In het nieuws
Op zaterdag 5 april overleden twee deelnemers tijdens de Ronde van Vlaanderen voor wielertoeristen. Bij een van hen was hartfalen de oorzaak van het overlijden. Dit roept de vraag op of liefhebbers van intensieve sporten zich zorgen zouden moeten maken. Tegelijkertijd laait de discussie over het al dan niet verplicht screenen van amateursporters weer op.
Conclusie
Aangezien plotselinge hartdood bij atleten erg zeldzaam is, zijn experts van mening dat verplichte screening niet aangewezen is. De huidige methoden kunnen plotse dood niet helemaal uitsluiten en ze kunnen leiden tot stressvolle of onnodige onderzoeken. Inspanningen zouden zich moeten richten op gepersonaliseerde screening in samenspraak met de arts. Voor nu is het belangrijk dat sporters goed naar hun lichaam luisteren en bij klachten een arts raadplegen.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Het nieuws over het overlijden van twee deelnemers aan de wielerwedstrijd ‘We Ride Flanders’ haalde verschillende kranten en TV-stations, waaronder VRT NWS (1). Een Nederlander stierf aan de gevolgen van hartfalen aan de Taaienberg in Maarkedal. Een Franse deelnemer werd onwel aan de Oude Kwaremont in Kluisbergen en overleed. De geïnterviewde experten sportcardiologie blijken echter geen voorstander te zijn van een preventieve hartscreening voor alle amateursporters.
Bron
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Hartfalen betekent dat je hart niet meer krachtig genoeg pompt, waardoor je lichaam minder zuurstof en voedingsstoffen krijgt. Dat kan leiden tot ernstige problemen. Naar schatting 1-2% van de volwassen Europese bevolking heeft klachten als gevolg van hartfalen.
Plots overlijden door hartfalen bij atleten krijgt veel media-aandacht omwille van het dramatische karakter. Nochtans gaat het hier om een uiterst zeldzaam fenomeen: studies rapporteren cijfers van 1 tot 3 op 100.000 atleten die jaarlijks overlijden door hartfalen. De meeste overlijdens door hartfalen komen voor in de niet-sportieve bevolking (2).
Er is veel discussie over het verplicht screenen van amateursporters om plotselinge hartdood te voorkomen.
- Grote Amerikaanse en Europese medische organisaties zoals de ‘European Society of Cardiology’ hebben uiteenlopende aanbevelingen over dit onderwerp.
- Daarnaast bestaan er verschillende sportpraktijken die sportmedische geschiktheidsonderzoeken aanbieden met als doel te bepalen of een (beginnend) sporter veilig kan sporten of niet.
In België concludeerde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg in 2015 dat verplichte screenings voor jonge sporters niet effectief zijn (3). Het risico op plotselinge hartdood is heel laag en de screeningsmethoden (zoals vragenlijsten, lichamelijk onderzoek en hartfilmpjes) zijn niet altijd betrouwbaar. Dat kan leiden tot onnodige onderzoeken en stress. Dit advies ligt in lijn met het eerdere advies van de Hoge Gezondheidsraad uit 2013 (4).
In een recenter rapport van 2021 beveelt de European Society of Cardiology wel gerichte screening voor specifieke risicogroepen aan.
- Ze adviseert screening op hart- en vaatziekten voor atleten die tot de hoogrisicogroepen behoren, zoals atleten met symptomen of risicofactoren (5).
- Algemeen toepassen van screening zonder duidelijke aanwijzingen is weinig effectief en betrouwbaar.
Wetenschappers zijn bezig met de screeningsmethoden voor sporters te verbeteren. Ze raden aan om de screening aan te passen aan de individuele sporter (2)(6). Tot die tijd is het belangrijk dat sporters goed naar hun lichaam luisteren. Heb je tijdens een intensieve sportinspanning klachten zoals duizeligheid of pijn op de borst? Stop dan meteen met de inspanning. Nadien is het nuttig om een arts raadplegen.
Conclusie
Aangezien plotselinge hartdood bij atleten erg zeldzaam is, zijn experts van mening dat verplichte screening niet aangewezen is. De huidige methoden kunnen plotse dood niet helemaal uitsluiten en ze kunnen leiden tot stressvolle of onnodige onderzoeken. Inspanningen zouden zich moeten richten op gepersonaliseerde screening in samenspraak met de arts. Voor nu is het belangrijk dat sporters goed naar hun lichaam luisteren en bij klachten een arts raadplegen.
Referenties
- (2) Dores H, Dinis P, Viegas JM et al. Preparticipation Cardiovascular Screening of Athletes: Current Controversies and Challenges for the Future. Diagnostics 2024,14, 2445.
- (3) Desomer A, Gerkens S, Vinck I et al. Moeten jonge sporters een hartscreening ondergaan? Health Technology Assessment (HTA). Brussel. Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). 2015. KCE Reports 241A.
- (4) Hoge Gezondheidsraad. Advies van de Hoge Gezondheidsraad nr. 8861. 9 januari 2013.
- (5) Pelliccia A, Sanjay S, Gati S., et al. 2020 ESC Guidelines on sports cardiology and exercise in patients with cardiovascular disease. European Heart Journal 2021;42(1):17-96. DOI: 10.1093/eurheartj/ehaa605
- (6) Hajduczok AG, Ruge M, & Emery MS. Risk Factors for Sudden Death in Athletes, Is There a Role for Screening? Current cardiovascular risk reports 2022; 16(10): 97–109.