“Een merk is een belofte. Concurrentie tussen merkproducten is in feite concurrentie tussen ideeën en beloftes.”
Het zijn woorden van tabaksfabrikant BJ Cunningham (tabaksbedrijf “Enlightened”). Als ze, kloppen, moet het verplichten van neutrale tabaksverpakkingen wel een klap zijn voor de tabaksindustrie die het aantal rokers moet doen dalen. In het Verenigd Koninkrijk is de wet sinds 20/5/2017 een feit.
Wat is er al bekend over het effect van neutrale verpakkingen? De wetenschappers van Cochrane plozen het uit door alle studies hierover samen te brengen.
Wat is een neutrale of gestandaardiseerde tabaksverpakking?
Gestandaardiseerd of neutraal verpakken vermindert de aantrekkingskracht van sigaretten. Zo’n verpakking moet uniform zijn qua kleur, uitzicht van de merknaam en, in sommige gevallen, vorm. Ze bevatten dus geen logo’s of reclame. In het Verenigd Koninkrijk worden de gezondheidswaarschuwingen op de standaardverpakkingen ook vergroot, zodat ze minstens 65% van de verpakking beslaan.
Australië was in december 2012 het eerste land ter wereld om neutrale tabaksverpakkingen te verplichten. Frankrijk volgde in januari 2017. In het Verenigd Koninkrijk werden standaardverpakkingen geleidelijk aan geïntroduceerd vanaf mei 2016, en tegen 20 mei 2017 dienden alle tabaksproducten te voldoen aan de nieuwe wetgeving.
De kracht van de verpakking
Tabaksverpakkingen zijn de belangrijkste bron van reclame in landen waar andere vormen van tabaksreclame verboden zijn, zoals het Verenigd Koninkrijk. Omdat de meeste rokers starten voor hun 24ste, de meerderheid rond de leeftijd van 18 jaar, vormen jonge rokers de voornaamste doelgroep voor tabaksreclame. Het creëren van merkgevoeligheid via de verpakking is een belangrijk deel van de marketingstrategie. Tabaksverpakkingen neutraal maken steekt daar een stokje voor.
Nieuw wetenschappelijk bewijs
De overzichtsstudie van Cochrane vatte het meest recente en betrouwbare wetenschappelijk bewijs samen over de effecten van gestandaardiseerde tabaksverpakkingen op het rookgedrag en op de houding tegenover tabak. De review bevatte 51 studies, die samen ongeveer 800.000 mensen bestudeerden. De studies verschilden in wat ze deden en wat er gemeten werd. Hieronder een overzicht van wat er gevonden werd:
Gestandaardiseerde tabaksverpakkingen kunnen het aantal rokers doen dalen
Er is wetenschappelijk bewijs dat tabaksgebruik vermindert na het invoeren van de neutrale tabaksverpakkingen. Een oorzakelijk verband is weliswaar moeilijk aan te tonen. De redenen waarom mensen stoppen met roken kunnen divers zijn. Toch lijkt het, afgaande op gegevens uit Australië, de goede kant uit te gaan.
Er werd alvast geen bewijs gevonden dat neutrale tabaksverpakking het aantal rokers doet toenemen.
Gegevens uit een reeks andere studies, die aantoonden dat dergelijke verpakkingen de aantrekkingskracht van tabaksproducten vermindert, helpen de daling in het aantal rokers te verklaren. Studies die rechtstreeks gemeten hebben of neutrale tabaksverpakkingen het starten of stoppen met roken beïnvloeden, zijn er niet.
Professor Ann McNeill (King’s College, Londen), hoofdonderzoeker van deze Cochrane studie en adjunct-directeur van het Brits centrum voor studies over tabak en alcohol geeft meer uitleg:
“De impact van standaardverpakkingen op rookgedrag meten is moeilijk, maar het beperkte bewijs dat we konden verzamelen toont aan dat een standaardverpakking het aantal rokers kan doen dalen. Het lijkt er wel op dat de impact van een zo’n neutrale verpakking afhangt van hoe gedetailleerd de regelgeving is, bijvoorbeeld of ook bepaalde beschrijvingen, bijvoorbeeld ‘zacht’ of ‘gold’, al dan niet verboden worden en of de vorm van een verpakking gecontroleerd wordt.”
Een anonieme bron uit de tabaksindustrie verklaarde aan de Britse krant ‘The Observer’ dat tabaksbedrijven hun uiterste best doen om de gaten in de wetgeving op te zoeken en uit te buiten, door bijvoorbeeld grote promostickers te kleven op de plastiek windel rond de verpakking, of een speciale afwerking te gebruiken, met als doel de aantrekkingskracht van de verpakking toch nog te vergroten. Zouden de standaardverpakkingen dan toch minder ‘standaard’ zijn als gehoopt? Volgens de anonieme bron verwacht niemand in de tabaksindustrie dat deze strategieën ook echt zullen werken.
De wetenschappers die meewerkten aan dit Cochrane onderzoek kijken uit naar verder onderzoek over de impact van standaardverpakkingen, nu deze maatregel ingevoerd worden in steeds meer landen. Ze geloven dat neutrale verpakkingen de houdingen en overtuigingen over roken kunnen veranderen en het aantal rokers kan doen dalen.
Neutrale tabaksverpakkingen klinken als een beloftevolle interventie.
