Is koffie schadelijk tijdens de zwangerschap?

Waar komt dit nieuws vandaan?

Een IJslandse onderzoeker ging na of cafeïne tijdens de zwangerschap schadelijk kan zijn (1). Cafeïne komt hoofdzakelijk voor in koffie, net als in thee, energiedranken, sommige frisdranken en cacaobonen. In de natuur beschermt cafeïne planten tegen bepaalde insecten door hen te verlammen.

Om een antwoord te vinden op zijn onderzoeksvraag, voerde de IJslandse onderzoeker een literatuurstudie uit. Hij vond 9 studies die het verband nagingen tussen cafeïne en zwangerschappen:

• Alle 9 studies onderzochten miskramen.
• Vijf van de 9 studies onderzochten doodgeboorte.
• Vijf van de 9 studies onderzochten een laag geboortegewicht.
• Drie van de 9 studies onderzochten vroeggeboorte.
• Drie van de 9 studies onderzochten kinderleukemie.

Enkele studieresultaten:

• Acht van de 9 studies over miskramen stelden een verhoogd risico vast na cafeïneconsumptie. Het risico steeg met 7 tot 14% per 100 mg cafeïne per dag, wat overeenkomt met een gemiddelde kop koffie.
• Vier van de 5 studies vonden een relatie tussen cafeïne en doodgeboren kinderen, met een stijging van het risico van 9 tot 19% per extra kop koffie per dag.
• De meeste studies stelden een verhoogd risico vast op een laag geboortegewicht, vroegtijdige geboorte en acute leukemie na cafeïneconsumptie.

De onderzoeker komt tot het besluit dat alle cafeïnehoudende dranken moeten afgeraden worden tijdens een zwangerschap.

Bron

(1) James JE. Maternal caffeine consumption and pregnancy outcomes: a narrative review with implications for advice to mothers and mothers-to-be. BMJ Evid Based Med. 2020;bmjebm-2020-111432.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Een belangrijke beperking van deze literatuurstudie is dat alle geïncludeerde studies waarnemend van aard zijn. De waargenomen relaties zijn niet altijd oorzakelijke verbanden. Onderzoek in het verleden toonde aan dat mensen die veel koffie drinken, vaker rokers of ex-rokers zijn: de relatie tussen cafeïne en zwangerschapsproblemen zou dus geheel of gedeeltelijk kunnen komen door rookgedrag, en niet door cafeïne zelf.

Een tweede minpunt van deze studies is dat de hoeveelheid cafeïne niet gemeten werd, maar door de deelnemers aangegeven. Een kop koffie bevat 70 tot 140 mg cafeïne, naargelang de bereidingswijze. Thee bevat 30 tot 50 mg cafeïne per kop, ook naargelang de theesoort. Een liter frisdrank bevat 220 mg cafeïne en een blik energiedrank 80 mg. Het is dus helemaal niet eenvoudig om te weten hoeveel cafeïne iemand per dag consumeert.

De aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd is een maximale dagelijkse inname van 200 mg cafeïne/dag, of zelfs 300 mg/dag (2,3). Dat komt overeen met 2 tot 3 kopjes koffie per dag. Zoals dikwijls in de voedingswetenschap zijn alleen hoge dagelijkse dosissen schadelijk. Af en toe genieten van een bakje troost kan geen kwaad.

Een laatste opmerking over de IJslandse studie is dat enerzijds één onderzoeker al het werk gedaan heeft, en anderzijds de exacte methode voor de literatuurstudie niet beschreven is. Dergelijke literatuurstudie wordt doorgaans door een ploeg uitgewerkt, wat kwaliteitscontrole door collega’s mogelijk maakt.

Conclusie

Een literatuurstudie toont aan dat een grote hoeveelheid cafeïne tijdens de zwangerschap schadelijk kan zijn voor het ongeboren kind. Deze conclusie is echter gebaseerd op waarnemende studies die geen oorzakelijk verband kunnen vaststellen. De onderzoeker kon niet aantonen dat cafeïne ook in kleine hoeveelheden schadelijk is. Het advies van de Hoge Gezondheidsraad voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd blijft om koffie te beperken tot 2 tot 3 kopjes per dag.

Referenties

• (2) Advies van de Hoge Gezondheidsraad Nr 8689. Gebruik van cafeïne in voedingsmiddelen van 11 januari 2012. https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/19076526/Gebruik%20van%20cafeïne%20in%20voedingsmiddelen%20(januari%202012)%20(HGR%208689).pdf
• (3).Nawrot P, Jordan S, Eastwood J, et al. Effects of caffeine on human health. Food Addit Contam 2003;20(1):1-30.