Wat is het?
Een hernia (of breuk) is een uitstulping van een stuk weefsel of orgaan uit de lichaamsholte waar het normaal gezien in ligt.
- Dat is bijv. het geval als vetweefsel of darmen door een opening in de buikwand naar buiten komen.
Bij kinderen komen hernia’s regelmatig voor.
- Het gaat bijna altijd om een aangeboren defect in de buikwand.
- Hernia’s kunnen voorkomen ter hoogte van de bovenbuik, de lies, het dijbeen en rond de navel.
- Over het algemeen zijn hernia’s niet gevaarlijk.
- Als er echter een stuk weefsel vast komt te zitten in de breuk, kan dat de bloedtoevoer afsluiten.
- Daardoor kan het weefsel afsterven.
- Dit noemen we inklemming, klembreuk of ingeklemde breuk.
Ook een scheurtje van de schijf tussen 2 wervels, met uitpuiling van materiaal, noemen we een hernia (of discus hernia). Daar zullen we in deze richtlijn niet verder op ingaan.
Soorten hernia's
Buikwandbreuken komen voor op de middenlijn tussen de navel en het borstbeen, waar de rechte buikwandspieren aan elkaar aanhechten.
- Er is dan een opening tussen de buikspieren, waardoor wat vet naar buiten puilt.
- Dat veroorzaakt een voelbare zwelling.
Vlak boven de navel kan een hernia ontstaan door uitpuiling van vetweefsel.
- Vaak is het niet mogelijk om het vetweefsel terug te duwen.
- Deze hernia is zelden gevaarlijk, maar zal niet vanzelf genezen.
Een echte navelbreuk is de meest voorkomende hernia bij kinderen.
- Meestal geneest het vanzelf.
- Hoe kleiner de breuk, hoe langer je kan afwachten en hoe groter de kans dat de opening vanzelf sluit.
- Er treden weinig complicaties op bij navelbreuken.
Bij liesbreuken is er een opening tussen de buikholte en de lies.
- Die verbinding is normaal tijdens de ontwikkeling (o.a. indaling van de teelballen), maar sluit meestal rond de geboorte.
- Als dat niet het geval is, kan een stuk darm, buikvlies of een eierstok in het lieskanaal afdalen en soms vast komen te zitten.
- Dat kan pijnlijk zijn, en bij ongeveer een kwart van de kinderen is er sprake van inklemming.
Bij jongens kan deze verbinding ook vochtophoping veroorzaken tot aan de teelbal.
- Dat noemen we een waterbreuk of hydrocoele.
- Het geeft meestal weinig klachten en geneest vanzelf.
Hoe vaak komt het voor?
Hernia’s komen regelmatig voor bij kinderen. Meestal zijn ze ongevaarlijk.
Een navelbreuk komt voor bij ongeveer 10% van de pasgeborenen, en nog vaker bij baby’s die te vroeg geboren worden.
Een liesbreuk komt voor bij een aantal procent van de kinderen.
- Het komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes.
- Het komt vooral voor aan de rechterkant.
- 1 op de 10 kinderen heeft een liesbreuk aan beide kanten.
- Inklemming van een liesbreuk komt het vaakst voor bij baby’s jonger dan 12 maanden oud.
Een waterbreuk komt voor bij 1 op de 10 jongens en wisselt in ernst en grootte.
Hoe kan je het herkennen?
Je herkent hernia aan een zwelling op een ongewone plaats.
- Die zwelling kan er continu zijn of komen en gaan.
- De omvang kan veranderen in de loop van de tijd.
- Typisch is dat ze toeneemt bij verhoging van de druk, zoals bij huilen, hoesten, niezen, rechtkomen …
- Meestal kan je ze met de hand wegdrukken.
Een hernia geeft vaak geen klachten en het risico op inklemming is heel klein. Soms veroorzaakt een hernia pijn. Dat is een reden om over te gaan tot behandeling.
Hoe kan je arts de aandoening vaststellen?
De arts luistert naar het verhaal van de ouders en stelt vragen. Tijdens een lichamelijk onderzoek probeert hij of zij de zwelling vast te stellen. Daarna bekijkt de arts of die de zwelling kan terugduwen.
- Bij een ingeklemde breuk kan dat niet.
- Daardoor doet het pijn als je het probeert.
Soms moet de arts de grootte van de opening die de hernia veroorzaakt (de breukpoort) onderzoeken, bijv. bij een navelbreuk.
- Daarvoor probeert de arts met de wijsvinger door de opening te duwen.
Om een waterbreuk te bevestigen, schijnt de arts met een lichtje door de zwelling van de teelbal.
- Doordat de zwelling enkel uit vocht bestaat, zal het lichtje hier doorheen schijnen.
Beeldvorming zoals echografie kan nuttig zijn als de diagnose niet zeker is of om de grootte van de breukpoort te bepalen.
Wat kan je arts doen?
Hernia’s veroorzaken niet altijd klachten. Sommige breuken moet je wel altijd laten opereren, zoals bijv. een hernia boven de navel en een liesbreuk.
- Bij een breukoperatie brengt de arts het weefsel weer op zijn plaats en sluit de breukopening.
- De operatie vindt over het algemeen plaats in een dagziekenhuis.
- Na de behandeling komt de klacht zelden terug.
Andere breuken, zoals een navelbreuk, moet je enkel laten opereren als:
- ze pijn of inklemming veroorzaken;
- nog steeds aanwezig zijn boven de leeftijd van 4 jaar;
- er vraag naar behandeling is, bijvoorbeeld omwille van esthetische redenen.
Bij een ingeklemde liesbreuk moet het ingeklemde weefsel bevrijd worden voordat het afsterft.
- Soms kan de arts dat met de hand doen.
- In andere gevallen is een dringende operatie nodig.
Bij een waterbreuk opereert de arts enkel in bepaalde gevallen:
- bij grote vochtophopingen en hinder in het dagelijks leven;
- als de waterbreuk zich voor het eerst ontwikkelt na de vroege jeugd of optreedt bij een kind ouder dan 4 jaar.
Meer weten?
- https://www.thuisarts.nl/navelbreuk/ik-heb-navelbreuk
- https://www.thuisarts.nl/liesbreuk/ik-heb-mogelijk-liesbreuk