In het nieuws
Met succes kilootjes kwijtspelen, maar nadien toch weer bijkomen. Is dat een herkenbaar scenario? Je bent niet alleen. Meer nog: het is helemaal niet jouw schuld dat je in die vicieuze cirkel vastzit. Nederlandse onderzoekers hebben mogelijk de oorzaak van het befaamde jojo-effect gevonden in je brein.
Factcheck
Hersenen produceren na het eten dopamine, een feelgood-stofje, waardoor we makkelijker stoppen met eten. Dat gebeurt vooral bij mensen met een normaal gewicht. De hersenen van personen met obesitas produceren veel minder dopamine tijdens de maaltijd, waardoor zij eerder geneigd zijn te blijven eten. Een Nederlandse studie toont aan dat wanneer volwassenen met obesitas vermageren, hun hersenen nog steeds weinig dopamine produceren. Dat is een mogelijke verklaring voor het jojo-effect, dat inhoudt dat de verloren kilo’s er vaak snel weer bijkomen. Het is een klein puzzelstukje in het probleem van overgewicht en vraagt zeker bijkomend onderzoek.
Lees verder »Waar komt dit nieuws vandaan?
Volgens de krant Het Nieuwsblad van 13 juni 2023 is bijkomen na vermageren te wijten aan een chemische stof in je hersenen, namelijk dopamine (1).
- Dopamine speelt een rol in het beloningssysteem: veel dopamine draagt bij tot een tevreden, aangenaam gevoel.
- Mensen met een normaal gewicht die iets eten, produceren meer dopamine. Daardoor voelen ze zich beter.
- Mensen met overgewicht, daarentegen, produceren zeer weinig dopamine. Daardoor zijn ze eerder geneigd om te blijven dooreten.
Studies op ratten tonen duidelijk aan dat ondervoeding zorgt voor wijzigingen in de hersenactiviteit, waardoor een drang ontstaat om te eten. Door meer te eten produceren de ratten meer dopamine en gaan ze zich beter voelen.
Onderzoek naar dopamine bij mensen
Een team Nederlandse wetenschappers onderzocht het effect van voeding op de hersenen van mensen (2).
- De onderzoekers selecteerden 2 groepen van 30 volwassenen.
- De eerste groep volwassenen had een normaal lichaamsgewicht.
- De tweede groep volwassenen had overgewicht.
- De deelnemers werden via een sonde gevoed terwijl de hersenactiviteit geregistreerd werd.
- Dezelfde oefening herhaalden de onderzoekers na een gewichtsverlies van 10%.
- Opmerkelijk is dat het brein van mensen met overgewicht anders reageerde op voeding dan het brein van mensen met een normaal gewicht.
- Bij mensen met overgewicht bleef de productie van dopamine laag. Dat veranderde niet nadat ze vermagerd waren.
- Volgens de wetenschappers ligt de verklaring van mislukte obesitasbehandelingen misschien wel in de hersenen.
- Ook na een dieet gaan de hersenen niet meer dopamine produceren.
- Daardoor zijn mensen geneigd om te blijven eten.
Bron
(1) Afvallen, maar meteen erna weer bijkomen? Wetenschappers ontdekken hoe dat komt | Het Nieuwsblad, 13 juni 2023
Hoe moet je dit nieuws interpreteren?
Deze interessante studie op een kleine groep deelnemers toont niet aan dat een verandering in hersenactiviteit aan de wieg ligt van het jojo-effect, het opnieuw bijkomen na een vermageringsdieet.
Deze studie toont wel aan dat langdurige overvoeding de hersenactiviteit kan beïnvloeden, met mogelijke nadelige gevolgen.
- De dopamineproductie blijft laag, waardoor mensen mogelijk geneigd zijn meer te eten.
- Dat zou een rol kunnen spelen bij het jojo-effect en tonen dat het zeer moeilijk is om veel af te vallen via dieet.
Om die reden moeten we inzetten op preventie van obesitas, vooral bij jongeren. Preventie betekent dat we ervoor zorgen dat toekomstige generaties niet in dezelfde val lopen en obesitas ontwikkelen.
Onderzoek toont aan dat twee jaar na een gewichtsdaling een hongergevoel en drang om te eten nog steeds aanwezig zijn (3).
- Daardoor komen mensen weer aan in gewicht.
- De waarschijnlijkheid om na een jaar met een BMI tussen 30.0 en 35.0 kg/m2 een normaal lichaamsgewicht te bereiken, is 1 op 210 pogingen bij mannen en 1 op 124 bij vrouwen (4).
- Voor een BMI tussen 40.0 en 45.0 kg/m2 was dat 1 op 1.290 mannen en 1 op 677 vrouwen.
- Dergelijke falende cijfers ondersteunen het belang van preventie.
Conclusie
Hersenen produceren na het eten dopamine, een feelgood-stofje, waardoor we makkelijker stoppen met eten. Dat gebeurt vooral bij mensen met een normaal gewicht. De hersenen van personen met obesitas produceren veel minder dopamine tijdens de maaltijd, waardoor zij eerder geneigd zijn te blijven eten. Een Nederlandse studie toont aan dat wanneer volwassenen met obesitas vermageren, hun hersenen nog steeds weinig dopamine produceren. Dat is een mogelijke verklaring voor het jojo-effect, dat inhoudt dat de verloren kilo’s er vaak snel weer bijkomen. Het is een klein puzzelstukje in het probleem van overgewicht en vraagt zeker bijkomend onderzoek.
Referenties
- (2) van Galen KA, Schrantee A, Ter Horst KW, et al. Brain responses to nutrients are severely impaired and not reversed by weight loss in humans with obesity: a randomized crossover study. Nat Metab. 2023 Jun 12.
- (3) Coutinho SR, Rehfeld JF, Holst JJ, et al. Impact of weight loss achieved through a multidisciplinary intervention on appetite in patients with severe obesity. Am J Physiol Endocrinol Metab. 2018 Jul 1;315(1):E91-E98.
- (4) Fildes A, Charlton J, Rudisill C, et al. Probability of an Obese Person Attaining Normal Body Weight: Cohort Study Using Electronic Health Records. Am J Public Health. 2015 Sep;105(9):e54-9.