Waarom het weigeren van het poliovaccin strafbaar is

Wat weten we hierover?

Wat is polio?

Het poliovirus is een zeer besmettelijk virus dat bij zo’n 10% van de besmette personen griepachtige verschijnselen veroorzaakt. Minder dan 1% krijgt kinderverlamming (polio).

Poliovaccin

In 1967 werd in België de poliovaccinatie bij wet verplicht. Deze verplichting heeft voor een groot deel te maken met de ernstige situatie van de polio-epidemieën in België in de jaren 50, en het op de markt komen van de poliovaccins. Het is het enige verplichte vaccin bij zuigelingen in België.

Men wilde toen absoluut kinderverlamming (polio) de wereld uithelpen. Het paste ook in een globaal uitroeiingsprogramma van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De aandoening en de gevolgen ervan waren nog in het geheugen gegrift. De voorbije decennia kwam polio niet meer voor in België, waardoor we de gevolgen van kinderverlamming niet meer kennen.

Weigering vaccin is strafbaar

Deze week veroordeelde de rechtbank in Tongeren een ouderpaar tot een celstraf van een maand en 800 euro boete omdat ze hun kind weigerden te laten vaccineren.

Jaarlijks komen er zo enkele honderden dossiers bij het parket terecht. Maar in veel gevallen laten de ouders – afgeschrikt door de boete – hun kind toch nog vaccineren of wordt het dossier geseponeerd.

Een veel gebruikt argument van weigerachtige ouders is dat polio niet meer voorkomt in België en de poliovaccinatie daarom zinloos is.

Bron

(1) https://www.hbvl.be/cnt/dmf20230102_94640507

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Polio bestaat nog steeds

De poliovaccinatie blijft absoluut noodzakelijk. Zolang polio ergens in de wereld voorkomt, kan het ook bij ons weer opduiken zodra er voldoende vatbare mensen zijn.

Het laatste geval van polio in België dateert van 1989 (2). Een besmet persoon uit het buitenland bracht het virus naar België. Voor personen die niet gevaccineerd zijn, is dat steeds een risico. In Vlaanderen bedroeg de vaccinatiegraad voor polio in 2021 93,6% (3).

Nieuw poliovirus

De vaccinatiegraad in ontwikkelingslanden is niet optimaal. Naast enkele haarden in Pakistan en Afghanistan, circuleren er virussen die ontstaan zijn uit een levend-afgezwakt poliovirus dat gebruikt wordt bij orale poliovaccins (https://www.gezondheidenwetenschap.be/gezondheid-in-de-media/circuleert-er-een-poliovirus-dat-afstam...). Deze vaccins worden nog gebruikt in grote delen van de wereld, onder andere in ontwikkelingslanden. In extreem zeldzame gevallen wordt zo’n ‘vaccinvirus’ opnieuw actief door mutaties nadat het bij niet-gevaccineerde mensen rondgaat.

In de zomer van 2022 werden in Londen - Groot-Brittannië is sinds 2003 poliovrij - toch poliovirussen in het rioolwater ontdekt (4). Deze poliovirussen zijn afkomstig van de levend-afgezwakte poliovirussen uit orale poliovaccins. De Britse gezondheidsautoriteiten riepen op om kinderen in Londen een booster van het poliovaccin toe te dienen om de immuniteit tegen polio weer op te drijven en de kans op vatbaarheid te verkleinen (5).

Ook bij ons wordt het rioolwater door Sciensano getest sinds de komst van de Oekraïense vluchtelingen, maar daarvan zijn er op dit moment geen cijfers, omdat er eerst een haalbaarheidsstudie werd uitgevoerd (6).

Nieuwe poliovaccins

België en andere industrielanden schakelden in 2000 over naar het inspuitbaar, geïnactiveerd vaccin dat geen levend-afgezwakt virus bevat. Het is zeer veilig en werkt heel goed. 

Het tot dan toe gebruikte oraal vaccin is ook bijzonder doeltreffend, maar kan in 1 op 1 tot 5 miljoen toedieningen zelf polio veroorzaken (7).

Vaccinatieschema in België

In België wordt het poliovaccin gecombineerd in één spuit met de vaccins tegen difterie, tetanus, kinkhoest, haemophilus influenzae b en hepatitis B. Het wordt toegediend in 4 keer: op 8, 12 en 16 weken en op 15 maanden (8). Op zes jaar volgt een booster.

Vaak weigeren ouders vaccins uit onwetendheid. Dat wordt het best aangepakt met een duidelijke communicatie naar en goede informatie voor de ouders.

Conclusie

De inenting tegen polio is de enige verplichte vaccinatie bij zuigelingen in België. Omdat de vaccinatiegraad in ontwikkelingslanden niet optimaal is, en er een levend-afgezwakt vaccin gebruikt wordt dat in zeer zeldzame situaties kan veranderen in een ziekmakend virus, blijft de poliovaccinatie nodig. Het vaccin weigeren is strafbaar in België. Ouders die het vaccin weigeren, doen dat meestal uit onwetendheid: ze denken dat polio niet meer voorkomt. Maar zolang polio niet is uitgeroeid, is vaccinatie een ‘must’.

Referenties

• (2) https://www.sciensano.be/nl/gezondheidsonderwerpen/poliomyelitis-polio/cijfers#poliomyelitis-in-belg...
• (3) https://www.laatjevaccineren.be/vaccinatiegraad-in-cijfers-2021
• (4)Klapsa D, Wilton T, Zealand A et al. Sustained detection of type 2 poliovirus in London sewage between February and July, 2022, by enhanced environmental surveillance. The Lancet, oct 2022.
• (5)https://www.england.nhs.uk/london/2022/09/22/children-aged-5-9-in-london-able-to-get-polio-booster-j...
• (6) https://www.sciensano.be/sites/default/files/poliovirus_nl_final_1.pdf
• (7)Van Damme P. De Coster I, Bandyopadhyay S et al. The safety and immunogenicity of two novel live attenuated monovalent (serotype 2) oral poliovirus vaccines in healthy adults: a double-blind, single-centre phase 1 study. Lancet, 4 jun 2019.
• (8)https://www.laatjevaccineren.be/polio#:~:text=Voor%20volwassenen%20is%20het%20vaccin,het%20vaccin%20....