Middenoorontsteking en lijmoor
Het trommelvlies is een membraan in het oor op het einde van de inwendige gehoorgang. Het vormt de overgang tussen het uitwendige oor en het middenoor (zie tekening). Het trommelvlies vangt de luchttrillingen (geluid) op en geeft het door aan de gehoorbeentjes. Deze geven de trillingen op hun beurt door aan het slakkenhuis, waar het geluid opgevangen wordt door zenuwcellen.
Bij een acute ontsteking van het middenoor kan er veel druk ontstaan, omdat het een afgesloten ruimte is. Dit veroorzaakt soms hevige pijn. Middenoorontstekingen komen vooral voor bij kinderen en genezen meestal vanzelf. Pijnstilling is de belangrijkste behandeling, en antibiotica zijn zelden nodig.
Bij een lijmoor (‘glue ear’ of otitis media serosa) blijft er langdurig vocht in het middenoor zitten door een gebrekkige werking van de buis van Eustachius. Doordat deze buis het vocht minder goed afvoert naar de keelholte, ontstaan vaak drukgevoelens en gehoorverlies, dat meestal na enkele maanden spontaan verdwijnt.
Plaatsen van buisjes
Trommelvliesbuisjes, kleine diabolo’s die in het trommelvlies worden geplaatst, kunnen in sommige gevallen nuttig zijn. Ze herstellen de middenoorverluchting en kunnen zo een oplossing bieden voor een lijmoor. De buisjes functioneren meestal enkele maanden en worden dan uitgestoten. Het gaatje dat in het trommelvlies gemaakt werd om de buisjes te plaatsen, groeit spontaan dicht.
Trommelvliesbuisjes worden zeer vaak geplaatst. In de Verenigde Staten is het de meest frequente ingreep bij kinderen. Toch moet je steeds zorgvuldig de voor- en nadelen afwegen vooraleer je overgaat tot het plaatsen van buisjes.
Wanneer zijn trommelvliesbuisjes nodig?
Vaak wordt gesteld dat buisjes gehoorschade kunnen voorkomen. Dit geldt alleen op korte termijn: kinderen die slechter horen door een lijmoor en buisjes krijgen, horen tijdelijk beter dan kinderen die geen buisjes krijgen. Dit voordeel is echter niet langer meetbaar na een jaar, als gevolg van een spontane verbetering bij de niet-behandelde kinderen. Er bestaan geen goede studies waaruit blijkt dat kinderen door een lijmoor spraak- of taalproblemen zouden ontwikkelen, of een leer- of ontwikkelachterstand.
Echte redenen voor het plaatsen van trommelvliesbuisjes zijn moeilijk te formuleren. Volgende aanbevelingen, gebaseerd op Deense richtlijnen (Danish Health Authority (DHA), zijn gemaakt voor kinderen van 0 tot 5 jaar met weerkerende acute middenoorontstekingen en/of een lijmoor.
- Overweeg buisjes bij kinderen met weerkerende acute middenoorontstekingen met of zonder lijmoor tussen de infectieperiodes in. Opmerkingen/variaties hieromtrent op basis van andere richtlijnen:
- De ‘American Academy of Otolaryngology - Head and Neck Surgery’ raadt het plaatsen van buisjes voor weerkerende acute middenoorontstekingen af als er tussen de ontstekingen in geen lijmoor is.
- De ‘American Academy of Pediatrics’ beveelt buisjes aan bij alle weerkerende oorontstekingen, maar zij definiëren wel wat ‘wederkerend’ is: 3 of meer episodes in 6 maanden OF 4 of meer episodes in 1 jaar (waarvan minstens één in de laatste 6 maanden).
- Een Cochrane review van studies bij kinderen met weerkerende oorontstekingen stelt dat kinderen die buisjes krijgen in de 6 maanden daaropvolgend gemiddeld 1,5 episodes minder oorontstekingen hebben dan kinderen zonder buisjes. Of dat opweegt tegen mogelijke nadelen* van buisjes laten ze in het midden. Meer onderzoek is nodig.
- Overweeg buisjes bij kinderen met langdurig lijmoor én gehoorproblemen.
- Kinderen met langdurig lijmoor die andere klachten vertonen (zoals gedrags- of evenwichtsproblemen) en normaal horen krijgen het best geen buisjes.
- Kinderen met langdurig lijmoor zonder andere klachten krijgen het best geen buisjes.
Experten beoordelen deze vier aanbevelingen als eerder zwakke aanbevelingen: ze zijn dus ‘voorwaardelijk’ en een afweging geval per geval is aangewezen. De wetenschappelijke bewijsvoering is laag tot zeer laag.
* Mogelijke nadelen van buisjes zijn frequent: voorbijgaand of chronisch loopoor, beschadiging van het trommelvlies, gehoorverlies, littekenweefsel of een blijvend gaatje in het trommelvlies.
Conclusie
Het plaatsen van trommelvliesbuisjes is zelden aangewezen. Er zijn geen redenen om dit systematisch te doen bij kinderen met frequente oorontstekingen. Het moet dus geval per geval beoordeeld worden, en zal eerder overwogen worden bij kinderen die zeer frequent oorontstekingen hebben, erg ziek zijn door acute oorontstekingen, vaak antibiotica nodig hebben of niet genezen door antibiotica.
Dit stuk is gebaseerd op:
- Guidelines for Tympanostomy by:
- Danish Health Authority
- The American Academy of Otolaryngology - Head and Neck Surgery (AAO-HNS)
- The American Academy of Pediatrics
- Cochrane systematic reviews:
- McDonald S, Langton Hewer CD, Nunez DA. Grommets (ventilation tubes) for recurrent acute otitis media in children. Cochrane Database Syst Rev. 2008 Oct 8;(4):CD004741.
- Browning GG, Rovers MM, Williamson I, Lous J, Burton MJ. Grommets (ventilation tubes) for hearing loss associated with otitis media with effusion in children. Cochrane Database Syst Rev. 2010 Oct 6;(10):CD001801.
- http://www.dynamed.com.gateway2.cdlh.be/topics/dmp~AN~T919487/Tympanostomy-tubes#sec-Tympanostomy-tubes-for-otitis-media-with-effusion--OME-
