Een kaars branden in huis kan, zolang je goed ventileert

Waar komt dit nieuws vandaan?

Een biomedisch onderzoeker van de Universiteit van Hasselt vertelde op 13 februari in het Radio 1-programma ‘Nieuwe feiten’ over de schadelijke effecten van het branden van kaarsen in huis. Als je kaarsen brandt en dooft, doet dat de concentratie van fijnstofpartikels toenemen in de lucht.

• De onderzoeker vertelde dat via onze ademhaling fijnstofpartikels snel worden opgenomen in onze hersenen. Daar zouden ze zich opstapelen in regio’s die verantwoordelijk zijn voor ons geheugen en onze emoties.
• Daarenboven zou de aanwezigheid van fijnstofpartikels in onze hersenen ontstekingen kunnen veroorzaken die ons afweersysteem activeren.
  • Volgens die mechanismen zou kaarsen branden leiden tot verstoorde hersenfuncties, zoals:
    • verminderd geheugen en verminderde aandacht;
    • verminderde mogelijkheid om emoties te herkennen.
  • Dit effect zou al ontstaan na 1 uur aanwezigheid in een ruimte met een brandende kaars.

Bron

(1) Nieuwe feiten. ‘Fijn stof is ook slecht voor je brein’. Radio 1.

Hoe moet je dit nieuws interpreteren?

Wat is fijn stof?

Fijn stof zijn kleine zwevende partikeltjes van wisselende grootte die zich bevinden in verontreinigde lucht. Die kleine partikels kunnen onze longen binnendringen, waardoor luchtwegproblemen ontstaan. Mogelijk belandt een fractie ervan in de hersenen.

Bij fijn stof denken we meteen aan vervuilde buitenlucht door verwarming met fossiele brandstoffen. Houtkachels zijn verantwoordelijk voor bijna de helft van alle fijn stof in de buitenlucht (2). De bijdrage van industrie en verkeer is de laatste jaren fel afgenomen.

Maar ook de lucht binnenshuis kan vervuild zijn. Normaal gezien zijn de concentraties fijn stof in huis dezelfde of iets lager dan buiten. Sterke bronnen van fijnstofproductie binnenshuis zijn:

• roken;
• koken op een gasfornuis zonder afzuigkap;
• stofzuigen (2).

Kaarsen branden kan ook bijdragen tot fijn stof.

Onderzoek naar kaarsen en fijn stof

Een recente Britse studie onderzocht of kaarsen branden een effect heeft op de hersenfuncties door het vrijkomen van fijn stof (3).

• Aan deze studie namen 26 volwassenen deel.
• Ze namen gedurende 1 uur lang plaats in een kamer met schone lucht of in een kamer waarin het uur voordien een kaars had gebrand. Die ruimte werd niet verlucht.
• Er werden tests afgenomen van onder meer aandacht en geheugen op 2 momenten:
  • voor de deelnemers plaatsnamen in de kamer;
  • 4 uur erna.

De resultaten toonden dat:

• de concentratie aan fijnstofpartikels 4 tot 7 maal hoger was in de kleine afgesloten ruimte door het branden en doven van de kaars (en ook hoger dan de Europese norm);
• deelnemers minder goed scoorden op de tests voor selectieve aandacht en herkennen van emoties na blootstelling aan de vervuilde lucht;
• de blootstelling aan vervuilde lucht geen invloed had op de tests voor werkgeheugen en psychomotorische alertheid.

Deze studie lijkt erg alarmerend, maar er zijn belangrijke kanttekeningen.

• De resultaten zijn gebaseerd op een vluchtig effect bij een kleine groep deelnemers.
• Er speelden mogelijk ook andere factoren mee, zoals toename van CO₂.
• De concentratie fijn stof in de afgesloten testruimte was heel hoog en komt niet overeen met de situatie in een huis met normale verluchting.

Om al die redenen is deze studie niet representatief en kan je geen conclusies trekken over de effecten van een kaars branden in een gemiddeld huis.

Kan je nog kaarsen branden in huis?

We weten al lang dat kaarsen branden fijn stof, roet (4), CO₂, benzeen en nog andere reactieproducten in de lucht brengt. De uitstoot is afhankelijk van het type kaars en de omstandigheden: flikkerende kaarsen veroorzaken meer uitstoot en geurkaarsen stoten nog extra geurmolecules uit. De piek van de uitstoot ontstaat wanneer we de kaars doven (5).

Enkele kaarsjes branden in een normaal geventileerd huis veroorzaakt geen grote toename van fijn stof. De impact op de hersenen in die omstandigheden is niet aangetoond en twijfelachtig.

Wil je elk gezondheidsrisico van brandende kaarsen vermijden, dan kan je kiezen voor ledkaarsen als alternatief. Hou je echter van de gezelligheid van een écht vlammetje, zorg dan voor een goed geventileerde ruimte en beperk het aantal kaarsen.

Conclusie

De omstandigheden in de studie zijn niet vergelijkbaar met een gemiddelde woning. De kwaliteit van de studie laat evenmin toe om de uitkomst te veralgemenen. Het is niet nodig om kaarsen volledig te vermijden. Een goed geventileerde ruimte en matig gebruik kunnen helpen om de gezondheidsrisico's te beperken. Voor wie zich zorgen maakt over de blootstelling aan vervuilde lucht, kunnen ledkaarsen een goed alternatief zijn.

Referenties

• (2) Vlaamse Milieumaatschappij. Uitstoot fijn stof naar lucht.
• (3) Faherty, T, Raymond, J E, McFiggans, G et al. Acute particulate matter exposure diminishes executive cognitive functioning after four hours regardless of inhalation pathway. Nat Commun 2025; 16 (1339). https://doi.org/10.1038/s41467-025-56508-3
• (4) Vlaams Instituut Gezond Leven. Roet.
• (5) Torfs, M. Als een kaars opbrandt, ademen we die dan gewoon in? En is dat ongezond? VRT NWS. 7 mei 2021.