Wat is CRISPR-Cas?

Waar komt dit nieuws vandaan?

De genetische technologie CRISPR haalde reeds uitvoerig de media. CRISPR is een onderdeel van het afweersysteem van bacteriën tegen virussen. Samen met het enzym Cas9 vormen ze de basis voor de populaire CRISPR-Cas9-techniek, die gebruikt kan worden voor het gericht bewerken van het genetisch materiaal van elk levend organisme (dieren, mensen, planten, algen, schimmels en bacteriën). Eigenlijk werkt CRISPR-Cas als een knipschaar die heel precies foutjes uit genetisch materiaal kan knippen.

De Franse professor en onderzoekster Emmanuelle Charpentier, een van de ontdekkers van de CRISPR-Cas-techniek, legt de procedure uit door onze genetische informatie te vergelijken met een kookboek (1). Dit dik kookboek staat volgeschreven met recepten, waarbij de ‘woorden’ genetische codes zijn. Het kookboek van een mens omvat ruim 20.000 ‘woorden’ of genen. En ieder gen bevat, simpel gezegd, de code voor een eiwit. Eiwitten zijn bouwstenen waaruit alle levende materie is opgebouwd. De CRISPR-Cas-methode kan woorden in het boek vervangen door andere woorden. Het is dus een vorm van genetische wijziging, en dit boezemt angst in voor wie deze techniek niet begrijpt.

Bron

(1) https://www.demorgen.be/wetenschap/bacteriebioloog-emmanuelle-charpentier-genetische-modificatie-zal-ons-helpen-te-overleven-b60f43b8/

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

CRISPR-Cas9 is dus een genetische knipschaar die op een heel precieze manier stukjes DNA, bijvoorbeeld afwijkende stukjes die mensen ziek maken, kan wegknippen en op die manier het DNA kan veranderen (2). Het systeem werd ontdekt in de jaren 90 en biedt ongekende mogelijkheden. Wereldwijd worden nieuwe toepassingen bedacht die sterk tot de verbeelding spreken. De techniek doet echter ook heel wat ethische vragen rijzen, zeker wanneer wordt ingegrepen in het DNA van embryo’s. Dit bleek toen Chinese wetenschappers in stilte aan een genetisch gemanipuleerde tweeling ‘geknutseld’ hadden. De baby’s zouden na toepassing van de CRISPR-Cas-techniek niet met hiv besmet kunnen worden.

CRISPR-Cas werkt veel preciezer dan andere technieken die genetisch materiaal wijzigen, maar het heeft ook nadelen. De methode wil nog wel eens missen, waarna ze moet worden bijgesteld. Bovendien is CRISPR-Cas wel érg eenvoudig. Daardoor ligt biotechnologie ook binnen het bereik van minder rijke laboratoria en onderzoeksinstellingen, wat de kans op misbruik groter maakt. Is het een nieuwe stap richting ‘designer baby’s’ of is dit de toekomst voor een betere geneeskunde? En kan het een oplossing zijn voor bedreigingen zoals de klimaatverandering, waarbij gemodificeerde gewassen droogte en hitte beter kunnen weerstaan? Veel voer voor discussie.

Meer weten over de CRISPR-methode en de toepassingen?

• https://www.eoswetenschap.eu/technologie/hoe-werkt-crispr-cas
• https://www.eoswetenschap.eu/tag/crispr-cas9

Of bekijk via volgende link een leerrijke video: https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/27/uitroeien-van-eenvoudige-erfelijke-ziekten-weer-stap-dichterbij-met-crispr-cas-13703842-a1578985

Conclusie

CRISPR-Cas9 is een techniek die zeer precies (zieke) stukjes DNA uit genetisch materiaal kan knippen en op die manier het DNA kan wijzigen. Dit systeem biedt ongekende mogelijkheden, maar roept ook veel ethische vragen op. Morrelen aan genetisch materiaal, zelfs al gebeurt dit zeer gericht, boezemt altijd angst in. Het debat over wenselijkheid, risico’s, baten en grenzen is daarom zeer belangrijk.

Referenties

(2) M. Finoulst, P. Vankrunkelsven, G. Matthijs. Genetische technologie CRISPR komt in een stroomversnelling. Tijdschr. voor Geneeskunde, 73, nr. 19, 2017 doi: 10.2143/TVG.73.19.2002427