Gebruik van vitamines

Laatst aangepast op 28/02/2024

Wat is het?

Vitamines zijn stoffen die we in minieme hoeveelheden nodig hebben, maar die ons lichaam niet of in onvoldoende hoeveelheden zelf aanmaakt. We moeten vitamines dus minstens gedeeltelijk via de voeding innemen.

In normale omstandigheden zijn in een gezonde voeding alle vitamines in voldoende hoeveelheden aanwezig. Er is dus geen nood aan inname van extra vitamines buiten de voeding. Er zijn echter een aantal risicogroepen waarbij een vitaminetekort en/of hogere -behoefte kan optreden:

zwangere vrouwen,
kleine kinderen,
mensen met een donkere huidskleur,
personen op een veganistisch dieet,
ouderen die onvoldoende voedsel innemen,
personen met een alcoholverslaving,
personen met ernstige ziekten.

Bij deze groepen kan het nodig zijn om preventief vitamines toe te dienen en, als er een tekort wordt vastgesteld, extra vitamines toe te dienen buiten de voeding.

Er bestaan 2 grote groepen vitamines:

De vetoplosbare zijn de vitamines A, D, E en K. Ze zitten voornamelijk in het vet van voedsel zoals vette vis, smeerbare vetten, melk e.d., maar ook in eieren en lever, en we kunnen ze in onze weefsels opslaan.
De wateroplosbare zijn alle vitamines van de B-groep en vitamine C. Ze zitten voornamelijk in groenten, fruit, granen, melk, eieren en sommige ook in vlees. We kunnen ze niet opslaan, zodat een constante toevoer nodig is.

We beperken ons tot het bespreken van de belangrijkste vitamines.

Vitamine D

Voldoende inname van vitamine D is belangrijk voor de groei en het in stand houden van de beenderen. In combinatie met calcium is vitamine D belangrijk voor het voorkomen van breuken bij botontkalking (osteoporose).

De dagelijkse behoefte aan vitamine D is afhankelijk van de leeftijd en varieert tussen 7,5 microgram en 20 microgram per dag.
We maken zelf vitamine D aan in de huid onder invloed van het uv-licht van de zon. Er wordt aangeraden een kwartier tot een halfuur per dag buiten te lopen met hoofd en handen onbedekt. Vitamine D zit ook in voedingsproducten, zoals vette vis (zalm, makreel, haring, …), eigeel, lever, smeer- en bereidingsvetten en paddenstoelen. Als onvoldoende vitamine D wordt opgenomen via de voeding of het zonlicht, kan het ingenomen worden via druppels of tabletten. Risicogroepen kunnen eventueel extra vitamine D innemen tijdens de wintermaanden.

Vitamine B1

Vitamine B1 of thiamine speelt een rol bij de werking van de zenuwen en bij de vertering van zetmeel. Het zit vooral in aardappelen, bruine rijst, havervlokken, tarwe, groenten, volkorenbrood en biergist. Het wordt gegeven aan personen met een alcoholverslaving, die dikwijls hun voeding verwaarlozen. Tekorten veroorzaken aandoeningen van het zenuwstelsel.

Vitamine B12

Vitamine B12 is belangrijk voor de werking van het zenuwstelsel en de aanmaak van rode bloedcellen. Het komt enkel voor in dierlijke producten: vlees, vis, melk en ei. Vitamine B12 wordt voorgeschreven aan mensen bij wie een tekort wordt vastgesteld of aan veganisten.

De meest voorkomende oorzaak van een vitamine B12-tekort is een slechte opname uit de voeding door een chronische maagontsteking. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot afwijkingen in het bloed, het zenuwstelsel en de hersenen. Vitamine B12 kan toegediend worden via tabletten of via inspuitingen.

Vitamine K

Vitamine K zit in groene bladgroenten, vlees, lever en volle melkproducten. Het speelt een rol in de bloedstolling. Het moet gegeven worden aan pasgeborenen die borstvoeding krijgen. Dit kan via een eenmalige inspuiting of via druppeltjes tot de leeftijd van 3 maanden. Vitamine K kan ook gebruikt worden om een overdosis bloedverdunners (warfarine) tegen te werken. Vitamine K kan ook aangemaakt worden door de darmflora.

Foliumzuur

Foliumzuur zit in groene groenten, volle granen, fruit, eieren, lever en melkproducten. Het speelt een rol bij de aanmaak van rode bloedcellen en bij de vorming van het erfelijk materiaal. Er wordt 0,4 milligram per dag aangeraden aan elke vrouw die zwanger wil worden, om afwijkingen zoals open rug bij de baby te voorkomen. Bij vrouwen met een verhoogd risico wordt een hogere dosis foliumzuur aangeraden, namelijk 4 milligram per dag.

Vitamine C

Vitamine C zit in aardappelen, groenten en fruit. Citrusvruchten bevatten het meeste vitamine C, maar ook in sommige rode fruitsoorten (aardbeien, frambozen en aalbessen) zit ook een aanzienlijke hoeveelheid. Ook sommige groenten zijn rijk aan vitamine C, zoals kolen, broccoli, pepers, venkel, knollen, zuring en peterselie.

Vitamine C heeft een brede waaier aan functies en speelt een rol in ons afweersysteem, de aanmaak van hormonen en de opname van ijzer door het lichaam. Een tekort aan vitamine C kan huidafwijkingen, bloedingen in de slijmvliezen, zwelling van de ledematen en uiteindelijk zelfs de dood veroorzaken (scheurbuik). In België komt een tekort aan vitamine C slechts in uitzonderlijke omstandigheden voor. De aanbevelingen voor de dagelijkse behoefte zijn afhankelijk van persoon tot persoon.

Vitamine A

Vitamine A zit in dierlijke producten en komt vooral voor in lever. Een teveel aan vitamine A kan schadelijk zijn voor kinderen en zwangere vrouwen. Indien je zwanger wil worden of (net) zwanger bent, wordt het eten van lever en leverproducten (zoals paté) en de extra inname van vitamine A (in) supplementen afgeraden.

Meer weten?

Bronnen

Content overnemen van Gezondheid en Wetenschap

Gezondheid en Wetenschap heeft het alleenrecht op de meeste gepubliceerde content. Onze artikels mogen dus niet overgenomen worden zonder onze schriftelijke toestemming.

Interesse in onze content? Neem contact op via info@gezondheidenwetenschap.be.