vroedvrouw. In principe kan een vrouw bij een normale zwangerschap veilig met het vliegtuig reizen. Het kan echter afgeraden worden bij verhoogde kans op bloedingen, vroegtijdige weeën, … Tussen de 28ste en de 36ste week van de zwangerschap is een attest nodig dat alles normaal verloopt. Vanaf week 37 worden vliegtuigreizen afgeraden. Er zijn echter verschillen tussen de verschillende vliegmaatschappijen, dus raadpleeg best vooraf even de website van de vliegmaatschappij.

Wat kan je arts doen?

Je arts zal je medische conditie en de geplande reis met je bespreken. Een attest kan nodig zijn om te bewijzen dat de vliegtuigreis veilig kan verlopen. Ook noodzakelijke medicatie voor tijdens de vlucht zal je arts met je besproken en zo nodig attesteren. Een persoon met diabetes heeft bijvoorbeeld een glycemiemeter en insuline nodig in het vliegtuig.

Welk materiaal is aanwezig op een vliegtuig?

Naast medicinale zuurstof en een eerstehulpkoffer (First Aid Kit of FAK) is er altijd een koffer voor dringende medische hulp aanwezig (Emergency Medical Kit of EMK). Die bevat materiaal dat eigenlijk door een arts gebruikt wordt, zoals een stethoscoop, bloeddrukmeter, spuiten en naalden, en medicatie voor dringende eerste hulp. De bemanning is niet bevoegd om dit soort zorgen toe te dienen. In grote toestellen is er ook een defibrillator voor de behandeling van hartritmestoornissen (een SAED of SemiAutomatische Externe Defibrillator), en het cabinepersoneel is getraind om die te gebruiken.

Meer weten?

Bronnen

https://www.ebpnet.be/
Het Medisch Attest. Wetgeving, deontologie en praktijk.

Bronnen

https://www.ebpnet.be/
Het Medisch Attest. Wetgeving, deontologie en praktijk.

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.